Eliminacja sióstr zakonnych z systemu oświaty i wychowania Polski Ludowej

• Authors: Joanna (Monika) Wiśniewska

Title variants

EN

Elimination of Nuns from the Education’s and Upbringing’s System of Polish People's Republic

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In the Polish post-war reality, the presence of the Church, religion and religious in public space, with time proved not acceptable. The party’s and the government’s authorities consistently strive to separation of church and state, according to the Soviet model. Implemented by the Communist Party program secularization of social life, has transformed the Polish school, on whose territory took place specific “battle for the souls", which one element was the personnel policy, aiming to deprive congregations educational and upbringing influence on children and adolescents. The nuns were eliminated from the state’s and previously belonging to religious congregations educational institutions. Nationalized and liquidated - recognized universally - religious school led by the sisters kindergartens, dormitories, boarding schools and orphanages. The discrimination and elimination nuns in the field of education, achieved its apogee in the late 50's and 60's, when authorities using legal provisions for the Education, regarded as a distinct religious social group, which had no right to teach even the religion, not only in school but also outside its walls.

Keywords

EN

History of Education; Polish People's Republic; Secularization of Social Life; Nuns Elimination; Church Represion

• Publisher: Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Rozprawy z Dziejów Oświaty
• Year: 2014
• Volume: 51
• Pages: 157-180

Contributors

author

Joanna (Monika) Wiśniewska

• Institute of Historical Sciences, University of Cardinal Stefan Wyszynski in Warsaw

