Prototypowe doświadczenia orofacjalne

• Authors: Pluta-Wojciechowska Danuta

Title variants

EN

Prototypical orofacial experience

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka przedstawia analizę związku czynności prymarnych z artykulacją. Wykorzystując terminy związane z lingwistyką kognitywną, wskazuje na prototypowe doświadczenia orofacjalne. Stwarzają one biomechaniczną bazę artykulacji. Wyróżnia także strategie kompensacyjne prymarne i strategie kompensacyjne sekundarne.

EN

The author presents the analysis of the relation between the primary activities and articulation. By taking advantage of the terms connected with cognitive linguistics, one indicates the prototypical orofacial experience. They constitute the biomechanical basis of articulation. Compensational strategies, that is the primary and secondary ones are being distinguished.

Keywords

PL

zaburzenia czynności prymarnych; zaburzenia artykulacji; strategie kompensacyjne prymarne; strategie kompensacyjne sekundarne; prototyp

EN

disorders in primary activities; articulatory defects; primary compensation strategies; secondary compensation strategies; prototype

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2014-2015
• Volume: 43-44
• Pages: 43-61

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Pluta-Wojciechowska Danuta

• Uniwersytet Śląski, Katowice Zakład Socjolingwistyki i Społecznych Praktyk Komunikowania

