Sfera publiczna trwale warunkowana. Studium przypadku powiatowej debaty publicznej w ujęciu morfogentycznym

• Authors: Weryński Piotr

Title variants

EN

The public sphere as permanently conditioned. Case study of a local public debate in morphogenetic terms

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zanalizowano uwarunkowania morfogenetyczne funkcjonowania lokalnej sfery publicznej. Wskazano bariery jej rozwoju w kontekście istniejących w Polsce emergentnych struktur społecznych (interesy) oraz kulturowych (idee, wartości). Kontekst ten cechuje się dominacją kulturową, społeczną i ekonomiczną jednej warstwy – inteligencji. Na podstawie założeń ontologicznych i epistemologicznych teorii morfogenezy przedstawiono studium przypadku debaty publicznej w T arnowskich Górach. Analizie jakościowej poddano dane terenowe (obserwacja uczestnicząca), wykorzystując elementy krytycznej analizy dyskursu oraz założenia idealnej sytuacji komunikacyjnej Jürgena Habermasa.

EN

This article analyzes the morphogenetic conditions surrounding the functioning of the public sphere at a local level, and identifies barriers to its development in Poland within the context of emergent social structures (interests) and culture (ideas, values). Such a context expresses the cultural, social, and economic dominance of one social stratum - the intelligentsia. Based on the ontological and epistemological assumptions of the theory of morphogenesis, this paper presents a case study of public discourse in Tarnowskie Góry. Qualitative field data (participant observations), elements of critical discourse analysis, and Jürgen Habermas’s assumptions of the ideal speech situation are utilized.

Keywords

PL

sfera publiczna; obserwacja uczestnicząca; wzory aktywnego obywatelstwa; morfostaza; zbiorowe podmioty działania

EN

public sphere; participant observations; patterns of active citizenship; morphostasis; collective actions entities

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2017
• Volume: LXVI
• Issue: 3
• Pages: 73-96

Dates

published

2017

Contributors

author

Weryński Piotr

• Politechnika Śląska, Katedra Stosowanych Nauk Społecznych, Wydział Organizacji i Zarządzania

