Duma i uprzedzenie – krytyczne dyslokacje filmu Zabić księdza Agnieszki Holland

• Authors: Ostrowska Elżbieta

Title variants

EN

Pride and Prejudice: Critical Dislocations of To Kill a Priest by Agnieszka Holland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem badań zaprezentowanych w artykule są konteksty produkcyjne, dystrybucyjne i krytyczno-filmowe filmu Agnieszki Holland Zabić księdza (1988). Autorka dowodzi, że włączenie dzieła zrealizowanego jako transatlantycka koprodukcja do nurtu kina autorskiego i kina polskiego nie wynika z jego treści i cech stylistycznych, ale jest głównie efektem praktyk dystrybucyjno-krytycznych. Tekstualna analiza filmu demonstruje, jak dyskurs krytyczny rozwijany w systemie kina narodowego scala zaburzenia koherencji tekstu filmowego powstające w wyniku napięć narracyjno- afektywnych. Autorka analizuje również, jak rozmaite czynniki zewnątrztekstowe, zwłaszcza praktyki dystrybucyjne i krytyczne, nadają Holland status autorki filmowej, który włącza ją w obszar (narodowego) kina artystycznego.

EN

The author examines how Agnieszka Holland’s film To Kill a Priest (1988) functions in various systems of film production, distribution, and critical discourses. The main aim of the presented analysis is to demonstrate how certain distribution and critical strategies contribute to consideration of the film that was made as a transnational coproduction as belonging to auteur and national cinema. In her close analysis of the film, the author explains how the critical discourse developed within the system of national cinema consolidates the cinematic text whose coherence is frequently compromised by the narrative-affective tensions and oppositions. Finally, the article argues that Agnieszka Holland’s status of a film auteur is predominantly established by means of extratextual factors, especially the strategies of distribution and various critical practices.

Keywords

PL

Agnieszka Holland; kino narodowe; kino transnarodowe; krytyka filmowa; dystrybucja; koprodukcje

EN

Agnieszka Holland; national cinema; transnational cinema; film criticism; distribution; coproductions

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2021
• Issue: 116 Kino i tożsamośc społeczna
• Pages: 146-170

