La Padova di August Fryderyk Moszyński

• Authors: Łukaszewicz Justyna

Title variants

EN

The Padua of August Fryderyk Moszyński

• Languages of publication: IT

Abstracts

IT

L’articolo è dedicato all’immagine di Padova nel Diario di viaggio in Francia e in Italia (1784–1786) di August Fryderyk Moszyński (1731–1786), stretto collaboratore del re Stanislao Augusto Poniatowski, architetto, direttore di edifici reali, promotore del teatro di Varsavia. Il diario è stato parzialmente pubblicato in francese (1930, 2010) e in traduzione polacca (1970). Nella letteratura odeporica polacca del Settecento si distingue per il suo approccio critico, il carattere quasi scientifico e l’interesse per il presente. Una volta fissate le date dei soggiorni a Padova, vengono analizzati elementi quali descrizioni, impressioni e valutazioni relative ad ambienti urbani, edifici, quadri, persone ed eventi, nonché la vita culturale e scientifica. Il ritratto di Padova disegnato da Moszyński è messo a confronto con altri odeporici dell’epoca e quello che emerge da testi su argomenti simili presentati al pubblico polacco nello stesso periodo, in particolare con la descrizione dell’Italia apparsa a puntate sulla rivista varsaviana "Pamiętnik Historyczno-Polityczny" nel 1787. L’analisi dei brani del diario relativi ai due soggiorni a Padova conferma la versatilità del viaggiatore. La descrizione di Padova è sfaccettata, spesso ironica e personale. Moszyński scrive da esperto di architettura e di spazi urbani, conoscitore di teatro, costruttore di strumenti scientifici, ammiratore di artisti rinascimentali, amante della verità nell’arte, osservatore acuto e severo. L’ultima parte del saggio è dedicata alle circostanze della morte di Moszyński, che – contrariamente a quanto affermato in alcune fonti e a quanto suggerito dal diario stesso – non è avvenuta a Padova, bensì a Venezia (il 3 luglio 1786, nella famosa locanda del Leon Bianco).

EN

This article is dedicated to the image of Padua in the diary of August Fryderyk Moszyński (1731–1786), a close collaborator of King Stanislas August Poniatowski, architect, director of royal buildings, and promoter of the Warsaw theatre. The diary, which covers a journey to France and Italy (1784–1786), has been partially published in the original French version (1930; 2010) and Polish translation (1970). The diary is remarkable for Polish 18 th -century odeporic literature due to its critical approach, quasi-scientific character, and interest in contemporary developments. In this article, the author establishes the dates of Moszyński’s stay in Padua and then analyses elements such as the descriptions, impressions, and assessments of urban environments; buildings, pictures, people, and events; as well as cultural and scientific life. The portrait of Padua drawn by Moszyński is compared with that which emerges from other travelogues and texts presented to the Polish public at the time, in particular with the description of Italy that appeared in the Warsaw journal "Pamiętnik Historyczno- Polityczny" in 1787. The analysis of the travelogue passages relating to the two stays in Padua confirms the versatility of the traveller. The description of Padua by Moszyński is multifaceted, often ironic and personal. He wrote as an expert in architecture and urban spaces; a connoisseur of theatre; a builder of scientific instruments; an admirer of Renaissance artists; a lover of truth in art; and a sharp and critical observer. The last part of the article is dedicated to the circumstances of Moszyński’s death, which, contrary to what may be suggested by the diary, did not occur in Padua but in Venice (on 3 July 1786, at the famous Leon Bianco inn).

Keywords

IT

August Fryderyk Moszyński; Padova; diario di viaggio; Italia; immagine letteraria

EN

August Fryderyk Moszyński; Padua; travelogue; Italy; literary image

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Italica Wratislaviensia
• Year: 2021
• Issue: 12.1
• Pages: 123-140

