Wpływ aspirantów Katedry Ekonomii Politycznej w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych w Warszawie na polską ekonomię po II wojnie światowej

• Authors: Czarny Bogusław

Title variants

EN

The Influence of Graduate Students from the Department of Political Economy at the Institute for Training Scientific Cadres in Warsaw on the Polish Economics after World War II

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą opisania kierowanej przez Włodzimierza Brusa Katedry Ekonomii Politycznej w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych (IKKN), który działał w Warszawie w latach 1950–1953, a następnie zmienił nazwę na Instytut Nauk Społecznych. W oparciu m.in. o dane archiwalne analizuję wpływ aspirantów Katedry na ekonomię w Polsce. Polemizuję z poglądem Johna Connelly’ego, który twierdzi, że Instytut jedynie nieznacznie przyczynił się do umocnienia marksizmu-leninizmu na polskich wyższych uczelniach. Usiłuję wykazać, że w przypadku ekonomii było inaczej. Młodzi ekonomiści z IKKN wieloma różnymi sposobami wsparli swoich nauczycieli i wychowawców: Włodzimierza Brusa, Bronisława Minca, Józefa Zawadzkiego, Seweryna Żurawickiego i innych, którzy po pogromie polskiej ekonomii w 1949 roku przejęli wpływy na polskich uczelniach ekonomicznych.

EN

This paper is an attempt to describe the Department of Political Economy at the Institute for Training Scientific Cadres (IKKN), which operated in Warsaw in years 1950−1953, and later changed its name to the Institute for Social Sciences (INS). I endeavour to analyze the influence of the Department’s graduate students (aspiranci) on the Polish economics. I disagree with John Connelly’s opinion that the Institute had only a small contribution in strengthening the position of Marxism- Leninism in Polish academia. In case of economics the situation was different. I present numerous ways in which young economists from IKKN supported their teachers and mentors: Włodzimierz Brus, Bronisław Minc, Józef Zawadzki, Seweryn Żurawicki and others, who in Stalinist Poland took over high schools of economics through administrative and police methods. In particular, aspiranci from the IKKN hold the key positions in the structures of the Marxist political economy, newly formed after 1949. It helped them to gain strong influence over its crucial aspects, starting from access to economic information, through the research and publishing economic papers and books on economy, to the teaching. As a result IKKN, next to the Main School of Planning and Statistics (SGPiS) opened in 1949, proved to be one of the main tools in transforming Polish economics into communist political economy.

Keywords

PL

historia ekonomii w Polsce po II wojnie światowej; metodologia ekonomii; patologia nauki

EN

history of economics in Poland after World War II; methodology of economics; pathology of science

• Publisher: Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Ekonomia. Rynek, Gospodarka, Społeczeństwo
• Year: 2015
• Issue: 41
• Pages: 25-57

