Edukacja kulturalna dorosłych w teorii i badaniach empirycznych w Polsce po 1989 roku – wybrane aspekty

• Authors: Słowińska Sylwia

Title variants

EN

Cultural education of adults in theory and research in Poland after ’89 – selected aspects

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article is a review and its goal is to present the most typical views on the cultural education of adults developed by the Polish researchers since 1989 as well as to outline its empirical picture. In the first part of the article the author describes ways of understanding cultural education within the framework of Polish classical (traditional) and non-traditional concept of cultural education. Then it is shown that with the spread of the broad way of understanding education as a lifelong process, adults appeared in the concepts of cultural education as its participants and addressees. However, none of the Polish concepts is focused on the adults only. In the second part of the article there are presented the characteristics and trends of cultural education of adults in Poland, reconstructed on the basis of studies conducted in recent years. In conclusion, the author emphasizes the need to develop research in this area, which after 1989 in Poland, was outside the mainstream of interest of researchers on adult education and requires in-depth test to identify and understand transformation taking place within it.

Artykuł ma charakter przeglądowy, jego celem jest przedstawienie najbardziej charakterystycznych koncepcji na temat edukacji kulturalnej dorosłych rozwijanych przez polskich przedstawicieli nauk o wychowaniu po roku 1989 oraz zarysowanie jej empirycznego obrazu w oparciu o dostępne wyniki badań. W pierwszej części artykułu autorka opisuje sposoby rozumienia edukacji kulturalnej w ramach polskich klasycznych (tradycyjnych) i nietradycyjnych koncepcji edukacji kulturalnej. Następnie pokazuje, że wraz z upowszechnieniem się szerokiego sposobu pojmowania edukacji jako procesu całożyciowego, dorośli pojawili się w koncepcjach edukacji kulturalnej jako jej uczestnicy i adresaci. Jednakże żadna z polskich koncepcji nie koncentruje się wyłącznie na samych ludziach dorosłych. W drugiej części artykułu zaprezentowane zostały cechy i tendencje edukacji kulturalnej dorosłych w Polsce, zrekonstruowane na podstawie przeprowadzonych w Polsce w ostatnich latach badań empirycznych. W konkluzji autorka podkreśla potrzebę rozwijania badań tego obszaru, który po roku 1989 w Polsce znalazł się poza głównym nurtem zainteresowania andragogów i wymaga pogłębionej eksploracji, pozwalającej zidentyfikować i zrozumieć dokonujące się w jego obrębie przeobrażenia.

Keywords

PL

edukacja kulturalna dorosłych koncepcje edukacji kulturalnej praktyka edukacji kulturalnej

EN

cultural education of adults; concepts of cultural education; the practice of cultural education

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Rocznik Andragogiczny
• Year: 2016
• Volume: 23
• Pages: 67-82

