Segmentacja rynku pracy, prekaryjne zatrudnienie a strategie związków zawodowych na poziomie branżowym: przypadek Polski

• Authors: Adam Mrozowicki , Małgorzata Maciejewska

Title variants

EN

Segmented Labour Market, Precarious Employment and Trade Unions’ Strategies at the Sectoral Level: The Case of Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule podjęta zostaje analiza strategii związków zawodowych w odniesieniu do problemów segmentacji rynku pracy w Polsce, w szczególności ekspansji prekaryjnych (niestandardowych i niskopłatnych) form zatrudnienia. Podstawą empiryczną tekstu są wyniki badań prowadzonych w czterech branżach (hutnictwie, służbie zdrowia, budownictwie i handlu) w 2015–2016 roku, w oparciu o analizę wywiadów eksperckich z przedstawicielami związków zawodowych, pracodawców i administracji państwowej. Analiza zebranego materiału pozwala odpowiedzieć na pytanie o wpływ zróżnicowanej siły przetargowej (strukturalnej i stowarzyszeniowej) pracowników w badanych branżach na formy i skuteczność strategii związków zawodowych wobec problemów prekaryzacji zatrudnienia. Twierdzimy, że pomimo przesunięcia działań związkowych z poziomu rokowań zbiorowych na poziom dyskursywny i polityczny, skuteczne przeciwdziałanie segmentacji rynku pracy wymaga wzmocnienia siły strukturalnej pracowników, co tylko w pewnym stopniu zależne jest od strategii związków zawodowych.

EN

This article explores trade union strategies regarding the problems of the labour market segmentation in Poland, in particular the expansion of precarious (nonstandard and low-paid) forms of employment. The empirical basis of the article are the results of research in four sectors (steelworks, health care, construction and the retail sector), carried out in 2015–16, based on expert interviews with the representatives of trade unions, employers and state administration. Data analysis makes it possible to answer the question about the impact of diversified bargaining power (the structural and associational power) in the sectors studied on the forms and efficiency of trade union strategies regarding the precarisation of employment. We claim that despite the shift of trade union activities from the level of collective bargaining to the political and discursive levels, the efficient ways of counteracting the labour market segmentation would require to strengthen structural power of workers which is only partially dependent of trade union strategies.

Keywords

PL

segmentacja rynku pracy; prekaryjne zatrudnienie; związki zawodowe; siła przetargowa; Polska

EN

segmented labour market; precarious employment; trade unions; bargaining power; Poland

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2016
• Volume: 158/1
• Pages: 361-391

Contributors

author

Adam Mrozowicki

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego, ul.Koszarowa 3, 51-149 Wrocław

author

Małgorzata Maciejewska

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego, ul.Koszarowa 3, 51-149 Wrocław

