Ofiara, zły chłopiec, błazen, marzyciel, mnich i wybawiciel – archetypiczne postaci mężczyzn w prozie Krzysztofa Niewrzędy, Dariusza Muszera, Leszka Oświęcimskiego i innych pisarzy emigracyjnych polskiego pochodzenia

• Authors: Helbig-Mischewski Brygitta

Title variants

EN

Victim, bad boy, fool, dreamer, monk and saviour: some archetypal characters in the prose of Krzysztof Niewrzęda, Dariusz Muszer, Leszek Oświęcimski and other immigrant authors of Polish origin

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Literatura autobiograficzna o tematyce (e)migracyjnej cieszy się w ostatnich latach rosnącą popularnością. W kontekście interkulturowych badań polsko-niemieckich odchodzi się obecnie w odniesieniu do niej od pojęć takich jak „literatura migracyjna”, mówi się raczej o „literaturze w ruchu”, o płynnych tożsamościach. Autorkę interesują kreacje męskiej tożsamości w kontekście wielokulturowym – bada je z perspektywy kulturoznawczej i psychologicznej. Interesuje ją przede wszystkim nawiązująca do narracji autobiograficznych proza polskich autorów, takich jak m.in. Krzysztof Niewrzęda, Leszek Oświęcimski czy Dariusz Muszer, którzy w latach osiemdziesiątych przybyli do Niemiec i zaliczani są do ostatniej fali migracyjnej przed przemianą ustrojową. Opierając się na psychoanalizie, autorka analizuje archetypowe wzory męskości w ich prozie – autokreacje służące przepracowaniu doświadczeń emigracyjnych (na przykład: męczennik/ofiara, zły chłopak, błazen, mnich i wybawiciel).

EN

The so called emigrantion literature is a topic, which has commanded growing interest within literary studies during the last years. In German-Polish research, we see terms shifting from “migrant literature”, towards more open formulations such as “Polish literature on the move” (Ottmar Ettes, 2001). The article focuses on this very mobility of identities. The article examines autobiographically inspired novels by Krzysztof Niewrzęda, Leszek Oświęcimski and Dariusz Muszer. They immigrated to Germany during the 1980s, which means they have been part of the last migration wave before the 1989 transitions. The article examines, with recourse to intercultural German studies and psychoanalytic insights, archetypical masculinity models in the literature by the above mentioned authors (the victim, the bad boy, the fool, the monk and the saviour).

Keywords

PL

trauma migracyjna; literackie strategie przezwyciężania traumy; męski kryzys; tożsamości; archetypy męskości; migracja polskich pisarzy przed rokiem 1989

EN

migration trauma; literary strategies of overcoming,; male identity crisis; male archetypes; migration of Polish authors before 1989

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Autobiografia. Literatura. Kultura. Media
• Year: 2015
• Issue: 2(5)
• Pages: 75–90

Contributors

author

Helbig-Mischewski Brygitta

• Polsko-Niemiecki Instytut Badawczy Deutsch-Polnisches Forschungsinstitut Collegium Polonicum