References

• Archer Margaret. 1995. Realist social theory: the morphogenetic approach. Cambridge: Cambridge University Press.
• Archer Margaret. 1996. Culture and agency. The place of culture in social theory. Cambridge: Cambridge University Press.
• Archer Margaret. 2000. Being human: the problem of agency. Cambridge: Cambridge University Press.
• Archer Margaret. 2003. Structure, agency and the internal conversation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Archer Margaret. 2013. Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Archer Margaret. 2015. „Morfogeneza: ramy wyjaśniające realizmu”. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne UKSW 10: 16–46.
• Bartoszek Adam. 2003. Kapitał społeczno-kulturowy młodej inteligencji wobec wymogów rynku. Katowice: Wyd. UŚ.
• Benhabib Seyla. 1992. Models of public space: Hannah Arendt, the liberal tradition and Jurgen Habermas. W: Habermas and the Public Sphere, C. Calhoun (red.), 89–120. Cambridge, MA: MIT Press.
• Bhaskar Roy. 1998a. Philosophy and scientific realism. W: critical realism. Essential readings, M. Archer, R. Bhaskar, A. Collier, T. Lawson, A. Norrie (red.), 16–47. London-New York: Routledge.
• Bhaskar Roy. 1998b. Societies. W: Critical realism. Essential readings, M. Archer, R. Bhaskar, A. Collier, T. Lawson, A. Norrie, (red.), 206–249. London-New York: Routledge.
• CBOS. 2017. Opinie o demokracji. Komunikat z badań nr 117/2017.
• Czapiński Janusz, Panek Tomasz (red.). 2015. Diagnoza Społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków. http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2015.pdf [dostęp: 25.11.2016].
• Czyżewski Marek. 2005. Dyskurs. W: Encyklopedia socjologii. Suplement, H. Kubiak, G. Lissowski, W. Morawski, J. Szacki (red.), 50–58. Warszawa: Komitet Socjologii PAN i Oficyna Naukowa.
• Czyżewski Marek. 2008. Elementy i całość. O niektórych dylematach analizy dyskursu. W: Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Anna Horolets (red.), 19–29. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Dijk Teun A. van. 1993. „Principles of critical discourse analysis”. Discourse and Society, 4(2): 249–283.
• Dijk Teun A. van. 2006. Badania nad dyskursem. W: Współczesne teorie socjologiczne, A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wybór i opracowanie), 1020–1046. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Gliński Piotr. 2006. Style działań organizacji pozarządowych w Polsce. Grupy interesu czy pożytku publicznego? Warszawa: Wyd. ISIS PAN.
• Grabowska Mirosława. (red.). 2012. Społeczeństwo obywatelskie w Polsce A.D.2012. Warszawa: CBOS.
• Habermas Jürgen. 2004. Działanie komunikacyjne i detranscendentalizacja rozumu. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
• Habermas Jürgen. 2005. Faktyczność i obowiązywanie. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar.
• Habermas Jürgen.2007. Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Warszawa: PWN.
• Horolets Anna. 2008. Wprowadzenie – status dyskursu w badaniach socjologicznych. W: Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, A. Horolets (red.), 5–16. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Kopytowska Monika, Łukasz Kumięga. 2017. Krytyczna analiza dyskursu: konteksty, problemy, kierunki rozwoju. W: Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod perspektyw badawczych, M. Czyżewski, M. Otrocki, T. Piekot, J. Stachowiak (red.), 177–207. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
• Nijakowski Lech M. 2004. „Znaczenie analizy dyskursu dla socjologii narodowej”. Kultura i Społeczeństwo, 48(1): 69–96.
• Nijakowski Lech M. 2009. Analiza dyskursu na temat mniejszości narodowych i etnicznych w polskich miastach. www. racjonalista.pl/kk.php/s, 4820 [dostęp: 12.10. 2016].
• Ossowska Maria. 1985. Moralność mieszczańska. Wrocław: Ossolineum.
• Palska Hanna. 2007. Trwałość i zmiana stylów życia. W: Jedna Polska? Zróżnicowania społeczne, A. Kondera (red.), 159–176. Warszawa: Wyd. WAM i PAN.
• Petit Phlip. 1997. Republicanism. A theory of freedom and government. Oxford: Clarendon Press.
• Libelt Karol F. 1967. Samowładztwo rozumu i Objawy filozofii słowiańskiej; O miłości ojczyzny; System umnictwa; O panteizmie w filozofii. Warszawa: PWN.
• Rybicki Paweł. 1979. Struktura społecznego świata. Warszawa: PWN.
• Szmatka Jacek. 1989. Małe struktury społeczne. Warszawa: PWN.
• Śnieżek Ryszard. 2001. Społeczeństwo obywatelskie w kategoriach dualizmu System /Lebenswelt w teorii krytycznej Jurgena Habermasa. W: Społeczeństwo obywatelskie, W. Bokajło, K. Dziubka (red.), 189–217. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Śpiewak Paweł (red.). (2004). Komunitarianie. Wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Weryński Piotr. 2008. Polskie wzory uczestnictwa w sferze publicznej. Próba typologizacji postaw na podstawie badań. W: Społeczeństwo obywatelskie. Między teorią a praktyką. A. Kościański. (red.). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Weryński Piotr. 2010. Wzory uczestnictwa obywatelskiego Polaków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe IFiS PAN.
• Wnuk-Lipiński Edmund. 2008. Socjologia życia publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Zarycki Tomasz, Tomasz Warczok. 2014. „Hegemonia inteligencka: Kapitał kulturowy we współczesnym polskim polu władzy”. Kultura i społeczeństwo 58(4): 27–49.
• Znaniecki Florian. 1990. Współczesne narody. Warszawa: PWN.

Identifiers

DOI

10.26485/PS/2017/66.3/3