Contributors

author

Słowińska Sylwia

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Bukraba-Rylska I., Burszta W. J. (red.) (2011), Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie, NCN, Warszawa.
• Burszta W. J. i in. (2010), Kultura miejska w Polsce z perspektywy interdyscyplinarnych badań jakościowych, NCN, Warszawa.
• Depta H. i in. (2003), Edukacja kulturalna dorosłych w placówkach kulturalnych Warszawy, „Rocznik Andragogiczny”, s. 139–151.
• Depta H. i in. (red.) (2004), Edukacja kulturalna dorosłych. Raport z badań międzykulturowych, Wydział Pedagogiczny UW, Szkoła Wyższa im. P. Włodkowica w Płocku, Warszawa–Płock.
• Gieseke W. (2003), Transformacja kultury bez edukacj? Sytuacja edukacji kulturalnej w Europie, „Rocznik Andragogiczny”, s. 127–138.
• Gieseke W. (2010), Zur Theorie und Empirie der kulturellen Erwachsenenbildung. Portale zur Kultur, „DIE“ nr 3, s. 31–34.
• Gieseke W. i in. (2005), Edukacja kulturalna dorosłych w Niemczech. Studium przypadku: Berlin/Brandenburgia, Wydział Pedagogiczny UW, Szkoła Wyższa im. P. Włodkowica w Płocku, Warszawa–Płock.
• Gieseke W., Kargul J. (red.) (2005), Europäisierung durch kulturelle Bildung. Bildung – Praxis- Event, t. 1, 2, Waxman, Münster–New York–München–Berlin.
• Inglehart R. (2006), Pojawienie się wartości postmaterialistycznych, [w:] P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Znak, Kraków, s. 334 – 348.
• Jakubowski W. (2006), Edukacja kulturalna w świecie kultury popularnej, Impuls, Kraków.
• Jakubowski W. (2001), Edukacja i kultura popularna, Impuls, Kraków.
• Jankowski D. (1994), Jeden czy wielość paradygmatów działalności kulturalnej, [w:] J. Gajda (red.) Animacja kulturalna jako problem pedagogiczny, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 19–32.
• Jankowski D. (2006a), Aktywność kulturalna dorosłych w sytuacji potężnienia rynku kultury i bezwładu edukacji ogólnej – wyzwania dla edukacji, [w:] B. Jedlewska (red.), Akademickie kształcenie animatorów i menedżerów kultury w Polsce, Verba, Lublin, s. 34–41.
• Jankowski D. (2006b), Pedagogika kultury. Studia i koncepcja, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Jankowski D., Wprowadzenie, [w:] D. Jankowski (red.), Edukacja kulturalna w życiu człowieka, Kalisz 1999, s. 5–8.
• Kargul J. i in. (2004), Z prądem i pod prąd. Lubskie instytucje kultury w nowym ładzie społecznym, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Kargul J., Börjesson I. (2005), Interkulturelle Forschungsprämissen und Methoden (Vorgehensweise, getrennte Untersuchungen, Gegensatzadäquanz), [w:] Deutsch- polnische Forschungsgruppe (red.), Interkulturelle Betrachtungen kultureller Bildung in Grenzregionen – mit Buckower Empfehlungen, Humboldt Universität zu Berlin, s. 26–32.
• Konieczna E. (2016), Senior w kulturze – kultura dla seniora. O kulturowym wzbogacaniu człowieka starszego, „Dyskursy Młodych Andragogów”, t. 17, s. 199–212.
• Korzan D. (2003), Seminarium w Płocku. Edukacja dorosłych w Polsce i w Niemczach, „Rocznik Andragogiczny”, s. 173–176.
• Kujawska A. (2001), Kto ochroni twórczość ludową ? – czyli Zimowe warsztaty andragogiczne, Starbienino 11–17 02.2001, „Rocznik Andragogiczny”, s. 233–235.
• Leszczyńska A., Rolbiecka M. (2013), Jubileusz 30-lecia Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego, Szymbark – Wieżyca, „Rocznik Andragogiczny”, s. 231–233.
• Litawa A. (2016), Chór amatorski jako forma edukacji kulturalnej dorosłych na przykładzie krakowskich zespołów chóralnych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
• Maliszewski T. (1999), Historia i kierunki działalności edukacyjnej Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego, „Rocznik Andragogiczny”, s. 182–187.
• Olejarz M. (2001), Udział ludzi dorosłych w Ogólnopolskim Konkursie Recytatorskim, „Edukacja Dorosłych”, nr 3, s. 103–111.