Contributors

author

Ostrowska Elżbieta

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000-0002-4800-011X

References

• Abel, M. (2008). Violent Affect: Literature, Cinema, and Critique after Representation. Lincoln: University of Nebraska Press.
• Adamczak, M. (2009). Konstruując Alfredów Hitchcocków. Kwartalnik Filmowy, (67-68), ss. 56-78.
• Adamczak, M. (2015). Obok ekranu. Perspektywa badań produkcyjnych a społeczne istnienie filmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Amaya, H. (2010). Screening Cuba: Film Criticism as Political Performance During the Cold War. Baltimore: University of Illinois Press.
• Anderson, B. (1997). Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu (tłum. S. Amsterdamski). Warszawa – Kraków: Znak.
• Andrews, D. (2013). Theorizing Art Cinemas: Foreign, Cult, Avant-garde, and Beyond. Austin: University of Texas Press.
• [b. a.] (2007). Ludzie Nowej 1977-2007. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza Nowa.
• Betz, M. (2009). Beyond the Subtitle: Remapping European Art Cinema. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Bobowski, S. (2001). W poszukiwaniu siebie. Twórczość filmowa Agnieszki Holland. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Bordwell, D. (1981). The Films of Carl-Theodor Dreyer. Berkeley: University of California Press.
• Bordwell, D. (1991). Making Meaning: Inference and Rhetoric in the Interpretation of Cinema. Cambridge – London: Harvard University Press.
• Coates, P. (2003). Cinema, Religion and the Romantic Legacy. London: Routledge.
• Connelly, T. J. (2019). Cinema of Confinement. Evanston: Northwestern University Press.
• Ebert, R. (1989, 13 października). To Kill a Priest. https://www.rogerebert.com/reviews/tokill-a-priest-1989
• Gallagher, M. (2013). Another Steven Soderbergh Experience: Authorship and Contemporary Hollywood. Austin: University of Texas Press.
• Geraghty, C. (2007). Re-examining Stardom: Questions of Texts, Bodies and Performance. W: S. Redmond, S. Holmes (red.), Stardom and Celebrity: A Reader (ss. 98-110). Los Angeles: SAGE.
• Holender, A. (1995). Jestem z miasta. Rozmawiał Bartosz Zimiński. Film, (2), s. 64.
• Holland, A. (1989). Lekcja historii. Rozmowa z Agnieszką Holland. Rozmawiał Janusz Wróblewski. Kino, (8), s. 12.
• Holland, A. (1989). Thriller o kapłanie. Wywiad Nicole Boulanger z Agnieszką Holland (tłum. M. Szczepańska). Film na Świecie, (366), ss. 15-16.
• Holland, A. (1989). Z wizytą u Agnieszki Holland. Wolność myślenia. Rozmawiał Aleksander Ledóchowski. Film na Świecie, (366), ss. 5-8.
• Holland, A. (2012). Magia i pieniądze. Rozmowy przeprowadziła Maria Kornatowska (wyd. 2 poprawione). Kraków: Znak.
• Imre, A. (2003). Twin Pleasures of Feminism: „Orlando” Meets „My Twentieth Century”. Camera Obscura, 18 (3), ss. 177-211.
• Iordanova, D. (2003). Cinema of the Other Europe: The Industry and Artistry of East Central European Film. London: Wallflower.
• Janicka, B. (1989). Zabić księdza. Kino, (5), s. 21.
• Jankun-Dopartowa, M. (2000). Gorzkie kino Agnieszki Holland. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Kapsis, R. E. (1992). Hitchcock: The Making of a Reputation. Chicago: University of Chicago Press.
• Katsahnias, I. (1989). Żałosne rewolty (tłum. T. Szczepański). Film na Świecie, (366), s. 20.
• Kempley, R. (1989, 1 grudnia). To Kill a Priest. Washington Post. https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/movies/videos/tokillapriest.htm
• Latek, S. (1991). Niedoceniony film. Kino, (12), s. 40.
• Lev, P. (1993). The Euro-American Cinema. Austin: University of Texas Press.
• Lubelski, T. (1989). Morderca i ofiara. Film na Świecie, (366), s. 9.
• Lubelski, T. (2009). Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Katowice: Videograf II.
• Mąka-Malatyńska, K. (2009). Agnieszka Holland. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
• Mitek, T. (1989). Święci i rój szatanów. Żołnierz Wolności, (30), s. 14.
• Mor, J. S. (2012). Transition Cinema: Political Filmmaking and the Argentine Left since 1968. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
• Neale, S. (1981). Art Cinema as Institution. Screen, 22 (1), ss. 11-39. https://doi.org.pl/10.1093/screen/22.1.11
• Paskin, S. (1988, 1 listopada). To Kill a Priest. Monthly Film Bulletin, s. 342.
• Polan, D. (2001). Auteur Desire. Screening the Past, (12). http://www.screeningthepast.com/issue-12-first-release/auteur-desire/
• Sarris, A. (1968). The American Cinema: Directors and Directions, 1929-1968. New York: Dutton.
• Sitarski, P. (2020). Wideo w PRL: urzad̨ zenia i uzẏ tkownicy. W: P. Sitarski, M. B. Garda, K. Jajko (red.), Nowe media w PRL (ss. 43-114). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Stelmach, M. (2020). Przeczucie końca. Modernizm, późność i polskie kino. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Syska, R. (2012). Teoria znaczenia Davida Bordwella. Część 1. Ekrany, (1-2), ss. 74-79.
• Syska, R. (2012). Teoria znaczenia Davida Bordwella. Część 2. Ekrany, (3), ss. 66-71.
• Tagliabue, J. (1988, 15 grudnia). One Dark Polish Undercurrent Stirs Another. The New York Times. https://www.nytimes.com/1988/12/15/movies/one-dark-polish-undercurrentstirs-another.html
• Tomaszewski, B. (1947). Literatura i biografia (tłum. F. Siedlecki). Życie Literackie, (1-2), ss. 28-35.
• Truffaut, F. (1989). O pewnej tendencji kina francuskiego (tłum. T. Szczepański). Film na Świecie, (361-362), ss. 25-38.
• Uszyński, J. (1989). Archetyp polskiego sporu. Kino, (8), ss. 5-9.
• Verhoeven, D. (2009). Jane Campion. London – New York: Routledge.
• W. W. (1989). Wyznania producenta. Kino, (8), s. 28.
• Wajda, A. (1988). Byłem w kinie… Agnieszce Holland z okazji krótkiej wizyty w kraju. Tygodnik Powszechny, (39), ss. 1-4.
• Wyatt, J. (1996). Economic Constraints/Economic Opportunities: Robert Altman as Auteur. The Velvet Light Trap, (38), ss. 51-67.
• Zamysłowska, K., Kuźmicki, M. (red.). (2013). Twarze Agnieszki Holland. Łódź: Muzeum Kinematografii.
• Zawiśliński, S. (1995). Reżyseria: Agnieszka Holland. Warszawa: Wydawnictwo Skorpion