Wczesnośredniowieczna osada w Bytkowie pod Poznaniem

• Authors: Pawlak Ewa

Title variants

EN

Early medieval settlement in Bytkowo near Poznań

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Archaeological research on site 1 in Bytkowo, Rokietnica commune, was carried out in 2010 as part of the works preceding the construction of a western section of the Poznań bypass. 1738 items, mostly related to settlements of the Lusatian culture, were discovered on the area of 295.77 ares. Relics of an early Slavic settlement were unearthed in the southern end of the excavated area; they consisted of 17 residential and outbuildings buildings located on the western slope of the Samica River valley. They constituted a continuous line of structures with the length of 110 m and the width of 18 m, stretching transversely to the valley. 1105 fragments of earthenware vessels, 687 fragments of drying pans, 105 animal bones, an iron spur with inward hooks, and a fragment of an iron sickle were acquired from the fills of the settlement pits. On the basis of the portable monuments, it was established that the discovered part of the settlement dated back to the 8th century.

Keywords

EN

early Middle Ages; settlement; ceramics; drying pans; spur

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Raport
• Year: 2016
• Volume: 11
• Pages: 123-165

Contributors

author

Pawlak Ewa

References

• Brzostowicz M. 2002. Bruszczewski zespół osadniczy we wczesnym średniowieczu (= Prace Komisji Archeologicznej - Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Historii i Nauk Społecznych 22; Bibliotheca Fontes Archaeologici Posnanienses 10). Poznań: Wydawnictwo PTPN.
• Ciesielski M. 2006. Wielokulturowa stanowisko archeologiczne nr 11 z Międzyrzecza. W: S. Groblica, A. Jaszewska (red.), Współczesnymi drogami w przeszłość. IV polsko-niemieckie spotkania Archeologiczne, Dychów 15-18 listopada 2005 2 (= Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 3). Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział Lubuski, 295-331.
• Cież O., Daraż W. 2010. Uwarunkowanie geomorfologiczne otoczenia stanowisk archeologicznych Bytkowo 1 oraz Sobota 10. Zielona Góra (Maszynopis w archiwum Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej mgr Alina Jaszewska).
• Dąbrowski E. 2006. Wczesnośredniowieczny obiekt mieszkalny z Broniszowa koło Zielonej Góry (stanowisko 1). W: M. Dworaczyk, A. B. Kowalska, S. Moździoch, M. Rębkowski (red.), Świat Słowian wczesnego średniowiecza. Szczecin: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, 219-245.
• Dobrakowski M., Domańska J., Noworyta E., Romanow K. 2000. Wstępne omówienie wyników ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowiskach Polwica 4, Polwica 5 i Skrzypnik 8, gm. Domaniów. Silesia Antiqua 41, 25-54.
• Dulinicz M. 2001. Kształtowanie się słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Studium archeologiczne. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Oddział w Krakowie.
• Dymaczewska U. 1970. Ceramika wczesnośredniowieczna z Santoka, pow. Gorzów Wlkp. Slavia Antiqua 16, 145-241.
• Dziedzic P. 1998 Wczesnośredniowieczna osada w Letnicy, stanowisko nr 13, woj. Zielonogórskie. Archeologia Środkowego Nadodrza 1, 165-181.
• Dziedzic P., Gruszka B. 2004. Nowiniec stanowisko nr 2 – ponownie odkryte grodzisko (?) w strefie Tornow-Klenica. W: S. Groblica, A. Jaszewska, S. Górka (red.), Odra – przeszkoda czy pomost w ekspansji kulturowej? : II Polsko- Niemieckie Spotkania Archeologiczne = Oder – Hinderniss oder Brücke für die Kulturexpansion? : II Deutsch-Polnisches Archäologen Treffen: Dychów, 29 kwietnia – 1 maja 2004 r. (= Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 2). Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział Lubuski, Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza, 229-250.
• Fischer B, Kirsch E. 1983. Die frühslavische siedlung Berlin-Marzahn. Veröffentlichungen des museums Für Uhr- und Frühgeschichte 17, 147-164.
