Badania klimatu miejskiego Gdańska i Gdyni

• Authors: Filipiak Janusz , Miętus Mirosław

Title variants

EN

Urban climate research in Gdańsk and Gdynia

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W pracy przedstawiono krótką historię oraz rezultaty badań klimatu Gdańska i Gdyni. Początek badań klimatu Gdańska wiąże się z rozpoczęciem pomiarów i obserwacji meteorologicznych w 1739 roku. W ostatnich dekadach XIX wieku bardzo wzrosło znaczenie badań klimatu miasta na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa żeglugi i pracy portu. W dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowały w Gdańsku i Gdyni duże obserwatoria meteorologiczne. Prowadzono wówczas prace na rzecz rozpoznania lokalnych warunków klimatycznych, w tym zjawiska bryzy morskiej. W okresie powojennym podjęto zaawansowane badania terenowe pozwalające na określenie charakterystycznych cech przestrzennej zmienności elementów me-teorologicznych w Gdyni i Gdańsku. Ostatnie dekady XX wieku oraz obecne czasy to prace z zakresu klimatologii stosowanej obszarów zurbanizowanych.

EN

A short history and the results of urban climate research in Gdańsk and Gdynia are presented in the paper. The initial research of Gdańsk’s climate was associated with the early beginning of meteorological measurements in 1739. In the last decades of the 19th century, the importance of studies devoted to ensuring the safety of shipping and harbour activity increased significantly. The interwar period was characterized by great development of meteorological observatories in Gdańsk and Gdynia. The research efforts were particularly dedicated to the recognition of local climatic conditions, including the phenom-enon of sea breeze. In the post-war period, advanced field research was undertaken to characterize the characteristic features of spatial variability of meteorological elements in Gdynia and Gdańsk. Various aspects of applied urban climatology are present in the research of the last decades of the 20th century and present times.

Keywords

PL

klimat miasta; bryza morska; klimatologia stosowana obszarów zurbanizowanych; Gdańsk; Gdynia

EN

urban climate; sea breeze; applied urban climatology; Gdańsk; Gdynia

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2019
• Volume: 108
• Pages: 21-34

Contributors

author

Filipiak Janusz

• Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii i Geografii, Instytut Geografii, Katedra Meteorologii i Klimatologii

author

Miętus Mirosław

• Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii i Geografii, Instytut Geografii, Katedra Meteorologii i Klimatologii

