Le prime traduzioni polacche delle poesie italiane di Pietro Bembo

• Authors: Kowalczyk-Cantoro Daria

Title variants

EN

The First Polish Translations of Pietro Bembo’s Italian Poetry

• Languages of publication: IT

Abstracts

IT

Il presente articolo si pone l’obiettivo di analizzare le traduzioni polacche novecentesche di Pietro Bembo. Anche se Bembo è uno dei principali rappresentanti del Rinascimento italiano e uno scrittore prolifico, di tutte le sue liriche sono state tradotte integralmente soltanto sei canzoni dalla raccolta "Rime", una breve poesia dal dialogo "Gli Asolani" e recentemente le "Stanze". La maggior parte delle traduzioni le dobbiamo a Julia Dickstein-Wieleżyńska, importante divulgatrice della cultura italiana nel periodo interbellico. Due poesie sono state tradotte da Maria Grossekowa, una poetessa, pubblicista e femminista dei primi del Novecento. Bisogna menzionare anche i piccoli frammenti dei sonetti di Bembo tradotti da Edward Porębowicz. L’articolo si concentra sull’analisi metrico- formale e semantico-lessicale delle versioni di Dickstein-Wieleżyńska ed esamina le tecniche usate dalla traduttrice. Le traduzioni sono piuttosto equivalenti dal punto di vista semantico. Sebbene la traduttrice introduca qualche riduzione o amplificazione, lo fa senza sconvolgere la dominante. Inoltre, è stato notato che Dickstein-Wieleżyńska nelle sue traduzioni spesso utilizza i termini che rimandano a un’idea di luminosità e che rappresentano anche una delle dominanti della sua produzione poetica. Poiché Bembo è considerato il pioniere del petrarchismo, l’analisi delle traduzioni polacche dei componimenti bembiani viene approfondita dalla comparazione con alcune versioni delle poesie di Petrarca realizzate da Felicjan Faleński e pubblicate nel 1881.

EN

The present article aims to analyse the 20 th -century Polish translations of Pietro Bembo’s work. Although Bembo was one of the main representatives of the Italian Renaissance and a prolific writer, of all his lyric poetry, only six songs from the collection "Rime", a short poem from the dialogue "Gli Asolani", and recently the "Stanze" have been fully translated. We owe most of the earlier translations to Julia Dickstein-Wieleżyńska, an important populariser of Italian culture in the interwar period. Two poems were translated by Maria Grossekowa, a poet, publicist, and feminist of the early 20 th century. The small fragments of Bembo’s sonnets translated by Edward Porębowicz are also worthy of mention. The article focuses on the metric-formal and semantic-lexical analysis of Dickstein- Wieleżyńska’s versions and examines the techniques used by the translator. Dickstein-Wieleżyńska’s translations are quite equivalent semantically, and although she introduces some reduction or amplification, she does so without upsetting the semantic dominant. Moreover, it has been noted that, in her translations, Dickstein-Wieleżyńska often uses terms that refer to an idea of brightness, which also characterises her own poetic writing. Since Bembo is considered the pioneer of Petrarchism, the analysis of the Polish translations of Bembo’s poems is deepened through comparisons with some versions of Petrarch’s poems translated by Felicjan Faleński and published in 1881.

Keywords

IT

Bembo; Rinascimento; traduzione; Dickstein-Wieleżyńska; Grossekowa

EN

translation; Bembo; Renaissance; Dickstein-Wieleżyńska; Grossekowa

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Italica Wratislaviensia
• Year: 2021
• Issue: 12.2
• Pages: 111-128