• Gabałówna L., Nowakowski A. 1964. Wczesnośredniowieczna osada na stanowisku 5 w Radziejowie. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria archeologiczna 11, 233-296.
• Gil Ł., Krzepkowski M. 2012. Przejaw kultu, czy schowek gospodarczy? Gromadne znalezisko naczyń z osady ludności kultury łużyckiej w Bytkowie, gm. Rokietnica, stan. 1. W: A. Jaszewska (red.), Z najdawniejszych dziejów. Grzegorzowi Domańskiemu na pięćdziesięciolecie pracy naukowej. Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, 127-135.
• Gruszka B. 2014. Rozwój osadnictwa w starszych fazach wczesnego średniowiecza (VI-X wiek) na obecnym pograniczu dolnośląsko-łużyckim. Wrocław (maszynopis pracy doktorskiej napisanej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego).
• Gruszka B., Kałagate S. 2013. Osada wczesnośredniowieczna oraz ślady osadnictwa nowożytnego na stanowisku nr 57 w Łubowie, gm. Łubowo, woj., wielkopolskie. W: D. Minta-Tworzowska (red.), Dziedzictwo odzyskane. Archeologia ratownicza na ziemi gnieźnieńskiej (= Via Archaeologica Posnaniensis Poznań 6). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 117-164
• Gruszka B., Pawlak E., Pawlak P. 2013. Zespoły ceramiczne ze starszych faz wczesnego średniowiecza na wybranych stanowiskach Środkowego Nadodrza w świetle najnowszych wyników badań przyrodniczych. Archeologia Polski 58, 105-132.
• Hilczer-Kurnatowska Z., Kara M. 1994. Die Keramik vom 9. bis zur Mitte des 11. Jahrhunderts in Groβpolen. W: Č. Staňa (red.), Slawische Keramik in Mitteleuropa vom 8. bis zum 11. Jahrhundert. Kolloquium Mikulčice, 25.-27. Mai 1993. Brno : Archäologisches Institut der Akademie der Wissenschaften der Tschechischen Republik
• Indycka A. 2008. Nowe materiały do osadnictwa wczesnośredniowiecznego na ziemi międzyrzeckiej – Lutol Suchy, stanowisko 13, gmina Trzciel, w województwie lubuskim. W: B. Gruszka (red.), Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego. Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, 319- 339.
• Janowski A, Poliński D. 2008. Naczynia ceramiczne z nawarstwień przegrodowych w Pniu. Przyczynek do problematyki początków osadnictwa wczesnośredniowiecznego w zachodniej części ziemi chełmińskiej. W: B. Gruszka (red.), Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego. Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, 351-361.
• Jaszewska A., Wawrzyniak P. 2007. Wstępne wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w 2005 r. na obwodnicy Sulechowa, pow. Zielona Góra, woj. lubuskie. Archeologia Środkowego Nadodrza 5, 269-297.
• Klimowicz P., Klimowicz A. 2011. Osadnictwo wielokulturowe na stanowisku 78 w Międzyrzeczu, powiat Międzyrzecz, województwo lubuskie. (maszynopis w archiwum Wojewódzkiego urzędu Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, delegatura w Gorzowie Wlkp.)
• Kobyliński Z. 1988. Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i w początkach wczesnego średniowiecza. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kóčka Krenz H., Sikorski A. 1992. Góra, gm. Pobiedziska, woj. poznańskie, stan. 1. Wstępne wyniki badań z lat 1985-1991. Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne 1, 135-148.
• Krzyszowski A. 2006. Wyniki badań wykopaliskowych na wielokulturowej osadzie w Międzyrzeczu (stan. 78) w woj. lubuskim. W: S. Groblica, A. Jaszewska (red.), Współczesnymi drogami w przeszłość. IV polsko-niemieckie spotkania Archeologiczne, Dychów 15-18 listopada 2005 2 (= Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 3). Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział Lubuski, 7-95.
• Krzyszowski A. 2009. Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w Niepruszewie (stan. 49), gm. Buk, w powiecie poznańskim. Fontes Archaeologici Posnanienses 45, 165-226.
• Leciejewicz L. 1989. Słowianie Zachodni. Z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Lewczuk J. 1992. Wczesnośredniowieczna osada z fazy A na stan. 1 w Kalsku, gm. Sulechów, woj. zielonogórskie, AZP 58-15/14. Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne 1, 67-69.
