Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2018 | 2 | 43-64

Article title

Od kapliczki do mody. Obraz Maryi w kulturze współczesnej

Content

Title variants

EN
Between chapel and fashion. Our Lady's image in contemporary culture

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
W katolicyzmie Maryja odrywa szczególną rolę pośród świętych – jest matką Jezusa, Syna Bożego. Jej wyjątkowość odbija się także w kulturze, która wyrasta z chrześcijaństwa. W kulturze tej jest ona prototypem kobiecości i macierzyństwa, łącząc w sobie nie tylko kult Maryi, ale także pozostałości przedchrześcijańskiego kultu pramatki. W pobożności ludowej, a zwłaszcza w jej wiejskiej wersji, postać Maryi ujawnia się w dwojaki sposób: jako Maryi z Nazaretu, znanej z kart Ewangelii, oraz jako przychodzącej z nieba Matki Bożej. W obu przypadkach Maryja jest tą, która przebywa z ludźmi, dzieląc ich troski życiowe. Wraz z urbanizacją, ten kulturowy model został przeniesiony do miasta, jak to ukazują w swoich powieściach Sylwia Chutnik i Salcia Hałas. Współczesny obraz kulturowy Maryi często wykracza poza teologiczną ortodoksję, co widać na przykład w „ewangelizacyjnych” działaniach Ady Karczmarczyk, a także wykorzystania wizerunku Maryi w sztuce, kulturze popularnej oraz w modzie. Opisane w artykule przykłady pokazują, że osoba Maryi odgrywa wciąż bardzo ważną rolę we współczesnej kulturze, choć funkcjonuje w niej często w sposób niezgodny z jej ewangelicznym i teologicznym obrazem
EN
In Catholicism, Our Lady’s role among the saints is special, as she is the mother of Jesus, Son of God. Her uniqueness is reflected also in the culture stemming from Christianity. Here she constitutes the prototype of womanhood, maternity and mother-figure combining the cult of Our Lady and the relics of the pre-Christian cult of mother goddess. In popular piety, and especially in its rural version, the figure of Our Lady appeares in two ways: as Mary of Nazareth, known from the pages of the Gospel, and as the coming from heaven Mother of God. In both cases she is the one who lives with people, sharing their life concerns. Along with urbanization, this cultural model was transferred to the city, as it is shown in the novels of Sylwia Chutnik and Salcia Hałas. The contemporary cultural image of Mary often goes beyond theological orthodoxy, as it can be seen in Ada Karczmarczyk’s “evangelization” attempts, as well as in the use of Mary’s image in art, pop-culture and fashion. The examples presented in the paper indicate that Mary as a character still plays an important part in the contemporary culture, although the way she functions in it is often inconsistent with her image in the Gospel and theology.

