Zachowania prozdrowotne krakowskich nauczycieli wychowania przedszkolnego

• Authors: Matusiewicz Paulina , Kosiba Grażyna , Wrześniewski Krzysztof

Title variants

EN

Pro-health behaviors of pre-school education teachers from Krakow

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Cel badań. Celem badań była charakterystyka zachowań prozdrowotnych krakowskich nauczycieli wychowania przedszkolnego. Materiał i metody. Anonimowe badania przeprowadzono w 2018 r. w losowo wybranej grupie nauczycieli z krakowskich przedszkoli publicznych (n = 139) i niepublicznych (n = 43) metodą sondażu diagnostycznego. Za pomocą Inwentarza Zachowań Zdrowotnych Juczyńskiego oceniono cztery kategorie zachowań prozdrowotnych: prawidłowe nawyki żywieniowe, zachowania profilaktyczne, praktyki zdrowotne i pozytywne nastawienie psychiczne. Wyniki. Badani nauczyciele uzyskali najwyższy średni wynik w zakresie prawidłowych zachowań żywieniowych oraz pozytywnego nastawienia psychicznego, niższy w zakresie zachowań profilaktycznych, a najniższy w obszarze praktyk zdrowotnych. Wskaźnik zachowań zdrowotnych nauczycieli przedszkoli publicznych jest wyższy w porównaniu z nauczycielami placówek niepublicznych. Wnioski. Nauczyciele edukacji przedszkolnej wybiórczo przejawiają korzystne dla zdrowia zachowania, istnieje zatem konieczność (chociażby poprzez różne formy doskonalenia zawodowego) modyfikacji ich prozdrowotnych zachowań, szczególnie w tych obszarach, które są przez nich najbardziej zaniedbane: codziennych praktyk zdrowotnych i zachowań profilaktycznych.

EN

Background. The aim of the research was to characterize health behaviors of pre-school teachers from Krakow. Material and methods. Anonymous research was conducted in 2018 in a randomly selected group of teachers from public kindergartens in Krakow (n = 139) and non-public (n = 43) by means of a diagnostic survey. Using the Inventory of Health Behavior (IZZ) by Juczyński, four categories of pro-health behaviors were assessed: correct eating habits, preventive behaviors, and health practices and positive psychological attitude. Results. The surveyed teachers obtained the highest average score in the scope of proper eating behavior and positive mental attitude, lower in the scope of preventive behaviors, and the lowest in the area of health practices. The index of health behavior of public kindergarten teachers is higher in comparison to teachers of non-public institutions. Conclusions. The pre-school teachers selectively pursue behaviors beneficial for health, so there is a necessity (for example through various forms of professional development) to modify their pro-health behavior, especially in those areas that are most neglected by them: everyday health practices and preventive behaviors.

Keywords

PL

zachowania prozdrowotne; nauczyciel; wychowanie przedszkolne

EN

pro-health behaviors; teacher; pre-school education

• Publisher: Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
• Journal: Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
• Year: 2019
• Volume: 64
• Pages: 23-32