Dates

published

2021-07-05

received

2021-03-05

accepted

2021-04-05

Contributors

author

Łukaszewicz Justyna

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Archenholz, J.W. (1828). Włochy przez Archenholca w dwóch częściach tłumaczone z niemieckiego. Płock: Nakładem i drukiem Karola Kuliga.
• Barycz, H. (1965). Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Biliński, P. (2006). Moszyńscy: studium z dziejów łoniowskiej linii rodu w XIX wieku. Kraków: Uniwersytet Jagielloński – Biblioteka Jagiellońska.
• Bohusz, F.K. (2014). Dzienniki podróży (edited by F. Wolański). Kraków–Wrocław: Księgarnia Akademicka.
• Brunelli, B. (1921). I teatri di Padova dalle origini alla fine del secolo XIX. Padova: Libreria Angelo Draghi.
• Calafat, G. (Ed.). (2010). August Fryderyk Moszyński (1731–1786). Journal de voyage. I. La France (1784–1785). Paris: CNRS/Alain Bourdy et Cie.
• Kognowicki, K. (1783). Droga rzymska z nawrotem do swojej ojczyzny nie bez gościńca nazad powróconego. Warszawa: Drukarnia J.K.M. u S. Krzyża.
• Kostkiewiczowa, T. (1988). L’Italie vue par des Polonais éclairés. Relation des voyages de Stanisław Kostka Potocki et d’August Moszyński. In
• E. Kanceff, & R. Lewanski (Eds.), Viaggiatori polacchi in Italia (pp. 203–216). Genève: Slatkine.
• Kott, J. (Ed.). (1967). Teatr Narodowy 1765–1794. Warszawa: PIW.
• Kowalczyk, M.E. (2005). Obraz Włoch w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym osiemnastego wieku. Toruń: Adam Marszałek.
• Kucharski, A. (2008). Czy wszyscy staropolscy peregrynanci wierzyli w cuda i relikwie? Uwagi na marginesie dzienników podróży XVII i XVIII wieku. In J. Wiśniewski (Ed.), Laicyzacja i sekularyzacja społeczeństwa nowożytnego (XVI–XVIII w.) (pp. 155–171). Olsztyn: „Hosianum”.
• Lalande, J. de (1769). Voyage d’un français en Italie, fait dans les années 1765 et 1766, t. 8. Paris: Desaint. Retrieved from https://gallica.bnf.fr.
• Lenart, M. (2005). Polscy podróżnicy w padewskiej bazylice św. Justyny (XVI–XX w.). Opole.
• Lenart, M. (2005a). Il mistero della statua in Prato della Valle, Padova e il suo territorio, XX, 118, novembre-dicembre, 13–16.
• Leśniewski, C. (Ed.). (1931). Dziennik podróży Stanisława Staszica 1789–1805. Kraków: Księgarnia Gebethnera i Wolffa.
• Mańkowski, T. (1930). August Moszyński, architekt polski XVIII stulecia. In Prace Komisji Historii Sztuki, t. 4 (pp. 169–230). Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Morawska, T.K. z Radziwiłłów (2002). Diariusz podróży europejskiej w latach 1773–1774 (edited by B. Rok). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Moszyński, A. (1930). Voyage en Provence d’un gentilhomme polonais, 1784–1785, Le comte Moszynski (edited by F. Benoit). Marseille: Institut historique de Provence.
• Moszyński A.F. (1970). Dziennik podróży do Francji i Włoch 1784–1786 (B. Zboińska- Daszyńska, Trans.). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• [Świtkowski, P.] (1787). Dokończenie wiadomości o Wenecyi, Pamiętnik Historyczno-Polityczny, VI, 3 (marzo), 193–214.
• Partyka, M. (2017). Przestrogi dla Pamiętnika. O dwóch wizjach Włoch ma łamach publicystyki oświeceniowej. In L. Masi, E. Nicewicz-Staszowska, J. Pietrzak-Thébault, & M. Woźniewska-Działak (Eds.), Polska i Włochy w dialogu kultur / La  Polonia e l’Italia nel dialogo tra le culture (pp. 155–168). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
• Platerowa, K. z Sosnowskich. (2013). Moja podróż do Włoch. Dziennik z lat 1785–1786 (edited by M.E. Kowalczyk). Łomianki: LTW.
• [Piramowicz, G.] (1787). Przestrogi dla czytających pisma historyczno-polityczne, jako to pamiętniki, dzienniki, wojaże, geografie i tym podobne. Warszawa.
• Pomian, K. (2010). Préface. In G. Calafat (Ed.), August Fryderyk Moszyński (1731–1786). Journal de voyage. I. La France (1784–1785). Paris: CNRS/Alain Bourdy et Cie.
• Rok, B., & Wolański, F. (Eds.). (2016). Staropolskie podróżowanie. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Wierzbicka-Michalska, K. (1977). Moszyński August Fryderyk (dictionary entry). In E. Rostworowski (Ed.), Polski słownik biograficzny, t. 22 (pp. 108–112). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wrześniak, M. (2010). Podróż włoska Stanisława Staszica: kilka słów o guście estetycznym polskiego peregrynanta u schyłku osiemnastego wieku. Saeculum christianum, 17(2), 129–164.
• Wyrzykowska M. (2012). Percepcja barokowych dzieł sztuki w XVIII wieku w świetle Dziennika podróży do Francji i Włoch w latach 1784–1786 Augusta Moszyńskiego. Quart, 1, 19–43.
• AGAD/Ghigiotti: http://www.agad.gov.pl/pomoce/AGhigiott15.xml
• AM: http://www.encyklopediateatru.pl/osoby/79127/august-moszynski
• IPSB/Moszyński: https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/august-fryderyk-moszynski-h-nalecz
• Ottocentenario: https://www.ottocentenariouniversitadipadova.it/timeline/il-settecento/
• Teatro Verdi: http://www.teatrostabileveneto.it/sedi/teatro-verdi/
• Treccani/Memmo: http://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-memmo_(Dizionario-Biografico)
• Treccani/Stratico: https://www.treccani.it/enciclopedia/simone-filippo-stratico_%28Dizionario-Biografico%29/Wiki/1786: https://pl.wikipedia.org/wiki/1786

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15804/IW.2021.12.1.07