Dąb, osa, wróbel w języku dzieci

• Authors: Borowiec Helena

Title variants

EN

The oak tree, the wasp, and the sparrow in the language of children

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badacze języka dzieci stwierdzają, że we wczesnych fazach przyswajania leksyki słownik dziecka zawiera głównie nazwy osób, przedmiotów użytkowych z najbliższego otocznia oraz nazwy zwierząt. Wychodząc z założenia, że te sfery rzeczywistości (świat zwierząt i roślin) są dziecku bardzo dobrze znane, autorka stawia następujące pytania: jak wybrane elementy tej rzeczywistości tkwią w świadomości językowej dzieci, jakie cechy mają struktury kognitywne pośredniczące między znakami językowymi a ich odpowiednikami w realnym świecie, mówiąc inaczej, jakie są mechanizmy konceptualizacji tego wycinka świata. Przedmiot badań stanowią interpretacje znaczeniowe wyrazów podane przez 6-letnie dzieci, narzędziem zaś jest ankieta zawierająca 40 wyrazów odnoszących się do pewnych sfer rzeczywistości pozajęzykowej. Są to: (I) Człowiek, (II) Zwierzęta, (III) Rośliny, (IV) Zjawiska astronomiczne i atmosferyczne, (V) Istoty nadprzyrodzone, (VI) Postacie fantastyczne. Zwierzęta są reprezentowane przez wyrazy: osa, ryba, wróbel, kot, rośliny przez: różę i dąb. Wnioski: wypowiedzi dzieci zawierają utrwalone w języku cechy stereotypowe roślin i zwierząt (np. rozłożystość, twardość, czy przekonanie o szczególnej pozycji wśród drzew podawano jako typowe cechy dębu; zaś wygląd, zapach, kolce, czerwony kolor płatków, zdolność kłucia, a nawet symbolizowane uczucia miłości uznano za typowe cechy róży).

EN

The researchers of children’s language state that at early stages of vocabulary acquisition the dictionary of a child contains mainly names of people, objects of everyday use in the immediate environment, and the names of animals. Assuming that these spheres of reality (the world of animals and plants) are well known to a child, the author asks the following questions: how selected elements of this reality are reflected in children’s language awareness? Which features do the cognitive structures that mediate between linguistic signs and their counterparts in the real world posses? Or, to put it differently, what are the mechanisms of conceptualization of this section of the world? The subject of research constitutes the interpretations of meanings provided by 6 year old children. The research tool used was a survey containing 40 words related to certain spheres of extralinguistic reality. The spheres included: (I) Humans, (II) Animals, (III) Plants, (IV) Astronomical and atmospheric phenomena, (V) Supernatural creatures, (VI) Fantastical creatures. Animals are represented by the following words: osa [wasp], ryba [fish], wróbel [sparrow], kot [cat]; and róża [rose] and dąb [oak tree] for plants. Conclusions: linguistic expressions provided by the children that took part in the study contain stereotypical features of plants and animals perpetuated in language (e.g. branchiness, hardness, or the belief about a specific position among trees was reported as a typical features of the oak tree; while the appearance, smell, prickles, the red colour of the petals, the ability to prick, or even symbolizing the feeling of love was reported as typical features of the rose).

Keywords

PL

język dziecka 6-letniego; stereotyp roślin i zwierząt; językowy obraz świata

EN

the language of a 6 year-old; the stereotype of plants and animals; linguistic worldview

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1995
• Volume: 7
• Pages: 53–62

Contributors

author

Borowiec Helena

References

• Bartmiński J., 1980, (red.) Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, Wrocław.
• Bartmiński J., 1988, Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji słowa, [w:] Konotacja, (red.) J. Bartmiński, Lublin, s. 169-183.
• Bartmiński J., 1990, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata (red.) J. Bartmiński, Lublin, s. 109-127.
• Bartmiński J., 1993, O profilowaniu i profilach raz jeszcze, [w:] O definicjach i definiowaniu, (red.) J. Bartmiński i R. Tokarski, Lublin, s. 269-275.
• Bartmiński J., Tokarski R., 1993, Definicja semantyczna: czego i dla kogo?, [w:] O definicjach i definiowaniu, (red.) J. Bartmiński i R. Tokarski, Lublin, s. 47-61.
• Berlin B., Dennis E., Breedlove E., Raven, P. H., 1966, Folk taxonomines and biological classification, Science 154, s. 273-275.
• Fillmore Ch., 1982, Frame Semantics, [w:] Linguistics in the Morning Calm, Selected Papers from SICOL - 1981, ed. by The Linguistics Society of Korea, Hanshin Publishing Company, Seoul, Korea, 1982, s. 111-137.
• Hunn E., 1993, Czynnik utylitarny w ludowych klasyfikacjach biologicznych, [w:] Amerykańska antropologia kognitywna, red. M. Buchowski, Warszawa, s. 73-98.
• Markowski A., 1992, Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, Warszawa.
• Szuman S., 1968,Rozwój treści słownika dzieci. Zagadnienie i niektóre wyniki badań, [w:] O rozwoju języka i myślenia dziecka, (red.) S. Szuman, Warszawa, s. 19-95.
• Tokarski R., 1991, Człowiek w definicji znaczeniowej słowa, „Przegląd Humanistyczny” 3-4, s. 131-140.
• Tokarski R., 1993, Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Współczesny język polski (red.) J. Bartmiński, Wrocław, s. 335-362.
• Ufimceva A. A., 1962, Opyt izučenija leksyki kak sistemy (na materiale anglijskogo jazyka), Moskva.
• Wierzbicka A., 1985, Lexicography and conceptual analysis, Ann Arbor.
• Wierzbicka A., 1993, Nazwy zwierząt, [w:] O definicjach i definiowaniu, (red.) J. Bartmiński i R. Tokarski, Lublin, s. 251-267.
• Zarębina M., 1982, Język polski w rozwoju jednostki. Analiza tekstów dzieci do wieku szkolnego. Rozwój semantyczny języka dziecka, Kraków.
• Zgółkowa H., 1986, Czym język za młodu nasiąknie, Poznań.
• Zgółkowa H., 1990, Świat w dziecięcych słowach, Poznań.
• Zgółkowa H., Bułczyńska K., 1987, Słownictwo dzieci w wieku przedszkolnym, Poznań.