• Lewczuk J., Lewczuk M. 2008. Osadnictwo kultury sukowskiej w rejonie miejscowości Przewóz, gmina Bojadła, powiat zielonogórski. W: B. Gruszka (red.), Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego. Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, 265-283.
• Limisiewicz A. 2014. Dynamika zmiany przestrzeni osadniczej wczesnośredniowiecznej osady z końca VII – początku IX wieku na przykładzie stanowiska 1 w Prusaku, gm. Sokolniki, woj. łódzkie. Raport 9, 303-344.
• Lodowski J. 1980. Dolny Śląsk na początku średniowiecza (VI-X w.). Podstawy osadnicze i gospodarcze. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Makowiecki D. 1998. Zwierzęce szczątki kostne ze stanowiska 29 w Żółwinie. W: R. Mazurowski (red.), Ziemia Lubuska (= Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazo-ciągu tranzytowego 1). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 360-363.
• Moszyński K. 1967. Kultura ludowa Słowian. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Okoński J. 2011. Wczesnośredniowieczna wieś na stanowisku 3 w Żyrakowie, pow. dębicki. W: S. Czopek (red.), Autostradą w przeszłość. Katalog wystawy. Rzeszów: Muzeum Okręgowe, Mitel, 109-130.
• Pachulski P. 2008. Analiza zwierzęcych szczątków kostnych. W: E. Pawlak, P. Pawlak, Osiedla wczesnośredniowieczne w Markowicach pod Poznaniem wraz z pozostałościami osadnictwa pradziejowego (= Prace Komisji Archeologicznej – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Historii i Nauk Społecznych 25). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 82-87.
• Parczewski M. 1988a. Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanie źródeł archeologicznych (= Prace Komisji Archeologicznej PAN 27), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Parczewski M. 1988b. Najstarsza faza kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce (= Rozprawy Habilitacyjne – Uniwersytet Jagielloński 141). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Parczewski M. 1989. Żukowice pod Głogowem w zaraniu średniowiecza (= Głogowskie Zeszyty Naukowe 2). Głogów: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne.
• Pawlak E. 2014. Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w 2013 r. na wielokulturowej osadzie na stanowisku 20 w Bninie, gm. Kórnik, woj. wielkopolskie. Raport 9, 241-291.
• Pawlak E., Pawlak P. 2004. Wczesne średniowiecze. W: Brońsko, gm. Śmigiel, stan. 1 (52). Wyniki badań archeologicznych w związku z budową gazociągu DN 350/300 relacji Kościan – Zielona Góra, na odcinku woj. wielkopolskiego. Brońsko- Kokorzyn. Poznań (maszynopis w archiwum Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej H. Klundera), 102-131, 136-141, 148-158.
• Pawlak E., Pawlak P. 2008a. Osiedla wczesnośredniowieczne w Markowicach pod Poznaniem wraz z pozostałościami osadnictwa pradziejowego (= Prace Komisji Archeologicznej – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Historii i Nauk Społecznych 25). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Pawlak E., Pawlak P. 2008b. Pradziejowe i wczesnośredniowieczne pozostałości osadnictwa na stanowisku 24 w Brońsku, gm. Śmigiel. W: B. Gruszka (red.), Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego. Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, 211-240.
• Pawlak E., P. Pawlak, J. Kabaciński, I. Sobkowiak-Tabaka, L. Czerniak, D. Prinke, P. Silska, H. Machajewski, A. Rewekant, A. Sikorski 2008. Kijewo, stanowisko 4, pow. średzki. Materiały do badań nad osadnictwem pradziejowym i średniowiecznym. Fontes Archaeologici Posnanienses 44, 227-235.
• Pawlak E., Pawlak P. 2013a. Osadnictwo wczesnośredniowieczne na stanowisku 10 w Sulechowie. W: B. Gruszka, A. Jaszewska, S. Kałagate (red.), Obwodnica Sulechowa, woj. lubuskie. Badania archeologiczne na stanowiskach 10, 25, 26, 27, 28, 1 (= Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 6). Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, 33-168.