References

• Filipiak J. 2011. Długookresowa zmienność opadów atmosferycznych w Gdańsku w okresie 1880–2008. Prace i Studia Geograficzne 47: 119-128.
• Filipiak J., Owczarek M. 2003. Warunki meteorologiczne na obszarze Aglomeracji Gdańskiej w 2002 roku według danych ze stacji sieci AR-MAAG. W: K. Szymańska (red.) Stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w Aglo-meracji Gdańskiej w roku 2002 i informacja odziałalności Fundacji ARMAAG. ARMAAG,Gdańsk: 57-68.
• Filipiak J., Przybylak R., Oliński P. 2019. The longest one-man weather chronicle (1721–1786) by Gottfried Reyger for Gdańsk, Poland as a source for improved understanding of past climate variability. International Journal of Climatology 39, 2: 828-842.
• Frischmuth G. 1935. Beitrage zum Strahlungsklima von Danzig. Danziger Meteorologische Forschungsarbeiten 7: 1-15.
• Frischmuth G. 1938. Beitrage zum Strahlungsklima von Danzig II. Danziger Meteorologische Forschungsarbeiten 9: 1-25.
• Gorczyński W. 1939. Czas trwania usłonecznienia w Gdyni z Gdańskiem oraz na Helu, na tle innych stacji polskich i całego Bałtyku. Sprawoz-dania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Wydział III, t. 32, z. 1/3: 34-37.
• Jednorał T. 1968. Port Północny – założenia do projektowania i wstępne badania dla budowy głębokowodnego rejonu przeładunków. Instytut Morski, Gdańsk.
• Jednorał T. 1987. Falowanie południowego Bałtyku. Studia i Materiały Oceanologiczne 52: 115-144.
• Kleefeld J.G. 1826. Meteorologische Betrachtungen und Beobachtungen im Auszuge aus meinem Meteorologischen Tagebuche. Der Neueste Schriften der Naturforschenden Gesellchaft in Danzig 2, 2: 1-25.
• Korzeniewski J. 1994. Wpływ cyrkulacji atmosferycznej i środowiska geograficznego na tempera-turę powietrza w Trójmieście. Peribalticum VI: 45-94.
• Koschmieder H. 1928. Methoden und Ergebnisse de-finierter Luftdruckmessungen. Danziger Meteorologische Forschungsarbeiten 1: 1-40.
• Koschmieder H. 1936. Danziger Seewindstudien I. Nachweis und Beschreibung, sowie Beitrage zur Kinematik und Dynamik des Seewindes. Danziger Meteorologische Forschungsarbei-ten 8: 1-45.
• Koschmieder H. 1941. Danziger Seewindstudien II. Ergebnisse gehäufter Höhenwindmessungen. Danziger Meteorologische Forschungsarbeiten 10: 1-39.
• Kwiecień K. 1968. Stosunki termiczne na wybrzeżu południowobałtyckim w świetle warunków anemometrycznych i usłonecznienia. Oddział Morski IMGW (maszynopis pracy doktor-skiej).
• Lechowicz-Kwiecień K. 1961. Usłonecznienie Gdyni. Biuletyn PIHM 9: 58-80.
• Makowski J. 1993. Wały przeciwpowodziowe Dolnej Wisły: historyczne kształtowanie, obecny stan i zachowanie w czasie znacznych wezbrań. Wyd. Instytut Budownictwa Wodnego PAN, Gdańsk: 1-355.
• Marosz K. 2017. Wzrost poziomu morza i wezbrania sztormowe źródłem potencjalnych zagrożeń dla Gdańska. Uniwersytet Gdański (maszynopis pracy doktorskiej).
• Michalska K. 2006. Warunki meteorologiczne w Gdańsku i Gdyni w latach 1940–1944. Wiadomości IMGW XXIX, 1: 49-65.
• Miętus M. 1996. O detekcji wpływu lokalnych ośrodków antropopresji na temperaturę na przykładzie rejonu Zatoki Gdańskiej. W: A. Jankowski (red.) Metody badań wpływu czynników antro-pogennych na warunki klimatyczne i hydrologiczne w obszarach zurbanizowanych. Materiały Konferencji Naukowej, Uniwersytet Śląski, Katowice: 109-114.
• Miętus M. 1998. O rekonstrukcji i homogenizacji wie-loletniej serii średniej miesięcznej temperatury ze stacji w Gdańsku-Wrzeszczu, 1851–1995. Wiadomości IMGW XXI (XLII), 2: 41-63.
• Miętus M., Filipiak J. 2001. Struktura czasowo-przestrzennej zmienności warunków termicznych w rejonie Zatoki Gdańskiej. Materiały Badawcze IMGW, seria Meteorologia 32: 1-53.
• Miętus M., Filipiak J., Owczarek M., Jakusik E., Sztobryn M., Stanisławczyk I., Krzymiński W. 2002. Charakterystyka statystyczna warunków hydrologiczno-meteorologicznych rejonu polskich portów morskich. Porty: Gdańsk, Gdynia, Świnoujście. IMGW Oddział Morski, Gdynia (CD-ROM).