Dates

online

2019-05-24

Contributors

author

Matusiewicz Paulina

• Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie

author

Kosiba Grażyna

• Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie

author

Wrześniewski Krzysztof

• Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie

References

• Biernat, E., Poznańska, A., Gajewski, A.K. (2012). Determinants of health oriented physical activity among Warsaw teachers. Przegląd Epidemiologiczny, 66(1), 119–126.
• Borzucka-Sitkiewicz, K. (2006). Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna. Przewodnik dla edukatorów zdrowia. Kraków: Impuls.
• Bronikowski, M. (2007). Niedostatki i potrzeby współczesnego wychowania fizycznego. Wychowanie Fizyczne i Sport, 51(2), 113–121.
• Duda-Zalewska A. (2012). Zachowania zdrowotne nauczycieli a staż pracy w zawodzie. Hygeia Public Health, 47(2), 183–187.
• Drabik, J. (2009). Miejsce i rola nauczyciela jako pedagoga i promotora zdrowia. W: J. Drabik, M. Resiak (red.), Nauczyciel jako pedagog i promotor zdrowia (ss. 10–16). Gdańsk: AWFiS.
• Gaweł, A. (2006). Zdrowie w perspektywie pedagogicznej. Indywidualne wybory i społeczne interesy. W: M. Kowalski, A. Gaweł (red.), Zdrowie – wartość – edukacja (ss. 109–217). Kraków: Impuls.
• Heszen, I., Sęk, H. (2012). Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN.
• Juczyński, Z. (2009). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
• Karski, J.B. (2011). Praktyka i teoria promocji zdrowia. Warszawa: CeDeWu.
• Kirenko, J., Zubrzycka-Maciąg, T. (2012). Współczesny nauczyciel. Studium wypalenia zawodowego. Lublin: UMCS.
• Kleszczewska, E., Kleszczewski, T., Łogwiniuk, K., Szpakow, A., Boyko, O. (2014). Stosunek do badań profilaktycznych studentów z wybranych uczelni Suwałk, Grodna i Lwowa. Hygeia Public Health, 49(3), 458–465.
• Kosiba, G. (2006). Leisure motor activities practiced by teachers. A Quarterly Journal of Physical Education and Physical Activity Sciences, 50(3), 157–161.
• Kosiba, G., Gacek, M., Wojtowicz, A., Bogacz-Walancik, A. (2016) The lifestyle of students – future teachers. Antropomotoryka. Journal of Kinesiology and Exercise Sciences, 74(26), 83–94.
• Krawański, A. (2003). Ciało i zdrowie człowieka w nowoczesnym systemie wychowania fizycznego. Poznań: AWF.
• Laudańska-Krzemińska, I. (2014). Health behaviours and their determinants among physical education and pedagogy students as well as school teachers – a comparison study. Acta Universitatis Carolinae Kinanthropologica, 50(2), 69–78.
• Laudańska-Krzemińska, I., Wierzejewska, E., Jóźwiak, P., Klimas, N. (2015). Zachowania zdrowotne nauczycieli w Wielkopolsce – poszukiwanie mocnych i słabych stron. W: R. Stemplewski, R. Szeklicki J. Maciszek (red.), Aktywność fizyczna i żywienie w trosce o zdrowie i jakość życia (ss. 243–252). Poznań: Bogucki Wyd. Naukowe.
• Lipowski, M., Szczepańska-Klunder, Ż. (2013). Zachowania zdrowotne nauczycieli wychowania fizycznego. W: Z. Jastrzębski (red.), Teoria i praktyka wychowania fizycznego i sportu. Tom 1 (ss. 9–26). Łódź: Wyższa Szkoła Sportowa.
• Mossor-Pietraszewska, T. (2004), Pojęcie zdrowia oraz jego uwarunkowania genetyczne, środowiskowe i związane ze stylem życia. W: J. Gawędzki, T. Mossor-Pietraszewska (red.), Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu (ss. 1–5). Warszawa: PWN.
• Nitecka-Walerych, A. (2005). Zachowania prozdrowotne studentów pedagogiki wczesnoszkolnej. W: T. Lisicki, B. Wilk, A. Walentukiewicz (red.), Prozdrowotny styl życia. (ss. 291–298.) Gdańsk: AWFiS.
• Pe’russe-Lachance, E., Tremblay, A. Drapeau, V. (2010). Lifestyle factors and other health measures in a Canadian university community. Applied Physiology Nutrition and Metabolism, 35, 498–506, doi: 10.1139/H10-035.
• Pawłucki, A. (2010). Wychowanie fizyczne ucznia późnej dorosłości. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 7, 4–11.
• Prażmowska, B., Dziubak, M., Morawska, S., Stach, J. (2011). Wybrane zachowania zdrowotne nauczycieli szkół średnich. Problemy Pielęgniarstwa, 19(2), 210–218.
• Rasińska, R. (2012). Nawyki żywieniowe studentów w zależności od płci. Nowiny Lekarskie, 81(4), 354–359.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. Dz.U. 2017, poz. 356.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia. Dz.U. 2018, poz. 467.
• Sęk, H. (2004). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie (ss. 149–167). Warszawa: PWN.
• Sharma, S., Dortch, K.S., Byrd-Williams, C., Truxillio, J.B., Rahman, G.A., Bonsu, P., Hoelscher, D. (2013). Nutrition-related knowledge, attitudes, and dietary behaviors among head start teachers in Texas: a cross-sectional study. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 113(4), 558–562.
• Tucholska, S. (2003). Wypalenie zawodowe nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań. Lublin: KUL.
• Webber, L.S., Rice, J.C., Johson, C.C., Rose, D., Srinivasan, S.R., Berenson, G.S. (2012). Cardiovascular risk factors an physical activity behavior among elementary school personnel: baseline results from the ACTION! Worksite wellness program. The Journal of School Health, 82(9), 410–416.
• Woynarowska-Sołdan, M., Tabak, I. (2013). Zachowania prozdrowotne nauczycieli i innych pracowników szkoły. Medycyna Pracy, 64(5), 659–670.
• Zysnarska, M., Bernad, D. (2007). Zachowania prozdrowotne nauczycieli w województwie wielkopolskim. Problemy Higieny i Epidemiologii. 88(2), 183–187.