Jedność wiary i rozumu w nauce o aniołach św. Tomasza z Akwinu. Angelologia Akwinaty w perspektywie encykliki Fides et ratio Jana Pawła II

• Authors: Dutkiewicz Tomasz

Title variants

EN

The Unity of Faith and Reason in the Teaching on Angels of St. Thomas Aquinas. Aquinas’Angelology from the Perspective of the Encyclical Fides et Ratio by John Paul II

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Świętemu Tomaszowi z Akwinu tradycja przypisała miano Doktora Anielskiego ze względu na fakt opracowania przezeń w sposób systematyczny szeregu kwestii z zakresu angelologii. Jan Paweł II odwołując się w Fides et ratio do tego tytułu, przedstawia św. Tomasza jako „mistrza sztuki myślenia i wzór uprawiania teologii”, zwracając zarazem uwagę na wyjątkowość oraz aktualność ujęcia relacji wiary i rozumu, które wypracował Akwinata. Aktualność tego ujęcia wiąże się z faktem, że – jak zauważa Papież – błędne podejścia w tej dziedzinie w postaci fideizmu oraz skrajnego racjonalizmu, które zdominowały kulturę nowożytnej Europy, doprowadziły do jej głębokiego kryzysu. O jego wyjątkowości zaś, decydują – wskazane przez Jana Pawła II – umiejętne godzenie nadprzyrodzonego i rozumnego charakteru aktu wiary oraz umiejętne łączenie jedności wiary i rozumu z niezbędną autonomią dziedzin poznania opartego na wierze oraz refleksji czysto racjonalnej. Choć w samej encyklice nie znajdujemy bezpośrednich nawiązań do problematyki angelologicznej, to jednak właśnie wykład prawd wiary w tej dziedzinie przeprowadzony przez Doktora Anielskiego stanowi wdzięczne źródło przykładów owocnej współpracy dwóch metaforycznych skrzydeł, o których czytamy w Fides et ratio – wiary i rozumu – umożliwiającej wzniesienie się na wyżyny dostępnego człowiekowi poznania.

EN

St. Thomas Aquinas is referred to by Tradition as the Angelic Doctor due to his systematic studies on a number of questions concerning angelology. John Paul II, alluding to this title in Fides et Ratio, presents St. Thomas as a “master of the art of thinking and the model of practicing theology”, directing our attention to the exceptional and always relevant nature of Aquinas’ approach to the relation between faith and reason. As the Pope observes, the relevance of this approach is linked to the fact that erroneous perspectives in this field, in the form of fideism and the extreme rationalism which dominated the culture of modern Europe, have led to an acute crisis. According to John Paul II, the exceptionality of Aquinas’ approach lies in his skilful reconciliation of the supernatural and the rational character of the act of faith, and in his combining faith and reason into a unity, while respecting the indispensible autonomy of cognitive fields based on faith and purely rational reflection. Although there are no direct references to angelology in the encyclical, the presentation by the Angelic Doctor of the truths of faith, in this respect, constitutes a rewarding source of examples of fruitful cooperation between these two metaphorical wings of faith and reason, which in Fides et Ratio enable man to ascend to the heights of knowledge.

Keywords

PL

wiara; rozum; aniołowie; fideizm; racjonalizm; angelologia

EN

faith; reason; angels; fideism; rationalism; angelology

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2017
• Issue: 41
• Pages: 219-231

Contributors

author

Dutkiewicz Tomasz

• Wydział Teologiczny Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń

References

• Aeterni Patris, Encyklika papieża Leona XIII o filozofii chrześcijańskiej z 4.08.1879, ASS, 12 (1897), s. 97-115.
• A Lexicon of Saint Thomas Aquinas, red. R.J. Deferrari – M.I. Barry, New Hampshire-New York 2004.
• Arystoteles, Fizyka, tł. K. Leśniak, w: tenże, Dzieła wszystkie, t. 2, Warszawa 2003, s. 7-204.
• Arystoteles, O częściach zwierząt, tł. P. Siwek, w: tenże, Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 2003, s. 615-756.
• Bronk, A., Religia i nauka, w: Tenże, Zrozumieć świat współczesny, Lublin 1998, s. 203-256.
• Dei Filius, Konstytucja dogmatyczna Soboru Watykańskiego I o wierze katolickiej z 24.04.1870, ASS, 5 (1869-1870), s. 481-493.
• Dominus Iesus, Deklaracja Kongregacji Nauki Wiary o jedyności i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła z 6.08.2000.
• Fides et ratio, Encyklika papieża Jana Pawła II o relacjach między wiarą i rozumem z 14 września 1998, AAS, 91 (1999), s. 5-88.
• Galarowicz, J., Na ścieżkach prawdy, Kraków 1992.
• Gilson, E., Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, tł. S. Zalewski, Warszawa 1987.
• Gilson, E., Tomizm, tł. J. Rybałt, Warszawa 1998.
• Krąpiec, M.A., Filozofia w teologii, Lublin 1999.
• Krąpiec, M.A., Rozumnie wierzyć – rozumnie poznawać. Czytając encyklikę „Fides et ratio”, w: tenże, Filozofia w teologii, Lublin 1999, s. 131-146.
• Kurdziałek, M., Jaką rolę pełniła filozofia w różnych epokach historycznych, „Ethos”, 35-36 (1996), s. 81-105.
• Maryniarczyk, A., Zeszyty z metafizyki, t. 3, Lublin 1999.
• Morales, J.M., Kościół i nauka, tł. S. Jędrusiak, Kraków 2003.
• Stępień, A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 1995.
• Stępień, T., Doktor Anielski o aniołach, Warszawa 2014.
• Swieżawski, S., Święty Tomasz na nowo odczytany, Kraków 1983.
• Tomasz z Akwinu, Kwestie dyskutowane o prawdzie, tł. A. Anuszkiewicz – L. Kuczyński – J. Ruszczyński, Kęty 1999.
• Tomasz z Akwinu, O substancjach czystych, w: Święty Tomasz z Akwinu. Dzieła wybrane, red. i tł. J. Salij, Kęty 1999, s. 501-570.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 4-5, tł. P. Bełch, Londyn 1978-1979.
• Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles, tł. Z. Włodek – W. Zega, Poznań 2003.