• Miętus M., Filipiak J., Owczarek M., Jakusik E., Sztobryn M. 2003. Charakterystyka statystyczna warunków hydrologiczno-meteorologicznych rejonu polskich portów morskich. Porty: Kołobrzeg, Ustka. IMGW Oddział Morski, Gdynia (CD-ROM).
• Miętus M., Filipiak J., Owczarek M., Jakusik E., Sztobryn M. 2004. Charakterystyka statystyczna warunków hydrologiczno-meteorologicznych rejonu polskich portów morskich. Porty: Hel. IMGW Oddział Morski, Gdynia (CD-ROM).
• Miętus M., Filipiak J., Wyszkowski A. (red.) 2007. 200 lat regularnych pomiarów i obserwacji meteorologicznych w Gdańsku. Seria: Monografie IMGW. IMGW, Warszawa: 1-228.
• Miętus M., Wielbińska D., Owczarek M. 1994. Histo-ria obserwacji meteorologicznych na niektórych stacjach polskiego wybrzeża. Wiadomości IMGW XVII (XXXVIII), 4: 149-162.
• Neumann S. 1871. Zusammenstellung für Danzig angestellten meteorologischen Beobachtungen. Theil 1 enthaltend die Jahre 1841, 1842 und 1843–1848. Schriften der Naturforschenden Gesellchaft in Danzig Neue Folge Band 2: 1-73.
• Neumann S. 1873. Zusammenstellung für Danzig angestellten meteorologischen Beobachtungen. Theil 2 enthaltend die Jahre 1844 bis 1848. Schriften der Naturforschenden Gesellchaft in Danzig Neue Folge Band 3, Heft 2: 1-48.
• Oke T.R., Mills G., Christen A., Voogt J.A. 2017. Urban climates. Cambridge University Press: 1-525.
• Owczarek M. 2000. Charakterystyka elementów kli-matu Gdyni w latach 1951–1997. Wiadomości IMGW XXIII (XLIV), 1: 57-75.
• Owczarek M., Miętus M. 2001. Wybrane użyteczne wskaźniki klimatyczne dla Gdyni. Wiadomości IMGW XXIV (XLV), 1: 23-47.
• Owczarek M., Miętus M. 2018. Ekstremalne zjawiska meteorologiczne w Gdyni do 1950 roku. Przegląd Geofizyczny LXIII, 1-2: 31-50.
• Reyger G. 1770. Die Beschaffenheit der Witterung in Danzig vom Jahre 1722–1769 beobachtet, nach ihren Veränderungen und Ursachen erwogen, und mit dem Wetter anderer Orten verglichen. Daniel Ludwig Wedel Press, Gdańsk, Leipzig: 1-520.
• Reyger G. 1788. Die Beschaffenheit der Witterung in Danzig vom Jahre 1770–1786 beobachtet, nach ihren Veränderungen und Ursachen erwogen, und mit dem Wetter anderer Orten verglichen. Daniel Ludwig Wedel Press, Gdańsk, Leipzig: 1-200.
• Rühle H. 1935. Beitrage zum Strandklima. Danziger Meteorologische Forschungsarbeiten 6: 1-22.
• Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W. 2018. Physico-geographical meso-regions of Poland: verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 91, 2: 143-170.
• Staben J. 1927. Zum Klima von Danzig-Neufahrwasser. Schriften der Naturforschenden Gesellchaft in Danzig 4: 273-306.
• Staben J. 1938. Die Niederschlagsverteilung im Gebiet der Freien Stadt Danzig.
• Trapp J. 1978. Wpływ warunków naturalnych i zabu-dowy na klimat Gdyni. Uniwersytet Gdański (maszynopis pracy doktorskiej).
• Trapp J., Korzeniewski J. 1981. Wpływ morza na stosunki wietrzne Gdyni. Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii Uniwersytetu UG. Geografia 12: 97-110.
• Trapp J., Korzeniewski J., Nurek T., Wyszkowski A. 1987. Klimat aglomeracji gdańskiej. Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii UG. Geografia 16: 5-33.
• Westphal J.H. 1820. Der Mittlere Temperatur in Danzig fuer Jeden Tag. Der Neueste Schriften der Naturforschenden Gesellchaft in Danzig 1, 2: 56-60.
• Wielbińska D. 1962. Wpływ Bałtyku na opady w stre-fie brzegowej. Wiadomości Służby Hydrolo-gicznej i Meteorologicznej 48: 11-23.
• Wyszkowski A. 1994. Wpływ warunków meteorologicznych na kształtowanie imisji węglowodorów w rejonie zakładów petrochemicznych. Rozprawy i monografie 202, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• Wyszkowski A., Biernacik D. 2008. Pokrywa śnieżna w Gdyni w sezonie zimowym 2005/2006 W: K. Kłysik, J. Wibig, K. Fortuniak (red.) Klimat i bioklimat miast. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 129-141.
• Wyszkowski A., Trapp J., Mysiak R. 1993. Ocena warunków aerosanitarnych Gdańska w odniesieniu do wybranych zanieczyszczeń gazowych i opadu pyłu z uwzględnieniem warunków meteorologicznych. Katedra Hydrologii i Klimatologii Uniwersytetu Gdańskiego (maszynopis).