References

• Anderson Benedict, Die Erfindung der Nation. Zur Karriere eines folgenreichen Konzepts, Campus Verlag, Frankfurt 1996. Erll Astrid, Marion Gymnich, Interkulturelle Kompetenzen- erfolgreich Kommunizieren zwischen den Kulturen, Klett-Cotta Verlag, Stuttgart 2007. Ewangelia wg św. Mateusza, 10,16. W: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 2002. Fleischer Michael, Overground. Die Literatur polnischer alternativer Subkulturen der 80er und 90er Jahre, Otto Sagner Verlag, München 1994. Gruen Arno, Der Fremde in uns, München 2004, Klett-Cotta Verlag, Stuttgart 2000. Gusowski Adam, Piotr Mordel, Der Club der polnischen Versager, Rowohlt Verlag, Reinbeck bei Hamburg 2012. Helbig-Mischewski Brigitta, Emigration als Kastration. Polnische Männerliteratur in Deutschland. W: Polnische Literatur in Bewegung. Die Exilwelle der 1980er Jahre, Hrsg. Daniel Henseler, Renata Makarska, Transcript Verlag, Bielefeld 2013. Helbig-Mischewski Brigitta, Emigracja jako kastracja – twórczość Leszka Oświęcimskiego, Krzysztofa Niewrzędy, Wojciecha Stamma, Dariusza Muszera i Janusza Rudnickiego. W: Poetyka migracji. Doświadczenie granic w literaturze polskiej przełomu XIX i XX wieku, red. Przemysław Czapliński, Renata Makarska, Marta Tomczok, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, s. 156–171. Helbig-Mischewski Brigitta, Migrant mesjaszem. Fobie, fantazmaty i kreacje autobiograficzne Leszka Oświęcimskiego. W: Między językami, kulturami, literaturami. Polska literatura (e)migracyjna w Berlinie i Sztokholmie po roku 1981, red. Ewa Teodorowicz-Hellman, Janina Gesche, „Stockholm Slavic Papers” [Stockholm] 2013, s. 198–207. Helbig-Mischewski Brigitta, Das polnische Patriarchat und die Krise der Männlichkeit. W: Jahrbuch Polen 2014, Hrsg. Andrzej Kałuża, Jutta Wierczimok, Deutsches Polen-Institut Darmstadt, Wiesbaden 2014, s. 37–50. Helbig-Mischewski Brigitta, Religion und Kirche, Mythen und Mystik als Motive ausgewählter Prosa- Werke neuester polnischer und (ost)deutscher Literatur. W: Religion im transnationalen Raum, Hrsg. Aleksandra Chylewska-Tölle, Aleksander Tölle, Logos Verlag, Berlin 2014, s. 197–206. Helbig-Mischewski Brigitta, Marek Graszewicz, Blödsinn begeisterte Berlin oder wie der Club der Polnischen Versager die deutsche Presse verwirrt. W: Berührungslinien, Hrsg. Magdalena Marszałek, Alicja Nagórko, Olms Verlag, Hildesheim 2006, s. 315–322. Hofmann Michael, Interkulturelle Literaturwissenschaft. Eine Einführung, Fink Verlag, Paderborn 2006. Huber Michael, Trauma und die Folgen, Junfermann Verlag, Paderborn 2009. Inny, inna, inne. O inności w kulturze, red. Janion Maria, Snochowska-Gonzalez Claudia, Szczuka Kazimiera, Instytut Badań Literackich Wydawnictwo PAN, Warszawa 2004. Kahn Gabriele, Das Innere-Kinder-Retten. Sanfte Traumaverarbeitung bei Komplextraumatisierung, Psychosozial-Verlag, Gießen 2010. Kliems Alfrun, Spielplätze der Verweigerung. Gegenkulturen im östlichen Osteuropa nach 1956, Böhlau Verlag, Köln 2014. Mausere Lopez, AIDS albo szwedzki obóz koncentracyjny, Fundacja „Brulionu”, Kraków–Warszawa 1994. Michałowski Piotr, Polifonia protestu, „Odra” 2014, nr 2. Muszer Dariusz, Die Freiheit riecht nach Vanille, A 1 Verlag, München 1999. Niewrzęda Krzysztof, Poszukiwanie całości, Wydawnictwo Drugie, Szczecin 1999. Niewrzęda Krzysztof, Zamęt, Wydawnictwo Forma, Szczecin 2013. Oświęcimski Leszek, Klub Kiełboludöw, Mordellus Press, Berlin 2002 [niem. wyd. Klub der Polnischen Wurstmenschen, Ullstein Verlag, Berlin 2002]. Oświęcimski Leszek, Helbig-Mischewski Brigitta, Der Tränenpalast. In Schöneberg haben sich Dichter, Maler und Musiker zu einer sonderbaren WG gefunden, „Tagesspiegel” [Sonntagsbeilage] 25.06.2006, s. 2. Oświęcimski Leszek, Szalonek Michał, Berlin za darmo, Wydawnictwo Forma, Szczecin 2007. Polnische Literatur in Bewegung. Die Exilwelle der 1980er Jahre, red. Daniel Henseler, Renata Makarska, Transcript Verlag, Bielefeld 2013. Rudnicki Janusz, Można żyć, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1993. Stamm Wojciech, Czarna matka, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2008. Szalonek Michał, Herman Leszek, Wiedeń za darmo, Wydawnictwo Forma, Szczecin 2008. Uffelmann Dirk, Konzilianz und Asianismus. Paradoxe Strategien der jüngsten deutschsprachigen Literatur slavischer Migranten, „Zeitschrift für Slavische Philologie” 2003, nr 2. Waldenfels Bernhard, Grundzüge einer Phänomenologie des Fremden, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 2006.

Identifiers

ISSN

2353-8694

DOI

10.18276/au.2015.2.5-06