Polityka konkordatowa Stolicy Apostolskiej ze szczególnym uwzględnieniem krajów Europy Środkowej i Wschodniej

• Authors: Pieronek Tadeusz

Title variants

EN

The concordat policy of the Holy See with special reference to the countries of Central and Eastern Europe

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The beginnings of the concordat policy of the Holy See, the changes in the Codex of Canon Law which took place after the First World War. The period in which many countries broke agreements with the Holy See. This period began ca. 1922 due to the emergence of the United Soviet Socialist Republics and all of the countries which were subordinate to it after the Second World War. The regulations of mutual relations between the Catholic Church and the state, which was used to be set out in concordats and international agreements, was replaced by state legislation of various standards, and the administrative supervision over all of the religious denominations was entrusted by passing an act of law was entrusted to the Office of Religious Denominations. The latter was furnished with broad, almost dictatorial competences. In such difficult times the Catholic Church experienced one of the most important events in the 20th century – the Second Vatican Council (1962‑1965) – four years of hard work and epochal deliberations about the Catholic Church and its mission in the world. The thinking of the council is contained in the entire doctrinal and pastoral output of the Council, especially in four of its documents: in the Decree about The pastoral task of the bishops in the Church “Christus Dominus”, in the Dogmatic Constitution On the Church “Lumen gentium”, in the Declaration On Religious Freedom “Dignitatis humanae” and in the pastoral Constitution On the Church in the modern world “Gaudium et spes”. The Second Vatican Council was not directly engaged in bilateral agreements with states, but after the council was over there were executive acts which regulated this area of concern. The Codex of Canon Law of 1983 was one of the more important documents of this kind. Ostpolitik – i.e. the eastern policy of the Holy See. The Vatican Diplomacy was faced with the great and difficult task of providing assistance to the Catholic Church in the countries of the Soviet bloc through the establishment of contacts with communist governments. Here there is a description of efforts made by successive representatives of the Holy See directed toward the propagation of religious freedom and human rights, mainly in the countries of Central‑Eastern Europe. The events associated with the Concordat of Poland with the Holy See were crucial not only for the parties involved in it, but it was also the first solemn act of collaboration between the Vatican and a postcommunist country. At the same time other Central‑Eastern European countries took a similar course whose aim was to achieve normalization in the relations with the Church. Nowhere was this course easy. The concordat policy of the Holy See with the countries of Central and Eastern Europe conducted during the course of John Paul II’s pontificate was doubtlessly a continuation of the policy of his predecessors, especially of John XXIII and Paul VI – the popes of the Second Vatican Council. This policy was the next stage in the development of the diplomacy of the Holy See, which was held in high regard for its discretion, patience and effectiveness in the achievement of goals in a constantly changing world that made the Catholic Church face new challenges.

Keywords

EN

concordats; Vatican diplomacy; Church–state relations; The Holy See; ecclesiastical law; John Paul II; Central‑Eastern Europe

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Year: 2014
• Issue: 3(29)
• Pages: 147-177