Year

Issue

2

Pages

43-64

Physical description

Contributors

  • Wydział Teologiczny Uniwersytet Szczeciński

References

  • Adamiak E., Macierzyństwo Boga i Maryi w teologii feministycznej, „Redemptoris Mater” 1999, nr 1, s. 256–271.
  • Buczak D., [wywiad z S. Chutnik:], Radykalna gospodyni domowa, „Wysokie Obcasy” 2008, nr 25, (28.06.2008).
  • Chmielewski M., Ikonografia maryjna a duchowość chrześcijańska, w: Ikona maryjna w życiu Kościoła: Sympozjum Polskiego Towarzystwa Mariologicznego, Spotkanie Kustoszów Sanktuariów Polskich, Częstochowa, 10–12 września 2014, red.
  • Chutnik S., Kieszonkowy atlas kobiet, Kraków 2009.
  • Ciupak E., Katolicyzm ludowy w Polsce: studia socjologiczne, Warszawa 1973.
  • Draguła A., Wiara na różowo, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 16, (10.04.2016), https://www.tygodnikpowszechny.pl/wiara-na-rozowo-33237 (dostęp: 24.11.2017).
  • Ferenc-Szydełkowa E., Rok kościelny a polskie tradycje, Poznań 1988.
  • Franciszek, List do młodzieży z okazji prezentacji dokumentu przygotowawczego XV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, 13.01.2017 r.
  • Franciszek, Otwórzcie drzwi Kościoła przychodzącym, „Nasz Dziennik” 25.05.2013, https://naszdziennik.pl/wiara-stolica-apostolska/33785,otworzcie-drzwi-kosciola--przychodzacym.html (dostęp: 24.11.2017).
  • Golka M., Socjologia kultury, Warszawa 2008.
  • Hałas S., Pieczeń dla Amfy, Warszawa 2016.
  • http://magazyndywiz.pl/ucieczka-grzesznych-majowe-2014/ (dostęp: 24.11.2017).
  • http://magicmadonna.com/ (dostęp: 14.12.2017).
  • http://muzealnemody.blogspot.com/2012/07/wsiadajcie-madonny.html (dostęp: 25.11.2017).
  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Falowiec#Najdłuższy_polski_falowiec (dostęp: 12.11.2017)
  • https://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,32542,wyjasnienieredakcji-deon-pl-ws-artykulu-maryja-to-kobieta-jaka-byla-naprawde.html
  • Jan Paweł II, Encyklika „Redemptoris Mater”.
  • Janicka-Krzywda U., Sposoby przedstawiania Matki Bożej w folklorze słownym Polskiego Podkarpacia, w: Orędowniczko nasza. Kult Matki Bożej w polskiej kulturze ludowej, red. A. Spiss, Kraków 1996, s. 68–83.
  • Karczmarczyk A., [wywiad:] Idź do światła i nie pier…, „Fronda Lux” 2015, nr 77, s. 24–53.
  • Kiedio E., [wywiad:] Ucieczka grzesznych w Warszawie; http://christianitas.org/news/ucieczka-grzesznych-w-warszawie-rozmowa-z-ewa-kiedio/ (dostęp: 24.11.2017).
  • Kleczka K., Dlaczego nagość Maryi nie musi gorszyć?, „Deon” 02.12.2017 r., https://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/komentarze/art,3071,dlaczego-nagosc-maryi-nie-musi-gorszyc.html (dostęp: 12.12.2017).
  • Kongregacja Kultu Bożego, Wskazania i propozycje obchodu Roku Maryjnego, Wrocław 1987.
  • Kościelniak C., Nowe krytyki Kościoła, Kraków 2010.
  • Królikowska A.M., Elementy „ludowe” w religijności współczesnej?, „Opuscula Sociologica” 2014, nr 4, s. 5–16.
  • Lechoń J., Poezje, Warszawa 1987.
  • Majka J., Jaki jest katolicyzm polski, w: Socjologia religii. Wybór tekstów, red. F. Adamski, Kraków 1983, s. 258–274.
  • Maruszko M., [wywiad z S. Hałas:] Falowiec – największa pomarańczowa rzecz w Europie, „Gazeta Wyborcza” 08.09.2017, http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35635,22340294,salcia-halas-falowiec-najwieksza-pomaranczowa-rzecz-w-europie.html (dostęp: 24.11.2017).
  • Moisan K.S., Ikonografia maryjna w polskiej sztuce XIX wieku, „Studia Theologica Varsaviensia” 27 (1989), nr 1–2, s. 129–147.
  • Napiórkowski S. C., Królowa Polski, http://e-civitas.pl/krolowa-polski/ (dostęp: 12.12.2017).
  • Neuback M.S., Maryja to kobieta. Jaka była naprawdę?, „Deon” 29.11.2017, https://www.deon.pl/religia/wiara-i-spoleczenstwo/art,1354,maryja-to-kobieta-jaka-byla-naprawde.html (dostęp: 29.11.2017).
  • Pieczeń dla Amfy (słuchowisko radiowe), emisja: 25.12.2016 r., Polskie Radio Gdańsk.
  • Podbielska A., Ada i wszystko mi wolno, ale nie wszystko przynosi korzyść, „Fronda Lux” 2015, nr 77, s. 54–63.
  • Poprzęcka M., Arcydzieła malarstwa polskiego, Warszawa 2015.
  • Sienkiewicz K., Katechetka, „Dwutygodnik” 2016, nr 179, http://www.dwutygodnik.com/artykul/6403-katechetka.html (dostęp: 12.1.22017).
  • Skowrońska M., Maryja miała fajny biust. Kobiecość Matki Boskiej, „Gazeta Wyborcza” (Magazyn Świąteczny), 09.12.2017 r., http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,22757109,maryja-miala-fajny-biust-kobiecosc-matki-boskiej.html (dostęp: 12.12.2017).
  • Sokolewicz Z., Matka Boska w polskiej kulturze ludowej XIX i XX w. (wybrane kwestie źródłowe i zarysowywujące się pytania), „Etnografia Polska”, t. XXXII: 1988, z. 1, s. 289–303.
  • Sowiński M., [wywiad z S. Hałas:] Matka Boska Falowcowa, „Tygodnik Powszechny” 2017, nr 46, (06.11.2017), https://www.tygodnikpowszechny.pl/matka-boska-falowcowa-150747 (dostęp: 12.12.2017).
  • Stopa M., Bohdziewicz A.B., Kapliczki warszawskie, Warszawa 2009.
  • Sulej K., Arcadius, „Maryja Dziewica nosi spodnie”, 29.01.2015 r.; http://culture.pl/pl/dzielo/arkadius-maryja-dziewica-nosi-spodnie (dostęp: 12.12.2017).
  • Ślusarska M., Marketing religijny, sacrobiznes i „dewocjonalia na topie”, w: Religijnośćw dobie popkultury, red. T. Chachulski, Warszawa 2014, s. 63–92.
  • Zawadzka A., [wywiad z J. Tomaszewską] Maryja nie była spokojną kobietką,„Wysokie Obcasy” 12.11.2007, http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,96856,4658066.html?disableRedirects=true (dostęp: 12.12.2017).
  • Zawitkowski J., Kochani moi! Świętokrzyskie kazania radiowe, t. 2, Warszawa 1995.
  • Zielińska M., Kapliczki Warszawy, Warszawa 1991.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-5d78b9cd-b6db-4b42-9dae-21d142b27e30
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.