• Pawlak E., Pawlak P. 2013b. Cmentarzysko ciałopalne i osada ze starszego stadium wczesnego średniowiecza w Myszęcinie. W: E. Pawlak, P. Pawlak (red.), Myszęcin, stanowisko 19, województwo lubuskie. Od młodszej epoki kamienia po XX wiek. Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, 169-395.
• Pawlak. P. 2008. Sprawozdanie z badań archeologicznych przy ul. Abpa A. Baraniaka w Poznaniu w 2008 roku przy budowie zespołu biurowo-hotelowego. Poznań (Maszynopis w archiwum Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej H. Klundera).
• Pawlak. P. 2009. Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w związku z budową ulicy Nowowołkowyskiej w Poznaniu w 2009 roku. Poznań (Maszynopis w archiwum Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej H. Klundera).
• Pawlak. P. 2010. Sprawozdanie z badań archeologicznych przy ul. Abpa A. Baraniaka w Poznaniu w związku z budową zespołu biurowo-hotelowego, etap III. Poznań (Maszynopis w archiwum Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej H. Klundera).
• Pawlak. P. 2011. Wyniki badań archeologicznych. W: Kromolice, stan. 19 (1), słup 184, gm. Kórnik. Sprawozdanie z badań archeologicznych w związku z realizacją budowy linii dwutorowej 400 kV (C-13560) Kromolice – Pątnów, odcinek: gm. Kórnik, Kleszczewo (pow. poznański), gm. Środa Wlkp., Dominowo (pow. średzki), gm. Nekla, Września, Kołaczkowo (pow. wrzesiński). Poznań. (Maszynopis w archiwum WKZ w Poznaniu).
• Pawlak. P. 2012. Osadnictwo wczesnośredniowieczne na stanowisku 5 (S3-109) w Gościkowie, gm. Świebodzin. Archeologia Środkowego Nadodrza 9, 139-208.
• Pawlak P. 2013. Ku początkom Poznania – nowoodkryta osada z zarania wczesnego średniowiecza nad Jeziorem Maltańskim. Slavia Antiqua 54, 143-219.
• Pawlak P., Pietrzak R. 2006. Osadnictwo wczesnośredniowieczne z przełomu wczesnego i późnego średniowiecza oraz nowożytne na stan. 24 w Głuchowie, Nr AUT 148. Poznań (Maszynopis w archiwum Fundacji Patrimonium).
• Podgórska – Czopek J. 2009. Grodzisko Dolne, stanowisko 22 – wielokulturowe stanowisko nad Dolnym Wisłokiem 2 (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 12), Rzeszów: Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Słowiński S. 2006. Św. Wojciech, stan. 16 – osady z wczesnego okresu epoki brązu i wczesnego średniowiecza. W: S. Groblica, A. Jaszewska (red.), Współczesnymi drogami w przeszłość. IV polsko-niemieckie spotkania Archeologiczne, Dychów 15-18 listopada 2005 2 (= Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 3). Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział Lubuski, 197-211.
• Tabaka A., Zamelska-Monczak K. 2011. Wczesne średniowiecze: W: J. Kabaciński, I. Sobkowiak-Tabaka (red.), Materiały do wczesnych pradziejów zachodniej Wielkopolski. Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w Lubrzy (= Ratownicze Badania Archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN Oddział w Poznaniu 3). Poznań: Esus Agencja Reklamowo-Wydawnicza Tomasz Przybylak, 443-716.
• Uciechowska-Gawron A. 2006. Osadnictwo łużyckie i wczesnośredniowieczne na stanowisku Św. Wojciech nr 7. W: S. Groblica, A. Jaszewska (red.), Współczesnymi drogami w przeszłość. IV polsko-niemieckie spotkania Archeologiczne, Dychów 15-18 listopada 2005 2 (= Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 3). Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział Lubuski, 213-227.
• Wachowski K. 1991. Oddziaływania zachodnie na wytwórczość ostróg haczykowatych u Słowian. Przegląd Archeologiczny 38, 85-107.
• Żak J., Maćkowiak – Kotkowska L. 1988. Studia nad uzbrojeniem środkowoeuropejskim VI-X wieku. Zachodniobałtyjskie i słowiańskie ostrogi o zaczepach haczykowato zagiętych do wnętrza (= Archeologia – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 31). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.