References

• A. Chamiec, K. Śmigiel, Zgromadzenie Najświętszego Serca Jezusa - Sacré Coeur, [w] Żeńskie zgromadzenia zakonne w Polsce 1939-1947, red. K. Dębowska, J. Kłoczowski i in., t. 15, Lublin 2001.
• A. Kotowska, C. Szarska, Urszulanki Unii Rzymskiej. Prowincja Polska Zakonu Św. Urszuli, [w] Żeńskie zgromadzenia zakonne w Polsce 1939-1947, red. K. Dębowska, J. Kłoczowski i in., t. 12, Lublin 1998.
• A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011.
• A. Mezglewski, Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne, Lublin 2009.
• A. Mezglewski, Szkolnictwo wyznaniowe w Polsce w latach 1944-1980. Studium historyczno-prawne, Lublin 2004.
• A. Mirek, Atlas żeńskiego ruchu zakonnego na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Lublin 2007.
• A. Mirek, Siostry zakonne w obozach pracy w PRL w latach 1954-1956, Lublin 2009.
• A. Mirek, Zgromadzenie Córek Maryi Niepokalanej w latach 1891-1962, Sandomierz 2002.
• A. Radziwiłł, Ideologia wychowawcza w Polsce w latach 1948-1956 (próba modelu), Warszawa 1981.
• A. Rogozińska, Szkoły Sióstr Urszulanek w Tarnowie w latach 1877-1953, Lublin 2002.
• B. Gromada, Szkoły Sióstr Nazaretanek w okresie Polski Ludowej, Lublin 2000.
• D. Zamiatała, Caritas. Działalność i likwidacja organizacji 1945-1950, Lublin 2000.
• D. Zamiatała, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945-1989, Warszawa 2012.
• E. Kaczmarek, Dlaczego przeszkadzały? Polityka władz partyjno-rządowych wobec żeńskich zgromadzeń zakonnych w Polsce w latach 1945-1956, Warszawa 2007.
• E. Kahl, Polityka oświatowa władz w procesie instalowania nowego ładu społecznego (1944-1948), https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/6871/1/3Kahl.pdf (29 V 2014).
• E. Schaefer, Zgromadzenie sióstr św. Elżbiety, [w] Żeńskie zgromadzenia zakonne, t. 10, Lublin 1996.
• H. Konopka, Religia w szkołach Polski Ludowej. Sprawa nauczania religii w polityce państwa (1944-1961), Białystok 1997.
• J. Doppke, Katechizacja w Polsce 1945-1990, Pelplin 1998.
• J. Kostkiewicz, Oświata dorosłych w latach 1944-1956, [w] Oblicze ideologiczne szkoły polskiej w latach 1944-1955, red. E. Walewander, Lublin 2002.
• J. Kupczewska, Likwidacja przedszkoli zakonnych w Małopolsce w świetle materiałów służb bezpieczeństwa z 1962 r., [w] Zakony żeńskie w PRL. Studia i materiały do historii najnowszej żeńskich zgromadzeń zakonnych w Polsce, red. A. Mirek, Lublin 2008.
• J. Żaryn, Polityka oświatowa komunistów w latach 1944-1948, [w] Polacy wobec przemocy, red. B. Otwinowska, J. Żaryn, Warszawa 1996.
• K. Bartnicka, T. Bieńkowski, Wstęp, [w] Ratio atque Institutio Studiorum SJ czyli Ustawa szkolna Towarzystwa Jezusowego (1599), Warszawa 2001.
• K. Dębowska, Życie konsekrowane we współczesnej Polsce, [w] Leksykon zakonów w Polsce. Informator o życiu konsekrowanym, red. B. Łoziński, Warszawa 1998.
• K. Kosiński, O nową mentalność. Życie codzienne w szkołach 1945-1956, Warszawa 2000.
• Kościół i religijność Polaków 1945-1999, red. W. Zdaniewicz, T. Zembrzuski, Warszawa 2000.
• L. Adamczyk, W. Zdaniewicz, Kościół katolicki w Polsce 1918-1990. Rocznik statystyczny, Warszawa 1991.
• L. Opiela, Aktualność koncepcji pedagogicznej bł. Edmunda Bojanowskiego, Dębica 2011.
• L. Szuba, Polityka oświatowa państwa polskiego w latach 1944-1956, Lublin 2002
• Odezwa Biskupów polskich do wiernych w rocznicę poświęcenia narodu Niepokalanemu Sercu Maryi, Jasna Góra, 8 września 1947 r., [w] Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-2000, red. P. Libera, A. Rybicki, S. Łącki, t. 1, Marki 2003.
• Ogólnopolski Zjazd Oświatowy w Łodzi 18-22 czerwca 1945 r., red. S. Świdnicki, Warszawa 1945.
• P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 1, Poznań 1994.
• P. Raina, Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski, t. 3, Londyn 1988.
• P. Środa, Proces likwidacji kościelnych placówek opiekuńczo-wychowawczych w Polsce w latach 1946-1965, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2008, t. 11.
• Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium nauki społecznej Kościoła, Kielce 2005, s. 366.
• S. Kunowski, Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 1993.
• S. Majewski, Szkolnictwo katolickie pod rządami komunistycznymi, [w] Oblicze ideologiczne szkoły polskiej w latach 1944-1955, red. E. Walewander, Lublin 2002.
• S. Mauersberg, Indoktrynacja młodzieży szkolnej. Programy, podręczniki, literatura, [w] Oblicze ideologiczne szkoły polskiej w latach 1944-1955, red. E. Walewander, Lublin 2002.
• S. Skrzeszewski, Przemówienie (radiowe) do nauczycielstwa z okazji rozpoczęcia nowego roku szkolnego wygłoszone dnia 3 września 1947 r., „Nowa Szkoła” 1947, nr 2-3 (27).
• T. Wojeński, Zagadnienie szkolnictwa prywatnego, „Nowa Szkoła” 1947, nr 2-3 (27).
• U. Augustyniak, Historia Polski 1572-1795, Warszawa 2008.
• Z. Lasko, Zgromadzenie Sióstr św. Józefa w latach 1939-1947, [w] Żeńskie zgromadzenia zakonne, t. 4, Lublin 1987.
• Z. Lewandowski, O program wychowawczy dla Domów Dziecka, „Nowa Szkoła” [1945], nr 6.
• Z. Osiński, Ideologia w obowiązkach nauczycieli szkół podstawowych w Polsce w latach 1944-1956, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia” 1997/1998, t. 52/53.
• Z. Pomianowski, O kadrach oświatowych w Polsce Ludowej”, „Nowa Szkoła” 1947, nr 2-3 (27).
• Z. Wietrzak, Kościół katolicki w Europie Środkowo-Wschodniej, Kraków 1997.
• Założenia i tezy raportu o stanie oświaty, Warszawa 1973.
• Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939-1945, red. Z. Zieliński, Warszawa 1982.