Decyzje centralnych organów rządowych w procesie kształtowania systemu organizacji więziennictwa Królestwa Polskiego na tle wybranych polskich koncepcji penitencjarnych początku XIX wieku

• Authors: Bieda Justyna

Title variants

EN

The decisions of central government bodies in the process of the prison system of organization of the Polish Kingdom with selected Polish penitentiary concept of the early nineteenth century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wiek XIX to okres zasadniczych reform więziennictwa niemalże w całej Europie Zachodniej. Był to czas, w którym wiele europejskich ustawodawstw karnych (w tym także na ziemiach Królestwa Polskiego) przechodziło od sankcji cielesnych w kierunku kary pozbawienia wolności. Fakt ten wywołał szeroką dyskusję na temat nowej organizacji więziennictwa. Sytuacja w polskich zakładach karnych u progu XIX wieku nie odpowiadała nawet ówczesnym standardom. Pewna poprawa nastąpiła dopiero po 1818 roku, na skutek niezadowolenia cara Aleksandra I z wizytacji niektórych warszawskich zakładów karnych. Od tego momentu obserwowano istotne działania centralnych organów administracji rządowej, a także pojawienie się śmiałych koncepcji polskich reformatorów penitencjarnych. Niestety, regulacje wydane przez Komisje Rządowe nie miały charakteru ogólnosystemowego. Odnosiły się one tylko do niektórych kwestii podnoszonych w doktrynie. Brakowało niewątpliwie przepisów określających zasady opieki lekarskiej i duchowej nad więźniami, a także wytycznych co do urządzenia i utrzymania cel, jak również odpowiedniego wyżywienia osadzonych, nauki rzemiosła czy też organizacji fabryk więziennych.

EN

The nineteenth century was a period of major reforms in the prison almost throughout Western Europe. It is a time in which many European criminal laws (including the territories of the Kingdom Polish) passes from the sanctions corporal in the direction of imprisonment. The event caused a wide discussion on the new organization of the prison. The situation in Polish prisons at the beginning of the nineteenth century, did not answer even the then standards. Some improvements after 1818, due to the discontent of Tsar Alexander I of the visit some prisons in Warsaw. From that moment on seeing meaningful action central government authorities, and the emergence of bold conception Polish penal reformers. Unfortunately, the regulations issued by the Government Commission does not have the character of system-wide. These related to certain issues raised in the doctrine. There was no doubt for the rules governing medical care and spiritual prisoners as well as guidelines for equipment and maintenance purpose as well as adequate food inmates, science, crafts, or organizations prison factories.

Keywords

PL

historia prawa; historia więziennictwa; penitencjaryzm; kara pozbawienia; wolności

EN

rights history; the history of the prison; penitentiary; penalty of deprivation of freedom

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Year: 2015
• Volume: XCIV (94)
• Pages: 11-29

Dates

published

2015

Contributors

author

Bieda Justyna

• Katedra Historii Państwa i Prawa Polskiego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki

References

• Bardach J., Historia ustroju i prawa polskiego, PWN, Warszawa 1998.
• Bugajski Z., Więzienioznastwo. Systemy więzienne, cz. II, b.m.w. 1925.
• Bugajski Z., Wykład więzienioznawstwa, Druk. Działu Pracy Więzienia Karnego, Warszawa 1926.
• Czołgoszewski J., Więziennictwo Księstwa Warszawskiego, Przegląd Więziennictwa Polskiego 2010/69, s. 129–142.
• Czerwiec M., Więzienioznawstwo. Zarys rozwoju więziennictwa, Centralny Zarząd Więziennictwa Warszawa 1958.
• Demidowicz T., Z dziejów polskiej myśli penitencjarnej. Julian Ursyn Niemcewicz (1758–1841) i jego poglądy na temat więziennictwa, Przegląd Więziennictwa Polskiego 2005/49, s. 205––230.
• Górny J., Elementy indywidualizacji i humanizacji karania w rozwoju penitencjarystyki, Wyd. WSPS im. M. Grzegorzewskiej, Warszawa 1996.
• Haytler J., Fryderyk Skarbek jako penitencjarysta, Druk. Przeglądu Więziennictwa, Warszawa 1935.
• Kaczyńska E., Człowiek przed sądem. Społeczne aspekty przestępczości w Królestwie Polskim, Wyd. UW, Warszawa 1994.
• Kaczyńska E., Ludzie ukarani. Więzienia i system kar w Królestwie Polskim 1815–1915, PWN, Warszawa 1989.
• Korobowicz A., Historia ustroju i prawa polskiego, Oficyna, Warszawa 2009.
• Michalski M., Historyczny zarys kształtowania się warunków wykonywania kary pozbawienia wolności na obszarze obecnego województwa świętokrzyskiego, Druk. Karad, Kielce 2005.
• Miklaszewski W., Kilka uwag o wykonaniu kary, Druk. S. Orgelbranda, Warszawa 1871.
• Moldenhawer A., O przeprowadzeniu odosobnienia w zakładach więziennych, cz. 1, Druk. I. Krokoszyńskiego, Warszawa 1966.
• Niemcewicz J.U., O więzieniach publicznych, czyli Domach Pokuty rzecz krótka, Druk. przy Nowolipiu, Warszawa 1818.
• Osoba A., Z dziejów polskiej dziewiętnastowiecznej myśli penitencjarnej, Przegląd Więziennictwa Polskiego 2001/32–33, s. 103–124.
• Pawlak K., Za kratami więzień i drutami obozów (zarys dziejów więziennictwa w Polsce), Edytor, Kalisz 1999.
• Polski Słownik Bibliograficzny, z. 95, Wyd. PWN, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1977.
• Polski Słownik Bibliograficzny, z. 116, Wyd. PWN, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1984.
• Polski Słownik Bibliograficzny, z. 156, Wyd. PWN, Warszawa – Kraków 1997.
• Potocki K., Projekt ogólnego i szczególnego polepszenia stanu i administracji więzień w Królestwie Polskim, Warszawa 1819.
• Potocki K., Uwagi do projektu ogólnego i szczególnego ulepszenia administracji i stanu więzień publicznych w Królestwie Polskim, Warszawa 1819.
• Rabinowicz L., Podstawy nauki o więziennictwie, Gebethner i Wolff, Warszawa 1933.
• Rappaport E.S., Polityka kryminalna w zarysie, Spółdzielnia Wyd. „Prawo”, Łódź 1948.
• Senkowska M., Fryderyk Skarbek – polski reformator więziennictwa, Prawo i życie 1961/11, s. 8.
• Senkowska M., Kara więzienia w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX wieku, Wyd. PAN, Wrocław 1961.
• Senkowska M., O więzieniach publicznych czyli domach pokuty, rzecz krótka, Prawo i życie 1959/21, s. 8.
• Senkowska M., Projekt Ksawerego Potockiego ulepszenia administracji stanu więzień publicznych w Królestwie Polskim, Przegląd Więziennictwa 1960/1, s. 127–132.
• Skarbek F., O poprawie moralney winowayców w więzieniach, Druk. Jego Ces. Królew. Mości Rządowey, Warszawa 1822.
• Śliwowski J., Prawo i polityka penitencjarna, PWN, Warszawa 1982.
• Śliwowski J., Próby reformy więziennictwa polskiego na początku XIX w. (do roku 1820), Krakowskie Studia Prawnicze 1981, s. 131–163.
• Śliwowski J., Urządzenie więzień krajowych. Projekt ordynacji więziennej Księstwa Warszawskiego wraz z uzupełnieniem w sprawie uregulowania finansów i etatów więziennictwa, Przegląd Więziennictwa 1959/2, s. 133–184.
• Wąsowicz M., Nurt socjologiczny w polskiej myśli prawno karnej, Wyd. UW, Warszawa 1989.
• Zarzycki W., Więziennictwo w czasach Królestwa Polskiego, Problemy Praworządności 1983/2, s. 48–56.
• Zbiór Przepisów Administracyjnych Królestwa Polskiego (dalej: ZPA), Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. IV: O aresztach i więzieniach, t. I, b.m.w. 1868.

Identifiers

ISSN

0081-6841