Development of the Railway Rolling Stock Industry in Poland at the Turn of the 20th and 21st Century

• Authors: Sebastian Wojtkiewicz , Tadeusz Bocheński

Title variants

PL

Rozwój przemysłu taboru kolejowego w Polsce na przełomie XX i XXI wieku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem pracy było zbadanie rozwoju zakładów produkcji i modernizacji taboru kolejowego w Polsce. Przeanalizowano przekształcenia przedsiębiorstw zajmujących się produkcją i remontami taboru kolejowego w Polsce na przełomie XX i XXI wieku oraz wielkość produkcji taboru kolejowego w latach 2001–2016. Omówiono także eksport polskiego taboru za granicę. Produkcją, modernizacją i naprawą taboru kolejowego zajmowało się w Polsce kilkadziesiąt zakładów, w tym zakłady należące do zagranicznych koncernów, tj. Stadler, Bombardier i Greenbier. Największymi przedsiębiorstwami zajmującymi się produkcją i modernizacją taboru z rodzimym kapitałem w Polsce stały się na początku XXI wieku Pesa i Newag, nieco mniejsze znaczenie miał HCP FPS. Po kryzysie na przełomie XX i XXI wieku, wynikającym z sytuacji w PKP oraz procesów transformacji gospodarczej kraju, przemysł taboru kolejowego w Polsce zaczął się ponownie rozwijać. Duży wpływ na to miało wejście Polski do UE oraz otwarcie rynku kolejowego. Niemniej jednak upadły duże zakłady, takie jak PaFaWag i Fablok. Znacząco zmniejszyła się liczba zakładów naprawczych taboru – dawnych ZNTK, z których część upadła, a część została zrestrukturyzowana i w kilku przypadkach rozszerzyła zakres działalności.

EN

The aim of the study was to examine the development of production plants and modernisation of railway rolling stock in Poland. The transformations of enterprises manufacturing and repairing rolling stock in Poland at the turn of the 20th and 21st century and the volume of rolling stock production in the years 2001–2016 were analysed. Export of Polish rolling stock abroad was also discussed. Production, modernisation and repair of railway rolling stock in Poland was handled by several dozen plants, including those belonging to foreign concerns such as Stadler, Bombardier and Greenbier. The largest enterprises dealing in the production and modernisation of rolling stock with domestic capital in Poland at the beginning of the 21st century were Pesa and Newag, the HCP FPS was slightly less important. After the crisis at the turn of the 20th and 21st century resulting from the situation in PKP and the processes of economic transformation of the country, the rolling stock industry in Poland began to develop again. Poland’s accession to the EU and the opening of the rail market have had a major impact. However, large plants such as PaFaWag and Fablok have fallen. The number of rolling stock repair plants (old ZNTK) decreased significantly, some of them went bankrupt and some of them were restructured and in a few cases expanded their scope of activity.

Keywords

PL

naprawa taboru; produkcja taboru; tabor kolejowy

EN

railway rolling stock; rolling stock production; rolling stock repair

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Year: 2018
• Volume: Volume 32, Issue 3
• Pages: 157-173

Contributors

author

Sebastian Wojtkiewicz

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Nauk o Ziemi, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Badań Miast i Regionów

author

Tadeusz Bocheński

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Nauk o Ziemi, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Badań Miast i Regionów

