Otwarcie zawodów adwokata i radcy prawnego w Polsce po 1989 roku

• Authors: Kaja Gadowska

Title variants

EN

Opening legal professions in Poland after 1989

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia zasady wykonywania zawodu przez prawników kwalifikowanych, tj. adwokatów i radców prawnych, w okresie zmian ustrojowych w Polsce od 1989 do 2017 roku, w szczególności zmiany zasad naboru nowych członków samorządów zawodowych prawników kwalifikowanych w kontekście, po pierwsze, dostępności usług prawnych dla obrotu komercyjnego i niekomercyjnego, a po drugie, dostępności zawodu prawnika kwalifikowanego dla absolwentów wydziałów prawa. Przez „otwarcie zawodów prawniczych” rozumiany jest trwający około 15 lat proces negocjacji społecznych oraz zmian ustawowych, który z założenia miał doprowadzić do zasadniczego zwiększenia dostępu do zawodu adwokata i radcy prawnego, jak i do usług prawnych. W tym kontekście podejmuję próbę wstępnej oceny skutków otwarcia zawodów prawniczych oraz oceny efektywności aktualnego modelu dostępu młodych prawników do zawodów adwokata i radcy prawnego przez pryzmat ich szans na rynku usług prawnych i możliwości zaspokojenia ambicji zawodowych.

EN

The paper presents the rules binding upon qualified lawyers, i.e. advocates and attorneys at law, to pursue their profession during the period of political changes in Poland from 1989 to 2017, in particular the changes in the principles of recruitment of new members of self-governing councils of qualified lawyers in the context of, first, availability of legal services for commercial and non-commercial operations, and second, availability of the profession of qualified lawyer for law graduates. The title ‘opening of legal professions’ is understood here as an approximately 15-year process of social negotiations and statutory changes which by definition was to lead to a definite enhancement in access to the profession of qualified lawyer and to legal services. In this context, I make a preliminary assessment of the consequences of opening up legal professions and evaluate the effectiveness of the current model of access of young lawyers to the professions of advocate and attorney at low through their opportunities in the legal services market and satisfying their vocational ambitions.

Keywords

PL

otwarcie zawodów; deregulacja; zawody prawnicze; adwokaci; radcowie prawni

EN

opening professions; deregulation; legal professions; advocates; attorneys at law

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2018
• Volume: 160
• Pages: 243-289

