Infiltracja agenturalna oficerów Wojska Polskiego w obozie jenieckim NKWD w Starobielsku (wrzesień 1939-maj 1940)

• Authors: Gałek Beata

Title variants

EN

INFILTRATION OF THE POLISH ARMY OFFICERS BY ENEMY AGENTS IN THE NKVD PRISON CAMP IN STAROBILSK (SEPTEMBER 1939–MAY 1940)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Od pierwszych dni agresji Sowietów na Polskę 17 września 1939 r. oficerowi Wojska Polskiego i urzędnicy państwowi znaleźli się w centrum zinteresowania służb bezpieczeństwa ZSRR. Decyzja o skoncentrowaniu oficerów Wojska Polskiego w dwóch obozach specjalnych w Starobielsku i Kozielsku miała na celu usprawnienie i przyspieszenie akcji zbierania danych o ich politycznej i zawodowej przeszłości oraz wszelkich innych informacji przydatnych do prowadzenia operacyjnej działalności NKWD. Kierownictwo tej służby sądziło, że będzie to sprzyjać werbunkowi kandydatów na agentów i informatorów. Ponadto liczyło na wydobycie cennych materiałó opercyjnych od niektórych oficerów, zwłaszcza wywiadu i kontrwywiadu, a także informacji odnośnie taktyki wojsk niemieckich od dowódców wyższego szczebla. Tymczasem wyniki badań jednoznacznie wskazują na to, że w zdecydowanej większości polscy oficerowie stanowili element wysoce patriotyczny i odporny na naciski, a także agenturalną infiltrację.

EN

Since the first days of the Soviet invasion of Poland on 17 September 1939, the Polish Army officers and state officials became the focus of the USSR security services attention. The decision to concentrate the Polish Army officers in two special camps in Starobilsk and Kozelsk aimed at facilitating and speeding up the operation of collecting data on their political and occupational history, as well as other information useful for performing the NKVD’s operational actions. The NKVD leaders supposed that it would help to recruit candidates for agents and informants. In addition, they counted on obtaining valuable operational materials from some, particularly intelligence and counterintelligence, officers, as well as information on the tactics of German troops from senior commanders. Whereas research results clearly indicate that the vast majority of Polish officers were highly patriotic and resistant to pressure, as well as infiltration by enemy agents.

Keywords

PL

jeniec wojenny; infiltracja; NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych)

EN

prisoner of war; infiltration; NKVD (The People’s Commissariat for Internal Affairs)

• Publisher: Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach / Oficyna Wydawnicza RYTM
• Journal: SECRETUM. Służby specjalne, bezpieczeństwo, informacja
• Year: 2015
• Issue: 1(2)
• Pages: 154 - 173

Contributors

author

Gałek Beata

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Wydział Humanistyczny

References

• Anders, W. (1992). Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939–1946. Lublin: Test.
• Arch Getty, J., Naumow, O. (2007). Jeżow. Żelazna pięść Stalina. Warszawa: Wydawnictwo Amber.
• Berling, Z. (1990). Wspomnienia. Z łagrów do Andersa. Warszawa: Polski Dom Wydawniczy.
• Bukojemski, L. (N/A). Działalność grup lewicowych w obozach jenieckich na terenie ZSRS w armii Andersa. [Relacja Leona Bukojemskiego]. Dział wspomnień i relacji. (Sygn. R-156). Archiwum Akt Nowych. Warszawa.
• Czapski, J. (1994). Wspomnienia starobielskie. Rzym: Oddział Kultury i Prasy 2 Korpusu.
• Cherubin, D. (1989). Ludność polska w więzieniach i obozach radzieckich w latach 1939–1941. Warszawa: „Rytm”.
• Ciesielski, J. (ed.). (2003). Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojskowego. Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
• Godlewski, Z. (1993). Przeżyłem Starobielsk. Wojskowy Przegląd Historyczny, (2), 306–331.
• Gruner-Żarnoch, E. (2008). Starobielsk w oczach ocalałych jeńców. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu.
• Harz, M. (1995). Pierwsze zeznania Soprunienki. In: II półwiecze zbrodni. Katyń, Twer, Charków (pp. 136–146). Warszawa: Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej: Polska Fundacja Katyńska.
• Jaczyński, S. (2006). Rozpracowanie agenturalne polskich oficerów ocalałych z zagłady katyńskiej, czerwiec 1940–sierpień 1941. Przegląd Historyczno-Wojskowy, 7(1), 49–80.
• Jaczyński, S. (2004). Rozpracowanie operacyjne oficerów Wojska Polskiego w obozach specjalnych NKWD (jesień 1939–wiosna 1940). Przegląd Historyczno-Wojskowy, (4), 79–98.
• Jażborowska, I., Jabłokow, A., Zoria, J. (1998). Katyń. Zbrodnia chroniona tajemnicą państwową. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
• Katyń. Dokumenty zbrodni. (1995). (v. 1). Warszawa: Trio.
• Katyń. Dokumenty zbrodni. (1998). (v. 2). Warszawa: Trio.
• Kotarska, E. (1998). Proces czternastu. Warszawa: Volumen.
• Łokucjewski, J. (2008). Kiedy ranne wstają zorze. W: E. Gruner-Żarnoch, Starobielsk w oczach ocalałych jeńców (pp. 102–103). Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu.
• Młynarczyk, K. (N/A). [Relacja por. Młynarczyka]. Dział wspomnień i relacji. (HI–109 [543–563]). Archiwum Akt Nowych. Warszawa.
• Młynarski, B. (1974). W niewoli sowieckiej. Londyn: Gryf.
• Moszyński, A. (1961). Obóz w Starobielsku i jego likwidacja. Orzeł Biały, (25), 4.
• Lebiediewa, N. (1996). „Operacyjno-czekistowska obsługa” jeńców wojennych (wrzesień 1939–maj 1940). W: Zbrodnia nie ukarana. Katyń, Twer, Charków (p. 108–123). Warszawa: Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej: Polska Fundacja Katyńska.
• Obóz w Starobielsku. (N/A). Kolekcja Katyńska. (12/5/3). Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Londyn.
• Prokopienko, A., Zoria, J. (1999). Niurimberskij bumierang. Wojenno-Istoriczeskij śurnał, (6), 50–51.
• Stańczyk, T. (1995). Zagadka ocalenia. Rzeczpospolita, (128), 5.
• Szymański, A. (1946). Zima w Starobielsku. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza, (113), 3.
• Trznadel, J. (1999). Czy ujawnić agenturę NKWD. Gazeta Polska, (43), 18.
• Zawodny, J. K. (1989). Katyń. Lublin-Paryż: TN KUL: Editions Spotkania.

Identifiers

ISSN

2391-9957