References

• Bednarski, M., Frieske K. (red.), 2012, Zatrudnienie na czas określony w polskiej gospodarce. Społeczne i ekonomiczne konsekwencje zjawiska. Warszawa: IPiSS.
• Behrens M., Hamann K., Hurd R., 2004, Conceptualizing Labour Union Revitalization. W: C. M. Frege, J. Kelly (eds), Varieties of Unionism. Strategies for Union Revitalization in a Globalizing Economy. Oxford: Oxford University Press, s. 11–29.
• Czarzasty J., 2010, Stosunki pracy w handlu wielkopowierzchniowym w Polsce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Czarzasty J., 2014, Związki zawodowe w sieciach handlowych w Polsce. Niespełnione marzenie o korporatyzmie w sektorze prywatnym? W: J. Czarzasty, A. Mrozowicki (red.), Organizowanie związków zawodowych w Europie. Badania i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, s. 114–131.
• Czarzasty J., Mrozowicki A., 2014, Union organising in Poland and in CEE: experiences, trends, alternatives. Warszawa: FES.
• Eurostat LFS, Eurostat Labour Force Survey Database, http://ec.europa.eu/eurostat/web/lfs/data/database [dostęp 17.03.2016].
• Feliksiak M., 2015, Opinie o związkach zawodowych i protestach górników, Raport CBOS nr 66/2015, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_066_15.PDF [dostęp 17.03.2016].
• Gardawski J., Mrozowicki A., Czarzasty J., 2012, Trade unions in Poland. Brussels: European Trade Union Institute.
• Giddens A., 2003, Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, Poznań: Zysk i Spółka.
• Gilejko L., 2011, Steel Industry: the Most Successful Example of the Sectoral Social Dialogue in Poland? „Warsaw Forum of Economic Sociology” nr 2(2): 67–76.
• GUS, 2015a, Wybrane zagadnienia rynku pracy, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/wybrane-zagadnienia-rynku-pracy-dane-za-2014-rok,9,3.html [dostęp 17.03.2016].
• GUS, 2015b, Związki zawodowe w Polsce w 2014 r., http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/zwiazki-zawo¬dowe-w-polsce-w-2014-r-,10,1.html [dostęp 17.03.2016].
• GUS, 2016, Pracujący w nietypowych formach zatrudnienia, Notatka 27.01.2016, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/pracujacy-w-nietypowych-formach-zatrudnienia,11,1.html [dostęp 17.03.2016].
• Kahancová M., Martišková M., 2014, Bargaining for Social Rights: reducing Precariousness and Labour Market Segmentation through Collective Bargaining and Social Dialogue. Slovak contribution to the BARSORI project, updated version. Bratislava: CELSI.
• Kahancová M., 2015, Central and Eastern European trade unions after the EU enlargement suc¬cesses and failures for capacity building. „Transfer: European Review of Labour and Research” 21: 343–357.
• Kiersztyn A., 2015, Niepewne uczestnictwo – młodzi na polskim rynku pracy w latach 2008–2013, Zespół Porównawczych Analiz Nierówności Społecznych, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk: Warszawa, http://polpan.org/wp-content/up-loads/2014/05/POLPAN_raport_Niepewne-uczestnictwo.pdf [dostęp 17.03.2016].
• Kozek W., 2013, Rynek pracy. Perspektywa instytucjonalna. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kozek W., Kubisa J., 2011, Zdolność modelu stosunków pracy do ograniczenia konkurencji opartej na niskich kosztach płacowych. W: W. Kozek (red.), Gra o jutro usług publicznych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 159-174.
• Kryńska E., 1996, Segmentacja rynku pracy. Podstawy teoretyczne i analiza statystyczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Levesque Ch., Murray G., 2010, Understanding Union Power: Resources and Capabilities for Renewing Union Capacity. „Transfer: European Review of Labour and Research”: 16: 333–50.
• Mrozowicki A., 2014, Varieties of trade union organizing in Central and Eastern Europe: A comparison of the retail and automotive sectors. „European Journal of Industrial Relations”, nr 20(4): 297–315.
• Maciejewska M., Mrozowicki, A., Piasna A., 2016, The silent and crawling crisis: international competition, labour market reforms and precarious jobs in Poland. W: M. Myant, A. Piasna, S. Th eodoropoulou (eds), Unemployment, internal devaluation and labour market deregulation. Brussles: ETUI, s. 229–254.
• Ost D., 2011, ‘Illusory corporatism’ ten years later. „Warsaw Forum of Economic Sociology” nr 2(1): 20–49.
• Raport NSZZ „Solidarność”, 2010, Praca Polska 2010, http://www.solidarnosc.org.pl/stara/uploads/oryginal/4/0/60143_Raport_PP_2010.pdf [dostęp 14.03.2016].
• RS GUS, 2015, Rocznik statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2015. Warszawa: GUS.
• Silver B., 2009, Globalny proletariat. Ruchy pracownicze i globalizacja po 1870 r. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Teissier C. 2012. ArcelorMittal: dealing with restructuring through a transnational company agreement?. W: S. Leonardi (ed.), European Action on Transnational Company Agreements: a stepping stone towards a real internationalisation of industrial relations?, Istituto di Ricerche Economiche e Sociali: Roma, s. 74–89, http://www.knsb-bg.org/pdf/Final_re¬port%20_2_.pdf [dostęp 17.03.2016].
• Trappmann V., 2011a, Precarious employment in Poland – a legacy of transition or an effect of European integration? Overview of the labour market in Poland, „EMECON” 1: 1–22.
• Trappmann V., 2011b, Labour as Entrepreneurs. The Ambivalent Role of Labour in Restructuring in the Polish Steel Industry, „Warsaw Forum of Economic Sociology” 2(2): 7–28.
• Turner L., 2007, Introduction. An Urban Resurgence of Social Unionism. W: L. Turner, D. Cornfield (eds), Labor in the New Urban Battlegrounds, Cornell University Press, s. 1–18.
• Urbański J., 2014, Prekariat i nowa walka klas. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Visser J., 2016, ICTWSS Database. Wersja 5.0, http://www.uva-aias.net/208 [dostęp: 15.03.2016].
• Wenzel M., 2009, Związki zawodowe w badaniach CBOS 1980–2008. W: J. Gardawski (red.), Polacy pracujący a kryzys fordyzmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 533–550.
• Wright E.O., 2000, Working-Class Power, Capitalist-Class Interests, and Class Compromise, „American Journal of Sociology” 105 (4): 957–1002.