Wolność oczami dziecka – poznawcza reprezentacja wolności w średnim i późnym dzieciństwie

• Authors: Chałupczak Anna , Duplaga Anita , Dziechciowska Ewelina , Grątkowski Maciej , Krawiec Justyna

Title variants

EN

Freedom Through the Eyes of Children – The Cognitive Representation of Freedom in Middle and Late Childhood

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowano wyniki badań nad poznawczą reprezentacją wolności u dzieci w średnim i późnym dzieciństwie, w oparciu o filozoficzne i psychologiczne rozumienie niniejszej problematyki. Podstawą rozważań były klasyczne: J. Piageta i L. Wygotskiego,i współczesne: A. Karmiloff- Smith, K. Nelson, J. Mandler modele reprezentacji oraz koncepcja budowania doświadczenia M. Tyszkowej. Wymienione koncepcje pozwalają ujmować reprezentację poznawczą w kategoriach specyficznie ludzkiego sposobu zdobywania wiedzy, który polega na ciągłej redeskrypcji posiadanych informacji. Badaniami objęto trzydzieścioro troje dzieci w wieku sześciu lat i trzydzieścioro jeden w wieku dziewięciu lat. Wykorzystana została metoda kliniczna Piageta w oparciu o stworzony kwestionariusz. Dzieci wymieniały skojarzenia ze słowem wolność, przedstawiały ją w sposób graficzny i prezentowały możliwość podejmowania decyzji w relacji z rodzicami. Zebrany materiał werbalny i niewerbalny pokazuje, że dzieci posługują się reprezentacjami wolności na poziomie ukrytym i jawnym.

EN

The paper presents the results of research on cognitive representation of freedom in middle and late childhood, based on the philosophical and psychological understanding of the issue. The basis of the considerations were classic models of representation: J. Piaget and L. Wygotski, modern models: A. Karmiloff-Smith, K. Nelson, J. Mandler and theory of building the experience of M. Tyszkowa. These theories say that cognitive representation is uniquely human way of gaining knowledge which is connected with continuous redescription of obtained information. The research involved 33 six-year-old- and 31 nine-year-old children. Researchers used the Piaget’s clinical method which was based on a created questionnaire. The children’s task was to provide connotations with the word freedom, paint the freedom and tell about the possibility of making decisions in their relationship with parents.Obtained material (verbal and non-verbal) shows that children use the representations of freedom at the implicit and explicit level.

Keywords

PL

wolność; reprezentacja poznawcza; rozwój reprezentacji; reprezentacja wolności; średnie i późne dzieciństwo

EN

freedom; cognitive representation; development of representation; representation of freedom; middle and late childhood

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2018
• Volume: 13
• Issue: 1(47)
• Pages: 183-207

Contributors

author

Chałupczak Anna

author

Duplaga Anita

author

Dziechciowska Ewelina

author

Grątkowski Maciej

author

Krawiec Justyna

References

• Appelt, K., Jabłoński, S, Osiągnięcia i zagrożenia dla rozwoju dziecka w wieku szkolnym, [w:] Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, red. A. Brzezińska, E. Hornowska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.
• Berlin I., Cztery eseje o wolności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
• Berlin I., Dwie koncepcje wolności i inne eseje, Res Publica, Warszawa 1991.
• Białecka-Pikul M., Co dzieci wiedzą o umyśle i myśleniu: badania i opis dziecięcej reprezentacji stanów mentalnych, Wydawnictwo UJ, Kraków 2002.
• Brzezińska A., Nowotnik A., Funkcje wykonawcze a funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym i szkolnym, „Edukacja” 2012, nr 1 (117), s. 61-74.
• Filipiak E., Z Wygotskim i Brunerem w tle. Słownik pojęć kluczowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011.
• Frankl V.E., Homo Patiens, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1984.
• Gizbert-Studnicka K., Doświadczanie wolności przez dzieci ośmio- i dziewięcioletnie, [w:] Dziecko jako obiekt badań pedagogicznych. Konteksty teoretyczne i empiryczne, red. M. Błędowska, J. Michalak, Wydawnictwo DAJAS, Łódź 2000.
• Kielar-Turska M., Umysłowa reprezentacja świata dziewięciolatka na przykładzie analizy znaczenia słowa mądrość, [w:] Studia z psychologii rozwojowej i psycholingwistyki, red. M. Smoczyńska, Universitas, Kraków 1998.
• Kielar-Turska M., Poznawcza reprezentacja śmierci u dzieci i wiedza ich rodziców w tym zakresie – rola rodzinnego dyskursu, [w]: Zdrowie, stres, choroba w wymiarze psychologicznym, red. H. Wrona-Polańska, Impuls, Kraków 2008.
• Kielar-Turska M., Średnie dzieciństwo – wiek przedszkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała, PWN, Warszawa 2011.
• Kilanowski M., O granicach wolności i groźbie tyranii. J.J. Rousseau i jego krytycy, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, 2012, nr 21, s. 335-347.
• Kokoszka A., Psychoanalityczne ABC. Universitas, Kraków 2015.
• Liberska H., Teorie rozwoju psychicznego, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała, PWN, Warszawa 2011.
• Matejczuk J., Rozwój dziecka – wiek przedszkolny, Instytut Badań Pedagogicznych, Warszawa 2014.
• Miodunka W., Teoria pól językowych: społeczne i indywidualne ich uwarunkowania, PWN, Warszawa 1980.
• Prusiński T., Psychologiczne rozumienie wolności. Przegląd prób konceptualizacyjnych, „Psychologia Wychowawcza” 2015, nr 7, s. 24-44.
• Reber S.A, Reber S.E., Słownik psychologii, Scholar, Warszawa 2011.
• Stemplewska-Żakowicz K., Osobiste doświadczenie a przekaz społeczny, Leopoldinum, Wrocław 1996.
• św. Augustyn, Wyznania, Znak, Kraków 1995.
• Szuman S., Sztuka dziecka: psychologia twórczości rysunkowej dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990.
• Tyszkowa M., Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne, PWN, Warszawa 1988.