Contributors

author

Pieronek Tadeusz

References

• Acta Apostolicae Sedis: 19 (1927); 21 (1929); 26 (1934); 33 (1933); 59 (1967); 61 (1969); 80 (1988); 86 (1994); 87 (1995); 89 (1997); 90 (1998); 91 (1999); 92 (2000); 93 (2001); 94 (2002); 95 (2003); 96 (2004); 98 (2006); 99 (2007); 100 (2009).
• Astorri R., Gli accordi cocordatari durante il pontificato di Giovanni Paolo II. Verso un nuovo modello?, „Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiastica” 1999, nr 1, [online] http://dx.doi.org/10.1440/6448.
• Barberini G., Stati socialisti e confessioni religiose, Milano 1973.
• Benedykt XVI: Kiedy Bóg otworzy dla mnie drzwi, przyjadę na Białoruś, Kresy24.pl, [online] http://kresy 24.pl/24528/Benedykt‑XVI‑kiedy‑bog‑otworzy‑dla‑mnie‑drzwi‑przyjade‑na‑bialorus.
• Deklaracja o wolności religijnej „Dignitatis humanae”.
• Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele „Christus Dominus”.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945‑1989), Kraków 2003.
• Dudziak J., Zmiana formy konkordatów w XIX wieku, [w:] Dawne prawo i myśl prawnicza. Prace historyczno‑prawne poświęcone pamięci Wojciecha Marii Bartla, red. J. Malec, W. Uruszczak, Kraków 1995.
• L’evoluzione dei rapporti tra Chiesa e Stati durante il pontificato di Giovanni Paolo II. Tavola rotonda con interventi di Anatoli Krassikov, Francesco Maggiotta Broglio, Giorgio Rumi, „Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiastica” 1999, nr 1, [online] http://dx.doi.org/10.1440/6447.
• Feldkamp M., La diplomazia pontificia da Silvestro I a Giovanni Paolo II. Un profilo, Milano 1987.
• Ferrari S., I concordati di Giovanni Paolo II. Spunti (problematici) per una sintesi, „Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiastica” 1999, nr 1, [online] http://dx.doi.org/10.1440/6459.
• Jan Paweł II, Orędzia, przesłania, przemówienia okolicznościowe, Kraków 2007, Dzieła Zebrane, t. 5.
• Konkordat polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993‑1996, oprac. Cz. Janik, red. B. Górowska, Warszawa 1997.
• Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”.
• Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”.
• Kowalczyk J., Dyplomacja Stolicy Apostolskiej w ewangelizacyjnej misji Kościoła, [w:] Testi Ioannis Pauli II. Księga jubileuszowa z okazji 70. urodzin Jego Eminencji księdza kardynała Stanisława Dziwisza metropolity krakowskiego i wielkiego kanclerza Papieskiej Akademii Teologicznej, red. S. Koperek, Kraków 2009.
• Kowalczyk J., Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z 1993/1998. Układ między dwoma podmiotami prawa międzynarodowego na tle kształtowania się relacji pomiędzy Kościołem katolickim i państwem polskim w okresie I i II Rzeczypospolitej, w warunkach totalitaryzmu i w III Rzeczypospolitej, Płock 2013.
• Krukowski J., Dyplomacja Stolicy Apostolskiej w okresie pontyfikatu Jana Pawła II, [w:] Servo veritatis. Materiały międzynarodowej konferencji dla uczczenia 25‑lecia pontyfikatu Jego Świątobliwości Jana Pawła II, Uniwersytet Jagielloński, 9‑11 października 2003 r., red. S. Koperek, S. Szczur, Kraków 2003.
• Krukowski J., Konkordaty współczesne. Doktryna, teksty (1964‑1994), Warszawa 1995.
• Lajolo G., La diplomazia concordataria della Santa Sede nel XX secolo; tipologia dei concordati, „Forum Iuridicum” 2005, nr 4.
• Martín de Agar J. T., I Concordati del 2000, Città del Vaticano 2001.
• Martín de Agar J. T., Raccolta di Concordati, 1950‑1999, Città del Vaticano 2000.
• Merker A., Parlament czeski odrzucił umowę z Watykanem, Racjonalista.pl, [online] http.//www.racjonalista.pl/kk.php/s,3214.
• Migliore C., Relazioni tra la Santa Sede e gli stati europei, „Ius Ecclesiae” 1999, Vol. 11.
• Minnerath R., La libertà religiosa tra norme costituzionali e norme concordatarie, „Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiastica” 1999, nr 1, [online] http://dx.doi.org/10.1440/6453.
• Najnowsza historia Kościoła. Katolicy i kościoły chrześcijańskie w czasie pontyfikatu Jana Pawła II (1978‑2005), red. E. Guerriero, M. Impagliazzo, przeł. J. Partyka, Kraków 2006.
• Napolitano M. L., Tajne akta Watykanu. Dyplomacja Kościoła – dokumenty i tajemnice, przeł. K. Stopa, Kielce 2013.
• Orlandis J., Kościół katolicki w drugiej połowie XX wieku, przeł. P. Skibiński, Radom 2007.
• Państwowe prawo wyznaniowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wybór tekstów źródłowych, oprac. M. Fąka, Warszawa 1978.
• Raccolta di concordati su materie ecclesiastiche tra la Santa Sede e le autorità civili, red. A. Mercati, t. 2, Rome 1954.
• Roszkowski W., Martyrology of Christian Churches in East Central Europe in the Years 1944‑1956 (a draft not to be quoted), [w:] Churches in the Century of the Totalitarian System, red.
• J. Kłoczowski, S. Lenarczyk, S. Łukasiewicz, Lublin 2001, Proceedings of the Commission Internationale D’histoire Ecclésiastique Comparée, p. 5, vol. 2.
• Sobański R., Kościół jako podmiot prawa. Elementy eklezjologii prawnej, Warszawa 1983.
• Stehle H., Tajna dyplomacja Watykanu. Papiestwo wobec komunizmu (1917‑1991), przeł. R. Drecki, M. Struczyński, Warszawa 1993.
• Tretera J., K problematice mezinárodních smluv mezi státy a Apoštolským stolcem, „Revue církevního práva” 2003, Vol. 25.
• Uchwała Rady Ministrów z dnia 27 maja 1950 r. w sprawie tymczasowego statusu Urzędu do Spraw Wyznań, M. P. 1950, nr A‑78, poz. 905.
• Ustawa z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju oświaty i wychowania, Dz. U. 1961, nr 31, poz. 160.
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach sumienia i wyznania, Dz. U. 1989, nr 29, poz. 155.
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz. U. 1989, nr 29, poz. 154.
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych, Dz. U. 1989, nr 29, poz. 156.
• Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego, Dz. U. 1950, nr 9, poz. 87; nr 10, poz. 111.
• Walencik D., Nieruchomości Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918‑2012. Regulacje prawne, nacjonalizacja, rewindykacja, Katowice 2013.
• Wietrzak Z., Kościół katolicki w Europie Środkowo‑Wschodniej, Kraków 1997.
• Włodarczyk T., Konkordaty. Zarys historii ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku, t. 1, Warszawa 1986.
• Wolny J., Ostatnie lata działalności kościelnej Adama Stefana Sapiehy, [w:] Księga Sapieżyńska, t. 2: Działalność kościelna i narodowa Adama Stefana Sapiehy, red. J. Wolny, Kraków 1986.

Identifiers

DOI

10.12797/Politeja.11.2014.29.14