References

• Finnie N.R., 1994, Domowa pielęgnacja małego dziecka z porażeniem mózgowym, Wyd. TOR , Warszawa.
• Grabias S., 1997, Mowa i jej zaburzenia, „Audiofonologia”, t. X, 3–20.
• Grabias S., 2001, Język w zachowaniach społecznych, Wyd. UMCS, Lublin.
• Herder J. G., 1969, Sprachphilosophische Schriften, Verlag von Felix Meiner. Hamburg.
• Hiiemae K. M., Palmer J. B., 2003, Tongue movements in feeding and speech „Critical Reviews in Oral Biology & Medicine” 14, (6), 413–429.
• Hołówka T., 1986, Myślenie potoczne. Heterogeniczność zdrowego rozsądku, PIW, Warszawa.
• Karłowska I. (red.), 2008, Zarys współczesnej ortodoncji, PZWL, Warszawa.
• Kleiber G., 2003, Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne, Universitas, Kraków.
• Konopska L., 2006, Wady wymowy u osób z wadami zgryzu, Wyd. Nauk. Uniw. Szczecińskiego, Szczecin.
• Kornas-Biela D., 1998, Prenatalne uwarunkowania rozwoju mowy, [w:] Opieka logopedyczna od poczęcia, red. B. Rocławski, Glottispol, Gdańsk, 13–23.
• Korżyk K., 1999, „Poznawcze” reprezentacje zjawisk znaczeniowych a „gramatyka komunikacyjna”, [w:] Gramatyka komunikacyjna, red. A. Awdiejew, Warszawa–Kraków, 87–132.
• Lakoff G., 1987, Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind., Univ. of Chicago Press, Chicago.
• Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, PIW, Warszawa.
• Langacker R., 1987, Foundations of Cognitive Grammar, vol. I. Stanford Univ. Press, Stanford.
• Langacker R., 1995, Wykłady z gramatyki kognitywnej. Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993. Wyd. UMCS, Lublin.
• Langacker R., 2003, Model dynamiczny oparty na uzusie językowym, [w:] Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński. Universitas, Kraków, 30–33.
• Liśniewska-Machorowska B., Pluta-Wojciechowska D., Zaremba K., Nowak B., 2007, Ocena mowy, zgryzu i funkcji pokarmowych u dzieci i młodzieży z rozszczepem podniebienia wtórnego, [w:] Studia Psychologiczno-Pedagogiczne, nr 1, red. Y. Karandashev, T. Senko, D. PlutaWojciechowska, Wyd. Akad. Techn.-Humanist., Bielsko-Biała, 143–149.
• Łabiszewska-Jaruzelska F., 1995, Ortopedia szczękowa. Zasady i praktyka, PZWL, Warszawa.
• Łada A., 2012, Czynniki rokownicze rozwoju mowy w okresie prelingwalnym w świetle koncepcji neurorozwojowej, „Forum Logopedyczne”, 20, 56–72.
• Mackiewicz B., 1996, Od chaosu do porządku, czyli o pewnym typie kategorii naukowych, [w:] Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, Wyd. UMCS, Lublin.
• Mackiewicz B., 2001, Odwzorowanie czynności pokarmowych w ruchach artykulacyjnych, „Logopedia”, 29, 87–92.
• Masgutowa S., Regner A., 2009, Rozwój mowy dziecka w świetle integracji sensomotorycznej, Wyd. Continuo, Wrocław.
• Michalik M., 2006, Diagnozowanie kompetencji lingwistycznej ucznia szkoły specjalnej, Wyd. Nauk. Akad. Pedagog., Kraków.
• Muszyński Z., 1996, Świat za słowami. Ich natura i porządek, [w:] Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, Wyd. UMCS, Lublin.
• Nowakowska-Kempna I., 1995, Konceptualizacja uczuć w języku polskim, WSP, Warszawa.
• Nowakowska-Kempna I., 2000a: Jednostki językowe w analizie prototypowej, Tow. Nauk. im. R. Ajdukiewicza, Katowice.
• Nowakowska-Kempna I., 2000b, Konceptualizacja uczuć w języku polskim, część II. Data. Wyd. WSP, Warszawa.
• Pluta-Wojciechowska D., 2000, Językoznawczy model terapii mowy dziecka z rozszczepem podniebienia, [w:] Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy – Afazja – Zaburzenia rozwoju mowy, red. H. Mierzejewska, M. Przybysz-Piwkowa, Wyd. UW Warszawa, 109–123.
• Pluta-Wojciechowska D., 2008, Zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia. Badania – Teoria – Praktyka, Wyd. Ergo Sum, Bytom.
• Pluta-Wojciechowska D., 2009, Połykanie jako jedna z niewerbalnych czynności kompleksu ustnotwarzowego, „Logopedia”, 38, 119–148.
• Pluta-Wojciechowska D., 2010, Podstawy patofonetyki mowy rozszczepowej. Dyslokacje, Wyd. Ergo Sum, Bytom.
• Pluta-Wojciechowska D., 2011, Mowa dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia, Wyd. Nauk. Uniw. Pedagog., Kraków.
• Pluta-Wojciechowska D., 2013, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Wyd. Ergo Sum, Bytom.
• Proffit W. R., Fields H. W., 2001, Ortodoncja współczesna, red. G. Śmiech-Słomkowska, Wyd. Czelej, Lublin.
• Rosch E., 1978, Principles of categorization, [w:] Cognition and Categorization, red. E. Rosch, B. Llond, Hillsdale, New Jersey, s. 27–48.
• Stecko E., 1996, Znaczenie oceny i wczesnej stymulacji logopedycznej dziecka z rozszczepem wargi i/lub podniebienia, [w:] II Konferencja Robocza – rehabilitacja mowy. Rozszczep wargi i podniebienia, red. Z. Dudkiewicz, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa, 38–44.
• Serrurier A., Badin P., Barney A., Boë L.-J., Savariaux C., 2012, Comparative articulatory modelling of the tongue in speech and feeding. „Journal of Phonetics”, (40), 6, s. 745–763.
• Stecko E., 2002, Zaburzenia mowy u dzieci – wczesne rozpoznawanie i postępowanie logopedyczne, Wyd. UW, Warszawa.
• Tabakowska E., 1995, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Wyd. PAN, Kraków.
• Taylor J. R., 2001, Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Universitas, Kraków.
• Tokarski J. (red.), 1971, Słownik wyrazów obcych, PWN, Warszawa.
• Trzebiński J., 1981, Twórczość a struktura pojęć, PWN, Warszawa.
• Wittgenstein L., 1972, Dociekania filozoficzne, przeł. B. Wolniewicz, PWN, Warszawa.
• Zarębina M., 1994, Język polski w rozwoju jednostki, Glottispol, Gdańsk.