References

• Balicka, M. (2013, 23 maja). Sąd ogłosił upadłość Fabloku. Syndyk zlikwiduje zakład? Gazeta Krakowska. Pozyskano z http://www.gazetakrakowska.pl/artykul/901261, sad-oglosil- -upadlosc-fabloku-syndyk-zlikwiduje-zaklad,id,t.html
• Balicka, M. (2015, 11 grudnia). Chrzanów. Fablok powstał jak Feniks z popiołów. Rusza produkcja. Gazeta Krakowska. Pozyskano z http://www.gazetakrakowska.pl/artykul/9180970, chrzanow-fablok-powstal-jak-feniks-z-popiolow-rusza-produkcja, id,t.html
• Baza wagonów kolejowych (2017, grudzień). Pozyskano z http://bazawagonow.pl/wagonyfps.html
• BIP Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego (2017, grudzień). Pozyskano z http://bip.kujawsko-pomorskie.pl
• Bocheński, T. (2016). Powiązania kolei z przemysłem w drugiej dekadzie XXI wieku. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 30(4), 50–64.
• Bocheński, T. (2017). Funkcjonowanie rejonów przeładunkowych na styku sieci kolejowych o rozstawie torów 1435 i 1520 mm w Europie. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 31(3), 80–94. DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.313.6
• Cieśla, R. (2016, 10 lipca). Poznań: Koniec ZNTK, czyli atrakcyjne grunty pod młotek. Głos Wielkopolski. Pozyskano z http://www.gloswielkopolski.pl/magazyn/a/poznan- koniec- -zntk-czyli-atrakcyjne-grunty-pod- mlotek,10381761/
• Czesi kupują kolejne polskie pociągi z PESY Bydgoszcz (2013, 5 kwietnia). Newsweek. Pozyskano z http://www.newsweek.pl/biznes/wiadomosci- biznesowe/czesi-kupuja-kolejne-polskie- -pociagi-z-pesy-bydgoszcz, 103167,1,1.html
• Dostawy lokomotywy elektrycznych zrealizowane przez polskich producentów (2017, 1 sierpnia). InfoRail. Pozyskano z http://inforail.pl/dostawy-lokomotywy- elektrycznych-zrealizowane- przez-polskich-producentow _more_97323.html
• EKK Wagon (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.ekk-wagon.pl/Ofirmie/Historia/tabid/ 371/ language/pl-PL/Default.aspx
• Etmanowicz, A. (2014). Wagony osobowe standardu Z1 „nowej generacji” klasy pierwszej typu 156A (166A) oraz drugiej typu 156A (167A). Świat Kolei, 11, 28–33.
• Fabryka Wagonów Gniewczyna S.A. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.gniewczyna.pl/pl/o-firmie/historia/
• Fiszer, K. (2016, 9 kwietnia). Koniec wielkich nadziei taborowych z lat 90. Rynek Kolejowy. Pozyskano z http://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/koniec-wielkich-nadziei-taboro wych-z-lat-90- 76099.html
• Graff, M. (2007). Lokomotywy Bombardiera TRAXX F140 MS dla PKP Cargo. Technika Transportu Szynowego, 12, 18.
• Graff, M., Šalčiunas, R. (2012). Spalinowe wagony silnikowe produkcji Pesy na kolejach Litwy i Białorusi. Świat Kolei, 11, 15–19.
• Grobelny, M. (2010). Polscy eksporterzy w branży kolejowej. Rynek Kolejowy, 2, 53.
• H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http:// fpspoznan.pl/o-firmie/historia/
• Interlok Sp. z o.o. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.interlok.info/indexpl1.htm Irteński, T. (2013). Lokomotywy. Polskie konstrukcje. Warszawa: Wydawnictwo SBM.
• Janduła, M. (2017, 18 kwietnia). Flirty najbardziej niezawodne. Tuż za nimi Pendolino. Rynek Kolejowy. Pozyskano z http://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/niezawodne-flirty-tuz- -za--pendolino-81296.html
• Koleje Mazowieckie (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.mazowieckie.com.pl/