Contributors

author

Czarny Bogusław

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Katedra Ekonomii II

References

• Adler, Emil. 1953. „Partyjność filozofii i nauki”. Nauka Polska 2: 248−250.
• Bierut, Bolesław. 1950. „Kształcimy kadry, które mają stać się czołowym oddziałem partii na polu opanowania i przenoszenia do mas przodującej teorii marksizmu-leninizmu”. Przemówienie Przewodniczącego KC PZPR towarzysza Prezydenta Bolesława Bieruta na inauguracji roku akademickiego w IKKN przy KC PZPR. Trybuna Ludu, 17 października, 1.
• Bińko, Beata. 1996. „Instytut Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR − narzędzie ofensywy ideologicznej w nauce i szkolnictwie wyższym”. Kultura i Społeczeństwo 40 (2): 99−214.
• Bińko, Beata. 2001. „Skąd przychodzili, dokąd zmierzali… aspiranci pierwszego rocznika Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR”. W: Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. Tomasz Szarota, 192−204. Warszawa: Wydawnictwo NERITON, Instytut Historii PAN.
• Brzeski, Andrzej et al. 1956. „Nasze Stanowisko. Z Okazji II Zjazdu Ekonomistów Polskich”. Życie Gospodarcze 11: 1−2.
• Connelly, John. 1996. „Internal Bolshevisation? Elite Social Science Training in Stalinist Poland”. Minerva 34: 323−346.
• Czarny, Bogusław. 2014. “On Economics in Poland in 1949−1989: An Introduction”. International Journal of Management and Economics 41: 121−142.
• Drabińska, Danuta. 1992. SGPiS w latach forsownych przeobrażeń społeczno- gospodarczych Polski 1849–1956. Warszawa: SGH.
• Drewnowski, Jan. 1974. „Proces CUP”. Zeszyty Historyczne 28: 39−60. Drewnowski, Jan. 2000. Biografia naukowa. Londyn.
• Dwilewicz, Łukasz. 2006. „Między Marcem a Sierpniem. Szkoła Główna Planowania i Statystyki 1968−1980”. W: Historia SGH w Warszawie 1906−2006, red. Wojciech Morawski, 219−263. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• „Dyskusja na II Zjeździe Ekonomistów Polskich”. 1956. Ekonomista 5: 96−144.
• Ekonomista, roczniki: 1949−1989.
• Gazeta SGH. 1998. 15 marca.
• Haugstad, Aleksandra Witczak. 2008. A Discipline Divided. Polish Economists and the Communist Regime, 1945–1960. Trondheim: Norwegian University of Science and Technology.
• Hübner, Piotr. 1992. Polityka naukowa w Polsce w latach 1944−1953. Geneza systemu, t. 1−2. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Informator Nauki Polskiej (różne wydania). 1958−2003. Warszawa: PWN/ Centrum Informacji Naukowej/Ośrodek Przetwarzania Informacji.
• Kołakowski, Leszek i Zbigniew Mentzel. 2007. Czas ciekawy, czas niespokojny (cz. 1) (z Leszkiem Kołakowskim rozmawia Zbigniew Mentzel). Kraków: Znak.
• Kowalik, Tadeusz. 2004. „Musztarda przed obiadem. Z Tadeuszem Kowalikiem rozmawiają Edward Chudziński, Paweł Kozłowski, Filip Ratkowski”. Zdanie 3: 3−19.
• Kowalik, Tadeusz. 2008. “Lange, Oskar Ryszard (1904–1965)”. W: The New Palgrave Dictionary of Economics, red. Steven N. Durlauf i Lawrence E. Blume, t. 4. London: Palgrave Macmillan.
• Kto jest kim w Polsce. Informator. 1984 i 1989. Warszawa: Wydawnictwo Interpress.
• Łazowska, Bożena. 2012. „Krzeczkowska Eugenia (1919−1995)”. W: Statystycy polscy, red. Wojciech Adamczewski et al., 173−177. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.
• Łukawer, Edward. 2008. O tych z najwyższej półki, czyli rzecz w sprawie naszego środowiska ekonomicznego. Kraków: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
• Mała Encyklopedia Ekonomiczna. 1961 i 1974. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Mały Słownik Ekonomiczny. 1958. Warszawa: Polgos.
• Mołdawa, Tadeusz. 1991. Ludzie władzy, 1944–1991: władze państwowe i polityczne Polski według stanu 28 II 1991. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Orłowska, Janina i Tadeusz Orłowski. 1985. Polskie Towarzystwo Ekonomiczne. Zarys historii. Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
• Osiatyński, Jerzy. 1984. Przypisy i dodatki. W: Michał Kalecki, Dzieła, t. 4, Socjalizm. Wzrost gospodarczy i efektywność inwestycji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Ostrowitianow, Konstantin W. et al. 1955. Ekonomia polityczna socjalizmu. Podręcznik, tłum. z j. rosyjskiego redagowali: Seweryn Żurawicki, Józef Zawadzki, Ryszard Gradowski, Regina Winiewska, Maksymilian Pohorille. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Połomski, Franciszek. 2010. „U początków Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego”. Przegląd Uniwersytecki. Pismo informacyjne Uniwersytetu Wrocławskiego 16(12): 2−10.
• „Przykładowa tematyka rozpraw dla uzyskania stopnia naukowego w zakresie ekonomii politycznej”. 1952. Ekonomista 2: 114−122.
• Rafa, Jan. (pseudonim profesora SGPiS Józefa Nowickiego). 1988. Myśl ekonomiczna III Rzeczypospolitej do 1985 roku. Warszawa: b.w.
• Romanczenko, Aleksander W. 1951. „Krytyka reakcyjnych teorii „trwałości” drobnych gospodarstw chłopskich”. Ekonomista IV: 39−60.
• Schaff, Adam. 1983. „Nie zauważona rocznica”. Tu i Teraz 14: 3, 15. Schaff, Adam. 1993. Pora na spowiedź. Warszawa: BGW.
• Sitek, Ryszard 2000. Warszawska szkoła historii idei. Między historią a teraźniejszością. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Słabek, Henryk 1997. Intelektualistów obraz własny w świetle dokumentów autobiograficznych 1944–1989. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Smyrgała, Dominik. 2009. „Polscy agenci Stalina”. Wprost 12(1367): 84−85. Sobór-Świderska, Anna. 2007. Jakub Berman. Biografia komunisty. Warszawa:
• Instytut Pamięci Narodowej.
• Sprawozdanie z VI Sesji Zgromadzenia Ogólnego. 1956. „Sprawozdania z Czynności i Prac”, rok IV, nr 3. Warszawa: Polska Akademia Nauk.
• Wrzesiński, Wojciech. 1995. Uniwersytet Wrocławski 1945−1995. Wrocław: Leopoldinum.
• Współcześni Uczeni Polscy. Słownik Biograficzny, t. 1−5. 2000. Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji.

Identifiers

DOI

10.17451/eko/41/2015/103