Wstęp do weryfikacji danych z książki "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim w latach 1939-1947"

• Authors: Syrnyk Jarosław

Title variants

EN

Introduction to the verification of data from the book Genocide by the Ukrainian nationalists on Poles in the Lviv Voivodeship in 1937-1947

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prezentowany artykuł poddaje analizie dane statystyczne dotyczące liczby osób zabitych w wyniku działań różnych formacji ukraińskich w okresie II wojny światowej i tuż po niej na obszarze pięciu przedwojennych powiatów województwa lwowskiego, przedstawione w książce Sz. Siekierka, H. Komański, K. Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim w latach 1939–1947, wydanej w 2006 r. Potrzeba weryfikacji tych danych wyniknęła m.in. z ich społecznego rezonansu, a jednocze-śnie dość obojętnego przyjęcia pracy w środowisku zawodowych historyków. Zastosowana procedura weryfikacyjna (zestawienia pomocnicze, analiza sąsiadujących miej-scowości, sporadyczne odwoływanie się do źródeł i literatury przedmiotu) ma charakter pro-wizoryczny. Już jednak na tej podstawie można było określić (w odniesieniu do poddanych badaniu 5 powiatów) zakres błędu popełnionego przez Autorów analizowanej publikacji, jak też określić ich niektóre przyczyny. W zakresie ilościowym jako obarczone błędami uznano ok 12–15 proc. danych. Błędy te polegały m.in. na przypisywaniu tych samych ofiar do kilku miejscowości, najczęściej sąsiadujących ze sobą, przypisywaniu tych samych ofiar do kilku miejscowości, w różnych powiatach; w co najmniej dwóch przypadkach obejmujących ogółem ok. 70 osób – przypisaniu ofiar do dwóch miejscowości w różnych województwach (lwowskim i wołyńskim), prostych błędach arytmetycznych, dublowaniu danych w ramach jednej miejscowości (np. Średnia Wieś), wielokrotnym, chaotycznym wymienianiu tych sa-mych ofiar wśród żołnierzy, niewłaściwej identyfikacji miejscowości (Walawa i Malawa). Z drugiej strony całościowy bilans ofiar wśród obywateli polskich różnych narodowości na terenie przeanalizowanych powiatów z pewnością był znacznie wyższy od liczby przedsta-wionej przez Siekierkę et al. co jest konsekwencją przyjętej przez nich błędnej metody, którą można określić, jako „liczenie swoich ofiar”. Pomijając najbardziej oczywiste względy ludzkie, należałoby wskazać na niezrozumiałą i trudną do zaakceptowania praktykę bezwzględnego etnizowania ofiar wywodzących się z terenów etnicznie mieszanych, będących przy tym obywatelami tego samego kraju. Podobnie nie można przyjąć esencjalistycznej koncepcji ge-nezy i przebiegu wydarzeń. Jako wniosek z analizy sformułowano pogląd, że istnieje konieczność prowadzenia dalszych badań całokształtu dziejów polsko-ukraińskich z okresu 1939–1948, w tym stworzenia Pań-stwowego Rejestru Ofiar. W przekonaniu autora analizy tego zadania powinien podjąć się zespół badaczy powołany w ramach istniejących instytucji państwowych. Najbardziej predy-stynowany do tego wydaje się Instytut Pamięci Narodowej.

Keywords

PL

województwo lwowskie powiat leski powiat sanocki powiat przemyski powiat brzozowski powiat dobromilski konflikt polsko-ukraińsk, II wojna światowa

EN

Lviv Voivodship Lesko Poviat Sanok Poviat Przemysl Poviat Brzozów Poviat Dobromil Poviat Polish and Ukrainian conflict World War II

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2016
• Issue: 27
• Pages: 368-397