• Orkwiszewska A. (1995/1996), Program Katolickiego Uniwersytetu Ludowego i jego realizacja (na przykładzie wszechnicy Ludowej W Lublinie), „Rocznik Andragogiczny”, s. 248–254.
• Przybylska E. (1999), Edukacja dorosłych a muzea jako instytucje kształcenia ustawicznego, „Edukacja Dorosłych”, nr 4, s. 9–21.
• Rosalska M. (2004), Katolickie uniwersytety ludowe wobec przemian współczesnej wsi polskiej, Garmond Oficyna Wydawnicza, Poznań.
• Skutnik J. (2015), Krzesło w muzeum – o obecności seniorów w muzeum, „Dyskursy Młodych Andragogów”, t. 16, s. 265–278.
• Słowińska S. (2007), Edukacja kulturalna w Polsce i w Niemczach. Inspiracje – propozycje – koncepcje, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Słowińska S. (2008), Koncepcje edukacji kulturalnej w narracjach kierowników lubuskich domów kultury, [w:] K. Olbrycht i in. (red.), Upowszechnianie kultury – wyzwaniem dla edukacji kulturalnej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 132–143.
• Słowińska S. (2012), Idee (koncepcje) edukacji kulturalnej, [w:] J. Kargul, Upowszechnianie kultury, animacja, komercjalizacja kultury, PWN, Warszawa, s. 219–241.
• Słowińska S. (red.) (2015a), Inicjatywy angażujące osoby 50+ jako przestrzeń indywidualnego rozwoju i kształtowania kapitału społecznego, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
• Solarczyk H. (2003), Edukacja kulturalna dorosłych w Płocku w ujęciu porównawczym, „Rocznik Andragogiczny”, s. 152–164.
• Solarczyk H., (2004), Edukacja kulturalna dorosłych w Polsce i w Niemczech w ujęciu porównawczym, [w:] Depta H. i in. (red.), Edukacja kulturalna dorosłych. Raport z badań międzykulturowych, Wydział Pedagogiczny UW, Szkoła Wyższa im. P. Włodkowica w Płocku, Warszawa–Płock, s. 365–376.
• Szlendak T. (2010), Aktywność kulturalna, [w:] W. J. Burszta i in., Kultura miejska w Polsce z perspektywy badań interdyscyplinarnych, NCK, Warszawa, s. 112–143.
• Wojnar I. (2000), Humanistyczne intencje edukacji, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Drozdowski R. i in. (2014), Praktyki kulturalne Polaków, Toruń, http://www.publicprofits.pl/upl/browser/files/praktyki-kulturalne-polakow-publikacja.pdf (otwarty 02.09.2016).
• Fatyga B. (2014), Rekonstrukcja sensu kategorii uczestnictwa w kulturze, [w:] R. Drozdowski i in., Praktyki kulturalne Polaków, Toruń, http://www.publicprofits.pl//upl/browser/files/ praktyki-kulturalne-polakow-publikacja.pdf, s. 9–12 (otwarty 02.09.2016).
• Fatyga B. i in. (2009), Jakiej kultury Polacy potrzebują i czy edukacja kulturalna im ją zapewnia. Raport o problemach edukacji kulturalnej w Polsce dla MKiDN, http://www.kongreskultury.pl/library/File/Raportedu/edukacja_kult_raport_w.pelna%281%29.pdf (otwarty 02.09.2016).
• Koschany R., Skórzyńska A. (red.) (2014), Edukacja kulturowa. Podręcznik. http://www.wpek.pl/pi/98258_1.pdf, (otwarty 23.09.2016).
• Krajewski M., Schmidt F. (2014a), Animacja/edukacja. Możliwości i ograniczenia edukacji i animacji kulturowej w Polsce. Raport z pierwszego etapu badań, Małopolski Instytut Kultury, Kraków, http://badania-w-kulturze.mik.krakow.pl/files//animacja_edukacja.pdf (23.09.2016).
• Krajewski M., Schmidt F. (2014b), Animacja/edukacja. Możliwości i ograniczenia edukacji i animacji kulturowej w Polsce. Raport końcowy, Małopolski Instytut Kultury, Kraków, http://e-sklep.mik.krakow.pl/ebooks/animacja-edukacja_raport-koncowy.pdf (otwarty 23.09.2016).
• Landsberg P. i in. (2012), Po co seniorom kultura? Badania kulturalnych aktywności osób starszych, Poznań, https://www.academia.edu/2494034/Po_co_seniorom_ kultura_Badania_kulturalnych_aktywności_osób_starszych._Raport (otwarty 23.09.2016).

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.12775/RA.2016.003