Dates

published

2021-09-21

received

2021-01-21

accepted

2021-06-20

Contributors

author

Kowalczyk-Cantoro Daria

• Uniwersytet Wrocławski, Polonia

References

• Amroziewicz, M. (2019). „Promień ostry, który nas otwiera”. Światło w międzywojennej poezji Czesława Miłosza. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka, 36 (56), 259–288.
• Arduini, S., & Stecchoni, U. (2007). Manuale di traduzione. Teorie e figure professionali. Roma: Carocci.
• Bembo, P. (1966). Prose della volgar lingua, Gli Asolani, Rime (edited by C. Dionisotti). Torino: Editori Associati S.p.A.
• Bembo, P. (2019). Stance (B. Sosnowska, Trans.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
• Carducci, G. (1942). Giambi ed epodi. Bologna: Zanichelli.
• Dickstein, J. (1918). Idee i twórcy. Warszawa: Tow. Akc. S. Orgelbranda Synów.
• Dickstein-Wieleżyńska, J. (1928). Okiść. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka.
• Dickstein-Wieleżyńska, J. (1931). Czupryna w lokach niby jedwab miękki; Hieronimi, z cnoty Kwirynowi; Ziemio, niech ongi wypieszczona słowy; Moja urocza dzieweczka aniołek. Przegląd Humanistyczny, 6(1), 116–118.
• Dickstein-Wieleżyńska, J. (1935). Przed jego wielkim światłem. Warszawa: Dom Książki Polskiej.
• Dionisotti, C. (1966). Note. In P. Bembo, Prose della volgar lingua, Gli Asolani, Rime (edited by C. Dionisotti). Torino: Editori Associati S.p.A.
• Fiut, A. (1981). „W mowie ognia…” (Wokół poezji Czesława Miłosza). Ruch Literacki, 1 (124), 1–14.
• Grossek-Korycka, M. (1921). Gdy ustępując miejsca, z nieba schodzi słońce; Rymy szczęśliwe, lekkostropne zwrotki. In A. Lange, & A. Tom (Eds.) Panteon literatury wszechświatowej. Italja (p. 87). Warszawa: Polska Składnica Pomocy Szkolnych.
• Jedin, H. (1946). Vincenzo Quirini und P. Bembo. Miscellanea Giovanni Mercati, VI, 407–424.
• Kleiner, J. (1946). Julia Wieleżyńska. Pamiętnik literacki, 36(3–4), 408–411.
• Kostkiewiczowa, T. (1998). Barzelletta. In J. Sławiński (Ed.), Słownik terminów literackich (p. 61). Wrocław–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Ossolineum.
• Kostkiewiczowa, T. (1998). Frottola. In J. Sławiński (Ed.), Słownik terminów literackich (pp. 167–168). Wrocław–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Ossolineum.
• Lefevere, A. (1975). Translating Poetry, Seven Strategies and a Blueprint. Amsterdam: Van Gorcum.
• Leopardi, G. (1938). Poezje (J. Dickstein-Wieleżyńska, Trans.). Warszawa: Instytut Wydawniczy “Bibljoteka Polska”.
• Leopardi, G. (1974). Canti. Milano: Rizzoli.
• Miszalska, J. (2000). Jeszcze o przekładzie „Sonetu I” Petrarki. Przekładaniec, 7, 80–88.
• Miszalska, J. (2001/2002). Jak tłumaczyć dantejski sonet XV [Tanto gentile e tanto onesta pare]?.  Przekładaniec, 9, 30–43.
• Miszalska, J., Gurgul, M., Surma-Gawłowska, M., & Woźniak, M. (2007). Od Dantego do Fo. Włoska poezja i dramat w Polsce (od XVI do XXI wieku). Kraków: Collegium Columbinum.
• Miszalska, J. (2010). Sonet w Polsce od XVI do początków XIX wieku a przekłady z języka włoskiego. Italica Wratislaviensia, 1, 2010, 16–33.
• Miszalska, J. (2015). Z ziemi włoskiej do Polski... Przekłady z literatury włoskiej w Polsce do końca XVIII wieku. Kraków: Collegium Columbinum.
• Miszalska, J. (2020). Działalność tłumaczek a polski kanon literatury włoskiej: Waleria Marrené-Morzkowska i Zofia Ernstowa. Porównania, 1 (26), 139–156.
• Newmark, P. (1988). La traduzione: problemi e metodi. Milano: Garzanti.
• Olech, B. (2005). Wieszczka wydm niebieskich… In M. Grossek-Korycka, Utwory wybrane (pp. 5–62). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Petrarca, F. (1964). Canzoniere (edited by G. Contini). Torino: Einaudi.
• Petrarca, F. (2005). Drobne wiersze włoskie. Rerum vulgarium fragmenta (edited by P. Salwa). Gdańsk: słowo/ obraz terytoria.
• Płaszczewska, O. (2010a). Przestrzenie komparatystyki – italianizm. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Płaszczewska, O. (2010b). O włoskich przekładach poezji Tadeusza Micińskiego. Italica Wratislaviensia, 1, 158–173.
• Płomieński, J. E. (1956). Twórcy bez masek. Warszawa: Pax.
• Portale, R. (2015). Translation for Translation’s Sake: Problemi, considerazioni ed esperienze di un “traduttore-artigiano”. Kwartalnik Neofilologiczny, LXII, 309–319.
• Porębowicz, E. (1890). Tutaj spojrzała; Sąż to te piękne oczy. In E. Porębowicz, & J.A. Święcicki (Ed.), Dzieje literatury powszechnej, vol. 3 (p. 91). Warszawa: S. Lewentel.
• Salmon, L. (2017). Teoria della traduzione. Milano: Franco Angeli.
• Salwa, P. (2005). Noty i komentarze. In F. Petrarca, Drobne wiersze włoskie. Rerum vulgarium fragmenta (pp. 477–867). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Smugała, K. (2003). Światło jako znak genesis w liryce Juliana Tuwima. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza, 38, 39–52.
• Sokołowski, M. (2017). Attraverso Słowacki. Sulle traduzioni carducciane di Julia Dickstein-Wieleżyńska. Kwartalnik Neofiloloficzny, LXIV, 497–505.
• Trzeciak-Cygan, M. (2017). Una femminista traduce Leopardi: il caso di Julia Dickstein-Wieleżyńska. Rivista di letteratura italiana, 35 (2), 83–91.
• Woźniak, M. (2000). „Voi ch’ascoltate in rime sparse il suono” Francesca Petrarki: jak przełożyć sonet-słowo wstępne do „Canzoniere”? Przekładaniec, 7, 69–79.
• Woźniak, M. (2001–2002). Przyjemności i pożytki tłumaczenia dawnej poezji włoskiej. Przekładaniec, 9, 9–29.
• Wilczak, M. (2014). „Feministka starego kroju” – Julia Dickstein-Wieleżyńska wobec kwestii kobiecej. Bibliotekarz Podlaski, 15(1), 121–132.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15804/IW.2021.12.2.06