• Lerch, R. (2012) Modernizacja taboru szynowego – cele, zamierzenia, efekty. Przegląd Komunikacyjny, 7–8, 10–13.
• Lotos Kolej (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.lotoskolej.pl/2198/o_nas/o_firmie
• LOTOS Kolej rozpoczyna eksploatację pierwszej lokomotywy TRAXX F140 DE (2011, 1 lipca). Pozyskano z http://www.lotos.pl/322/p,174,n,3406/grupa_kapitalowa/centrum_prasowe /aktualnosci/lotos_ kolej_rozpoczyna_eksploatacje_pierwszej_lokomotywy_traxx_f140_de
• Madrjas, J. (2016, 21 kwietnia). Przewozy Regionalne same zrobiły naprawę P4. Rynek Kolejowy. Pozyskano z http://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/ przewozy-regionalne-same-zrobily- naprawe-p4-76298.html Madrjas, M. (2016, 3 czerwca).
• Pierwszy polski pociąg z dopuszczeniem dla Niemiec. Wielki sukces Linka Pesy. Rynek Kolejowy. Pozyskano z http://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/pierwszy- polski-pociag-z- dopuszczeniem-dla-niemiec-wielki-sukces-linka-pesy-76845.html
• Madrjas, J. (2017, 26 września). Elektryczny Gagarin odkryciem Trako. Rynek Kolejowy. Pozyskano z http://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/ elektryczny-gagarin-odkryciem-trako-tego- nikt-sie-nie-spodziewal-83662.html
• Madrjas, J. (2017, 23 października). Pesa dostarczy lubuskiemu dwa nowe Linki zamiast kar. Rynek Kolejowy. Pozyskano z http://www.rynek-kolejowy.pl/mobile/ Pesa-dostarczylubuskiemu- dwa-nowe-linki-zamiast-kar-84053.html
• Mavex-Rekord Kft. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://mavex-rekord.pl/1-O-nas/1-Charakterystyka- firmy.html
• Narada w sprawie Fabryki Wagonów w Gniewczynie (2017, 27 marca). Twoje Miasto Przeworsk. Pozyskano z http://mojprzeworsk.pl/2017/03/narada-sprawie-fabryki-wagonow-gniewczynie/
• Newag Gliwice (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://web.archive.org/web/20130927151953/ http://www.newaggliwice.pl/pl/firma/historia.html
• Newag S.A. (2017, grudzień). Pozyskano z http://www.newag.pl/o-firmie/historia/
• Nowe wagony od Cegielskiego wyjadą na początku przyszłego roku (2015, 30 grudnia). InfoRail. Pozyskano z http://inforail.pl/nowe-wagony- od-cegielskiego-wyjada-na-poczatku-przyszlego -roku-film-_more _80539.html
• Pesa Bydgoszcz S.A. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.Pesa.pl Pesa dokupiła 25 proc. akcji ZNTK Mińsk Mazowiecki
• Railway Busines Forum – archiwum. Pozyskano z http://web.archive.org/web/20170824145658/http: //www.rbf.net.pl/wiecej,PESA-dokupila- 25-proc-akcji-ZNTK-Minsk-Maz,505
• Pesa liderem dostaw pociągów na Litwę (2016, 25 listopada). InfoRail. Pozyskano z http://inforail.pl/Pesa-liderem-dostaw-p ociagow-na-litwe_more_89337.html
• Pesa ma rekord prędkości pociągu spalinowego – 201 km/h (2013, 16 października). Rynek Kolejowy. Pozyskano z http://web.archiv e.org/web/20131021000402/http://www.rynek- kolejowy.pl/48654/Pesa_ma_rekord_predkosc i_pociagu_spalinowego_201_km_h.htm
• Pesa wyprodukuje pociągi dla Włochów (2006, 13 czerwca). Rynek Kolejowy. Pozyskano z http:// www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/Pes a-wyprodukuje-pociagi-dla-wlochow-69244.html
• Pesa zdobywa Kazachstan (2012, 1 sierpnia). Kurier Kolejowy. Pozyskano z https://kurierkolejowy.eu/aktualnosci/9270/Pesa-zdoby wa-kazachstan.html
• Piech, R. (2007, 6 listopada). ZNTK Poznań/ Sigma na Trako. InfoTram. Pozyskano z http://www.infotram.pl/zntk-poznan-sig ma-na-trako_more_66749.html