Contributors

author

Syrnyk Jarosław

• IPN Wrocław
• Uniwersytet Wrocławski

References

• 1947. Propam’jatna knyha, opr. B. Huk, wyd. Tyrsa, Warszawa 1997.
• Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement auf Grund den Summarischen Bevölkerungsbestandsaufnahme am 1. März 1943, Krakau 1943.
• T. Bereza, Wokół Piskorowic. Przyczynek do dziejów konfliktu polsko-ukraińskiego na Zasaniu w latach 1939–1945, Rzeszów 2013
• Bieszczady w Polsce Ludowej 1944–1989, pod redakcją Jakuba Izdebskiego, Krzysz-tofa Kaczmarskiego i Mariusza Krzysztofińskiego, wyd. Rzeszów 2009.
• Brożyniak, Kontrowersje wokół napadu sotni „Burłaki” na milicjantów w Sólczy (28 czerwca 1946 r.), „Przegląd Archiwalny IPN” 2008, nr 1
• Brożyniak, Zarys dziejów wsi Dylągowa w latach1939–1947, Rzeszów 2015;
• Brożyniak, P. Fornal, Opanowanie Dynowa przez UPA 16 listopada 1946 roku. Do-kumenty polskie i ukraińskie, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, nr 1 (12)
• Brożyniak, A. Zapałowski, Zarys działalności posterunku milicji obywatelskiej w Krzywczy 1944–1947, „Przemyskie Zapiski Historyczne” , R. XVIII 2010–2011
• Grott, Szymon Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo doko-nane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim w latach 1939–1947, Wrocław 2006, ss. 1269, bibliogr., ss. 1180–1212, „Dzieje Najnowsze” 2007, nr 1
• S. Jastrzębski, Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach na Lubelszczyźnie w latach 1939–1947, Wrocław 2007.
• M. Kurkowska-Budzan, Informator, świadek historii, narrator – kilka wątków epi-stemologicznych i etycznych oral history, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, 2011
• K. Lowe, Dziki kontynent. Europa po II wojnie światowej, Poznań 2014 (dodruk).
• P. Madajczyk, D. Berlińska, Polska jako państwo narodowe. Historia i pamięć, War-szawa-Opole 2008.
• G. Motyka, Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie 1943–1948, Warszawa 1999
• J. Nowak, Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Kraków 2011
• R. Niedzielko, Wstęp [w:] Kresowa księga sprawiedliwych 1939–1945. O Ukraińcach ratujących Polaków poddanych eksterminacji przez OUN i UPA, opr. R. Niedzielko, Warszawa 2007
• J. Pisuliński, Przesiedlenie ludności ukraińskiej z Polski do USRR w latach 1944–1947, Rzeszów 2009.
• Polska-Ukraina: trudne pytania, t. 1–11 (Warszawa 1998–2009).
• Panel dyskusyjny: W rocznicę „rzezi wołyńskiej” – postulaty badawcze [w:] Wołyń 1943 – rozliczenie. Materiały przeglądowej konferencji naukowej „W 65. rocznicę eksterminacji ludności polskiej na Kresach Wschodnich dokonanej przez nacjonalistów ukraińskich”, Warszawa 10 lipca 2008, Warszawa 2010.
• Prach, Duchowenstwo Peremyśkoji jeparchiji ta Apostolśkoji administracjiji Łem-kowszczyny. Biohraficzni narysy (1939–1989), t. 1, Lwiw 2015
• Prus, Herosi spod znaku tryzuba, Warszawa 1985
• P. Ricoeur, Pamięć, historia, zapomnienie, Kraków 2006
• Romaniuk, Pamięci mieszkańców Lisznej – ofiar ludobójstwa na Wołyniu, „Góra Przemienienia. Tygodnik parafialny Przemienienia Pańskiego”, 2008 r., nr 29 (260)
• T. Róg, „…i zostanie tylko pustynia”. Osobowy wykaz ofiar konfliktu ukraińsko-polskiego 1939–1948. Gmina Cieszanów, powiat Lubaczów, Rzeszów 2011
• Rutkowska, D. Stola, Fałszywy opis, prawdziwe zbrodnie, „Rzeczpospolita”, 19–20 V 2007 r.
• Sałapata, W sukurs prawdzie, „Bieszczad” 2001, nr 8.
• Sz. Siekierka, H. Komański, K. Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim w latach 1939–1947, Wrocław 2006.
• Siemaszko, Bilans zbrodni, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 7–8.
• W. Siemaszko, E. Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, t. 1, Wrocław 2000.
• A.L. Sowa, Stosunki polsko-ukraińskie 1939–1947. Zarys problematyki, Kraków 1998
• J. Syrnyk, Mitologizowanie przeszłości w opisach relacji polsko-ukraińskich w XX w. [w:] Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej, red. R. Gałaj-Dempniak, D. Okoń, M. Semczyszyn, Szczecin 2011.
• J. Syrnyk, Tropem jednej publikacji, „Litopys. Studia i materiały Ukraińskiego Towa-rzystwa Historycznego w Polsce”, 2013, nr 1 (3).
• Szczęśniak, W. Szota, Droga donikąd. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjona-listów і jej likwidacja w Polsce, Warszawa 1973
• S. Żurek, Banderowska legenda o Baligrodzie, http://www.stankiewicze.com/ludobojstwo/baligrod.html [dostęp 19 IV 2016 r.]
• S. Żurek, UPA w Bieszczadach. Straty ludności polskiej poniesione z rąk ukraińskich w Bieszczadach w latach 1939–1947, Wrocław 2007.