Badania w zakresie teologii systematycznej w Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego

• Authors: Hintz Marcin

Title variants

EN

Research in the Field of the Systematic Theology at the Protestant Faculty of the Warsaw University

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ukazuje rozwój polskiej, ewangelickiej myśli teologicznej w zakresie teologii systematycznej. Wraz z powstaniem wydziału teologii ewangelickiej w Uniwersytecie Warszawskim w roku 1921, rozpoczęła funkcjonowanie katedra teologii systematycznej, której pierwszym profesorem został ks. Karol Serini (1875-1931). Serini nie tylko nawiązał dialog z najnowszymi nurtami myśli protestanckiej w Europie, prezentując je w licznych publikacjach, ale stał się także uznanym specjalistą w zakresie myśli wolnomularskiej. Jego przedwczesna śmierć spowodowała konieczność rychłego obsadzenia katedry nową osobą, wybór władz wydziału padł na ks. Rudolfa Kesselringa (1884-1961), dotychczasowego proboszcza we Lwowie, który znany był ze swoich ekumenicznych wizji i projektów zjednoczeniowych. Wybuch II Wojny Światowej i okupacja przerwały prace wydziału, tak jak całego uniwersytetu. Po zakończeniu działań wojennych odrodził się wydział teologii ewangelickiej, ale władze komunistyczne nie pozwoliły Kesserlingowi kontynuowania badań i dydaktyki. Kierownictwo katedry, w zastępstwie powierzono specjaliście w zakresie religionistyki, ks. Wiktorowi Niemczykowi. W roku 1954 władze komunistyczne rugując nauczanie teologii z przestrzeni Uniwersytetu, powołały do życia autonomiczną uczelnię Chrześcijańską Akademię Teologiczną w Warszawie, która kontynuowała prace wydziału, w tym badania w zakresie teologii systematycznej.

EN

The aspects of systematic theology belonged to the most infl uential subjects from the very first of the protestant theological teaching at a university level in Poland. Th e Faculty of Protestant Theology at the University of Warsaw was founded in 1921, more than 100 years aft er the University itself had been established. Th e fi rst professor of systematic theology at the Faculty was Karol Serini (1875-1931), who was familiar not only with the latest, at those times, movement inside the protestant theology – dialectic school of Karl Barth, but also was a member of the Polish Freemasonry. He died untimely at the age of 56. His successor at the chair was Rudolf Kesselring (1884-1961), former pastor in Lvov. His position was also open-minded and represented a very ecumenical profi le. One of the most important postulates of Kesselring was the unity of the Polish protestant churches. During World War II, the Faculty of Th eology, as well as the whole Warsaw University, was closed by German invaders. Aft er the end of the War activities of the Faculty of Protestant Th eology were revived. Unfortunately, the chair held by Wiktor Niemczyk no longer had the importance it enjoyed in the prewar times. In 1954 the communist government established a small academy (higher school at university level), partly dependent on the authorities of that time, named Christian Academy of Th eology in Warsaw.

Keywords

PL

teologia systematyczna; Uniwersytet Warszawski; Kościół luterański w Polsce; Karol Serini; Rudolf Kesselring; Wiktor Niemczyk; Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie

EN

Systematic Theology; the Warsaw University; Lutheran Church in Poland; Karol Serini; Rudolf Kesselring; Wiktor Niemczyk; the Christian Theological Academy in Warsaw

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Rocznik Teologiczny
• Year: 2017
• Volume: 03
• Pages: 405-423