• Pierwsza Fabryka Lokomotyw w Polsce Fablok S.A. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http:// www.fablok.com.pl/
• PKP Intercity (2017, grudzień). Pozyskano z https://www.intercity.pl/
• PKP Intercity prezentuje nowe wagony na trasę Warszawa – Szczecin (2015, 30 grudnia). Rynek Kolejowy. Pozyskano z http://www.r ynek-kolejowy.pl/wiadomosci/pkp-intercity-prezentuje- nowe-wagony-na-trase-w arszawa--szczecin-zdjecia-73772.html
• Polskie Pendolino rozczarowuje. PKP Intercity nie chce pociągów od Pesy (2017, 22 maja). Pozyskano z http://forsal.pl/artykuly/1044622,Pe sa-dart-polskie-pendolino-rozczarowuje- pkp-inter city-nie-chce-pociag ow-od-pesy.html
• Produkcja eksportowa PESY w 2016 roku (2016, 22 grudnia). InfoRail. Pozyskano z http://inforail.pl/produkcja-ek sportowa-pesy-w-2016-roku_more_90 349.html
• Rail Polska Sp. z o.o. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://ww w.railpolska.pl/ztk.html
• Railway Busines Forum (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.rbf.net.pl/czlonkowiewiecej
• Wagony-Swidnica-SA,38 Rynek Kolejowy (2017, 30 grudnia). Pozyskano z https://www.rynek- kolejowy.pl/
• Sobolewski, P. (2001). Pafawag dziś i jutro. Świat Kolei, 9, 16–18.
• Sprawdzony partner (2008, 30 grudnia). Folder informacyjny o Bombardier Transportation w Polsce. Pozyskano z http://pl.bombardier.com/Bombardier_Transportation_Poland.pdf
• Stadler Polska Sp. z oo. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.stadlerrail.com/en/about- -us/locations/stadler-polska-sp-z-oo/
• Superszybkie bombardiery z Polski. Rusza produkcja pociągów dla Deutsche Bahn (2016, 25 października). Pozyskano z http://forsal.pl/artykuly/987706 ,superszybkie-bombardiery-z- -polski- rusza -produkcja-pociagow- dla -deutsche-bahn.html
• Tabor Dębica Sp. z o.o. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.tabor-debica.pl
• Transport Szynowy (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.transportszynowy.pl/eztdane.php#en57
• Turowski, A. (2012). EU07 typu 303Ec – nowe spojrzenie na modernizacje. Przegląd Komunikacyjny, 7–8, 52–57.
• Wach, K. (2014, 23 czerwca). EM10 do kasacji. InfoRail. Pozyskano z http://inforail.pl/em10-do- -kasacji_more_34611.html
• Wagon Opole Sp. z o.o. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://wagonopole.com.pl/
• WSO Ostróda Sp. z.o.o. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.wsostroda.eu/pl/
• ZASTAL S.A. (2017, 30 grudnia). Pozyskano z http://www.zastal.pl/
• Zastal robi ważny krok, by znów produkować wagony (2014, 27 lipca). Gazeta Wyborcza Zielona Góra. Pozyskano z http://zielonagora.wyborcza.pl/zielonagora/1,35182,16388471,Zastal_ robi_wazny_krok__by_znow_produkowac_wagony.html
• ZNTK Mińsk Mazowiecki S.A. (2017, 30 grudnia). Zakłady Napraw Taboru Kolejowego. Pozyskano z http://zntkmm.pl/
• ZNTK Oława Sp. z o.o. (2017, 30 grudnia). Zakłady Napraw Taboru Kolejowego. Pozyskano z http://www.zntk.olawa.pl/
• ZNTK Radom Sp. z o.o. (2017, 30 grudnia). Zakłady Napraw Taboru Kolejowego. Pozyskano z http://www.zntkradom.pl/pl/
• ZNTKiM Sp. z o.o. (2017, 30 grudnia). Zakłady Napraw Taboru Kolejowego. Pozyskano z http:// zntkim.pl/ofirmie.html
• ZPS Sp. z.o.o. (2017, 30 grudnia). Zakład Pojazdów Szynowych. Pozyskano z http://www.mtrzps.com.pl/pl/o-firmie/historia