Contributors

author

Kaja Gadowska

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Jagielloński

References

• Agacka-Indecka J., 2005, W sejmie i w senacie. Sprawozdanie z zakończenia prac parlamentarnych nad zmianami ustawy – Prawo o adwokaturze, „Palestra”, 9–10: 267–272.
• Banasik M., 2012, Dużo prawników, ale nie wykształconych, „Gazeta Wyborcza”, 2 marca.
• Bourdieu P., 1986, The Forms of Capital, w: J.G. Richardson (ed.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, New York, Greenwood Press, s. 241–258.
• Coleman J.S., 1990, Foundations of Social Th eory, Cambridge, Massachusetts–London, Harvard University Press.
• Fukuyama F., 1997, Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Fukuyama F., 2003, Kapitał społeczny, w: L.E. Harrison, S.P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw, Poznań, Zysk i S-ka, s. 169–187.
• Grelewicz-La Mela M., Wyszogrodzka M., 2011, Nowi radcowie prawni na start, „Biuletyn Informacyjny Okręgowej Izby Radców Prawnych w Krakowie”, 4, październik–grudzień: 4–6.
• Jaraszek A., 2011, Aplikacja nie gwarantuje dobrej pracy w zawodzie, „Rzeczpospolita”, 13 lipca.
• Kopania B., 2012, Studenci prawa w badaniach socjologicznych, „Radca Prawny”, 123, marzec: 12–14.
• Łojko K. (red.), 2011, Studenci prawa o studiach i perspektywach zawodowych, Warszawa, Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji.
• Nalewajko E., Post B., Radiukiewicz A., Maranowski P., 2016, Społeczne światy elity administracji państwa, Warszawa, Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Putnam R.D., 1995, Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Kraków–Warszawa, Społeczny Instytutu Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego.
• Putnam R.D., 2009, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, Warszawa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Sałajewski D., 2012, Deregulacja bez dezorientacji, „Radca Prawny”, 124, kwiecień: 4.
• Skuczyński P., 2016, Etyka adwokatów i radców prawnych, Warszawa, Wydawnictwo CH Beck.
• Tatomir T., 2008, Zmniejsza się zaufanie do prawników, „Gazeta Prawna”, 5 lutego.
• „The Economist”, 2010, Trouble with the Law, 11 listopada.
• CEPEJ (European Commission for the efficiency of Justice), 2016, European Judicial Systems. Efficancy and Quality of Justice. CEPEJ Studies No 12. https://www.coe.int/t/dghl/cooperation/cepej/evaluation/2016/publication/CEPEJ%20Study%2023%20report%20EN%20web.pdf.
• GUS (Główny Urząd Statystyczny), 2017a, Rocznik demograficzny. file:///D:/Download/rocznik_demografi czny_2017%20(3).pdf.
• GUS (Główny Urząd Statystyczny), 1991, 1996, 2001, 2005, 2006, 2008, 2011, 2015, 2016, 2017b, Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej. Absolwenci studiów magisterskich i zawodowych według grup kierunków studiów – grupa prawna.
• GUS (Główny Urząd Statystyczny), 2017c, Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON. http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/zmiany-strukturalne-grup-podmiotow/.
• ISP (Instytut Spraw publicznych), 2016, Raport z monitoringu funkcjonowania systemu nieodpłatnej pomocy prawnej, Warszawa, grudzień.
• KRRP (Krajowa Rada Radców Prawnych), 2018, Ruch kadrowy radców prawnych i aplikantów radcowskich 1998–2017. Dane udostępnione na prośbę autorki artykułu.
• MS (Ministerstwo Sprawiedliwości, Wydział Statystyki), 2012, Dane zawarte w piśmie Naczelnika Wydziału Statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 20 marca 2012 roku, przesłanym drogą elektroniczną w odpowiedzi na zapytanie autorki artykułu.
• MS (Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Zawodów Prawniczych i Dostępu do Pomocy Prawnej), 2016, Analiza wyników zawodowych egzaminów prawniczych adwokackiego i radcowskiego przeprowadzonych w dniach 11–13 marca 2015 r. http://slideplayer.pl/slide/12395408/.
• MS (Ministerstwo Sprawiedliwości), 2017, Ewidencja spraw 2011–2016. https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/.
• MS (Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Zawodów Prawniczych i Dostępu do Pomocy Prawnej), 2018a, Analiza wyników egzaminów wstępnych na aplikacje: adwokacką, radcowską, notarialną i komorniczą 30 września 2017 r. http://www.wpia.uj.edu.pl/documents/41601/139083185/analiza-wynikow-egzaminow-wstepnych-na-aplikacje-adwokacka-radcowska-notarialna-i-komornicza---30-wrzesnia-2017-r_(2).pdf.
• MS (Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Zawodów Prawniczych i Dostępu do Pomocy Prawnej), 2018b, Wyniki egzaminów na aplikacje adwokacką, radcowską, notarialną i komorniczą w latach 2006–2017. Dane przesłane drogą elektroniczną na prośbę autorki artykułu.
• MS (Ministerstwo Sprawiedliwości, Wydziała Komunikacji społecznej i promocji), 2018c, Dane dotyczące liczby osób wykonujących inne zawody prawnicze przed uzyskaniem wpisu na listy adwokatów, radców prawnych i notariuszy. Dane zawarte w piśmie Głównego Specjalisty Wydziału Komunikacji Społecznej i Promocji Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 16 lutego 2018 roku, przesłanym drogą elektroniczną w odpowiedzi na zapytanie autorki artykułu.
• MS (Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Zawodów Prawniczych i Dostępu do Pomocy Prawnej), 2018d, Dane dotyczące liczby adwokatów, radców prawnych i notariuszy wpisanych na listy w latach 1999–2017. Dane przesłane drogą elektroniczną na prośbę autorki artykułu.
• NRA (Naczelna Rada Adwokacka), 2018, Stany osobowe adwokatury za okres 1989–2017. Dane udostępnione na prośbę autorki artykułu.
• SDP (Stowarzyszenie Doradców Prawnych), 2017, Doradca prawny – nowoczesny prawnik. http://www.doradcyprawni.org.
• TNS OBOP, 2009, na zlecenie Krajowej Rady Radców Prawnych, Zawody prawnicze w opinii i doświadczeniu Polaków, luty.
• TNS OBOP, 2009, na zlecenie Krajowej Rady Radców Prawnych, Opinie studentów prawa na temat przyszłości zawodów prawniczych, październik.
• Dyrektywa 98/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 lutego 1998 roku w sprawie ułatwienia stałego wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż to, w którym zostały uzyskane kwalifikacje (Official Journal L 077, 14/03/1998 P. 0036 – 0043)
• Ustawa z dnia 22 lipca 1952 roku Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (DzU z 1952 r. Nr 33, poz. 232 ze zm.)
• Ustawa z dnia 26 maja 1982 roku – Prawo o adwokaturze (DzU z 1982 r. Nr 16, poz. 124 ze zm.)
• Ustawa z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (DzU z 1982 r. Nr 19, poz. 15 ze zm.)
• Ustawa z dnia 14 lutego 1991 roku – Prawo o notariacie (DzU z 1991 r. Nr 22, poz. 91 ze zm.)
• Ustawa Konstytucyjna z 17 października 1992 roku o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym, tzw. „Mała Konstytucja” (DzU z 1992 r. Nr 84, poz. 426 ze zm.)
• Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 roku Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.)
• Ustawa z dnia 22 maja 1997 roku o zmianie ustawy o radcach prawnych (DzU z 1997 r. Nr 75, poz. 471)
• Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 roku o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw (DzU z 2005 r. Nr 163, poz. 1361)
• Ustawa z dnia 20 lutego 2009 roku o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy – Prawo o notariacie (DzU z 2009 r. Nr 37, poz. 286)
• Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 roku o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (DzU z 2013 r., poz. 829)
• Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 roku o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (DzU z 2015r., poz. 1255)
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lutego 2004 r. Sygn. Akt P 21/02 (DzU z 2004 r. Nr 34, poz. 303)
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 maja 2002 r. Sygn. akt K 30/01 (DzU z 2002 r. Nr 78, poz. 714)
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 2003 r. Sygn. akt SK 22/02 (DzU z 2003 r. Nr 206, poz. 2012)
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 2006 r. Sygn. akt K 30/06 (DzU z 2006 r. Nr 206, poz. 1522)
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 marca 2008 r. Sygn. akt K 4/07 (DzU z 2008 r. Nr 57, poz. 348)