Dates

published

2017

Contributors

author

Hintz Marcin

References

• Alabrudzińska, Elżbieta. 2004. Protestantyzm w Polsce w latach 1918-1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Bartel, Oskar. 1963. Protestantyzm w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo „Zwiastun”
• Bendza, Marian. 2005. „Rocznik Teologiczny ChAT.” W 50 lat Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej 1954-2004. 131-138.Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna
• Brunner, Emil. 1932. Das Gebot und die Ordnungen. Entwurf einer protestantisch-theologischen Ethik. Zürich: Zwingli-Verlag
• Gastpary, Woldemar. 1974. „Wydział Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego.” Rocznik Teologiczny 16: 5-51
• Gastpary, Woldemar. 1981. Protestantyzm w Polsce w dobie dwóch wojen światowych, Cz. II: 1939-1945. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna
• Gryniakow, Jerzy. 1972. Ekumeniczne dążenia protestantyzmu polskiego od traktatu warszawskiego 1767/68 do II wojny światowej. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna
• Hintz, Marcin. 2007. Etyka ewangelicka i jej wymiar eklezjalny. Studium historyczno-systematyczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT
• Kesselring, Rudolf. 1926. Die Einigungsbestrebungen der Evangelischen Kirchen in Polen. Lwów
• Kesselring, Rudolf. 1929. Die evangelische Kirchengemeinde Lemberg von ihren Anfängen bis zur Gegenwart [1778-1928]. Zur Feier des 150. jährigen Bestehens der Kirchengemeinde im Auftrag des Presbyteriums dargestellt. Lwów
• Kesselring, Rudolf. 1932. Wiara w Boga i jej znaczenie dla życia duchowego ludzkości: wykład inauguracyjny przy obejmowaniu katedry teologji systematycznej na Uniw. Warsz.. Warszawa
• Kesselring, Rudolf. 1934a. Quo vadis, Ecclesia Evangelica? Krytyczne uwagi odnośnie Kościoła Ewangelickiego Trzeciej Rzeszy. Warszawa
• Kesselring, Rudolf. 1934b. Ulryk Zwingljusz. W 450 rocznicę urodzin wielkiego teologa i reformatora. Warszawa
• Kesselring, Rudolf. 1936. Znaczenie psychoanalizy i psychologji indywidualnej we współczesnym systemie wychowawczym. Warszawa
• Kesselring, Rudolf. 1937. „Chrześcijaństwo i Kościół w walkach światopoglądowych dni dzisiejszych”, Rocznik Teologiczny 2: 37-133
• Kesselring, Rudolf. 1938. „Tolerancja jako zasada i podstawa życia religijnego, moralnego i społecznego cz. I.” Rocznik Teologiczny 3: 283-340
• Kesselring, Rudolf. 1939. „Tolerancja jako zasada i podstawa życia religijnego, moralnego i społecznego cz. II.” Rocznik Teologiczny 4: 319-415
• Kesselring, Rudolf. 1941. Neu-Sandez und das Neu-Sandezer Land. Ihre deutsche Vergangenheit und Aufb auarbeit 1230-1940. Neu-Sandez (Nowy Sącz)
• Kneifel, Eduard. 1964. Geschichte der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Niedermarschacht an der Elbe: Selbsverlag der Verfassers
• Kneifel, Eduard. 1967. Die Pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Eging: : Selbsverlag der Verfassers
• Krebs, Bernd, 1998. Państwo. Naród. Kościół. Biskup Juliusz Bursche a spory o protestantyzm w Polsce w latach 1917-1939, tłum. J. Serczyk, Bielsko-Biała: Ośrodek Wydawniczy „Augustana”
• Luter, Marcin. 1991. O wolności chrześcijańskiej, przeł. W. Niemczyk, Warszawa: Znaki Czasu
• Maciuszko, Janusz Tadeusz. 1990. „Ewangelicka teologia i religiologia w Polsce w latach 1945-1990.” Rocznik Teologiczny 32 (2): 31-65
• Maciuszko, Janusz Tadeusz. 2004. „Dzieje Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w latach 1954-1966”, W 50 lat Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej 1954-2004, 9-30.Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna
• Niemczyk, Paweł. 2002. „Życiorys Wiktora Niemczyka” W M. Luter, De servo arbitrio. O niewolnej woli. tłum. z łac. W. Niemczyk. 371-373. Świętochłowice: Towarzystwo Upowszechniania Myśli Reformacyjnej Horn
• Niemczyk, Wiktor. 1961. Historia dogmatów. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna
• Niemczyk, Wiktor. 1967. Dogmatyka ewangelicka (system). Warszawa
• Niemczyk, Wiktor. 1986 (1962). Historia religii. Wyd. 2. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna
• Niemczyk, Wiktor. 1987. Filozofia religii. Wyd. 2. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna
• Opalski Kamil. 1992. „Karol Serini.” Ars Regia: czasopismo poświęcone myśli i historii wolnomularstwa 1: 100-101
• Orawska, Ewa, opracowanie. 2005. „Ks. Karol Serini”. Dostęp 2016.09.23. http://www.zgierz.luteranie.pl/index.php/ks-karol-serini-w-130-rocznice-urodzin.
• Otto, Rudolf. 1993. Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych. Tłum. B. Kupis. Wrocław: Thesaurus Press
• Piszcz, Edmund. 1995. Colloquium Charitativum w Toruniu A. D. 1645. Geneza i przebieg. Toruń: Wydawnictwo Konserwatora Diecezjalnego. Kuria Diecezjalna
• „Pogrzeb śp. ks. prof. Karola Seriniego.” 1931. Jednota. Organ Polskiego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego 10, 167
• „Prof. Dr. Dr. Rudolf Kesselring.“ 1999. Dostęp 2016.09.24. http://www.galizien-deutsche.de/news/19/99/Prof-Dr-Dr-Rudolf-Kesselring.htm
• Rej, Krzysztof Jan. 2000. Ewangelicka służba duszpasterska w Wojsku Polskim 1919-1950. Warszawa: Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe
• Serini, Karol. 1926a. Filozofj a religii szkoły badeńskiej. Warszawa
• Serini, Karol. 1926b. Istota teologji. Odbitka z „Jednoty”. Warszawa
• Serini, Karol. 1933. Symbol w wolnomularstwie. Warszawa. Reprint 1992: Ars Regia: czasopismo poświęcone myśli i historii wolnomularstwa 1: 101-124; Reprint 2014: Sandomierz: Armoryka
• Serini, Karol. 1934. Życie, nauka i religia. Warszawa
• Suess, Adolf. 1934. „In Memoriam Karol Serini.” W Karol Serini. Życie, nauka i religja (Wydanie pośmiertne). Warszawa
• Szeruda, Jan. 1952. Zarys dziejów teologii ewangelickiej w Polsce. Kraków
• Tokarczyk, Andrzej. 1988. Ewangelicy polscy. Warszawa: Interpress
• Wijaczka Jacek. 2014. „Reformacja w Koronie w XVI w. – sukces czy niepowodzenie?” Gdański Rocznik Ewangelicki 8: 13-34
• Wojak, Tadeusz. 1982. „Wspomnienie o księdzu profesorze Karolu Serinim.” Rocznik Teologiczny 24 (1): 137-157