„Jest wredna. Kocham ją” – Jelinek według Witkowskiego. Między interpretacją a użyciem

• Authors: JEZIERSKA Agnieszka

Title variants

EN

“She is mean, I love her” – Jelinek among Michał Witkowski. Between interpretation and use

DE

„Sie ist eine Zicke, ich liebe sie”. Jelinek nach Witkowski – zwischen Interpretation und Überinterpretation

• Languages of publication: PL DE EN

Abstracts

PL

Elfriede Jelinek to ważna i znana autorka w Polsce, ikona dla wielu pisarzy i pisarek, które odczytują i interpretują jej twórczość na własnych zasadach, co prowadzi do licznych refrakcji. Niniejszy artykuł jest próbą przyjrzenia się, jak Michał Witkowski (rocznik 1975) odczytuje teksty noblistki i wykorzystuje jej image w swej twórczości literackiej, wywiadach i nowych mediach (portalach społecznościowych itp.). Szczególnie w powieści Zbrodniarz i dziewczyna pisarz poświęca wiele uwagi symbolowi/ikonie Elfriede Jelinek, a nie jej działalności twórczej. Działalność artystyczna i pozaartystyczna Witkowskiego stanowi przykład interesującego trybutu literackiego i rodzaj niedoczytania (misreading).

DE

Elfriede Jelinek fungiert in Polen als eine wichtige und berühmte Autorin, eine Ikone für viele SchriftstellerInnen, die ihre Texte auf eine eigentümliche Art und Weise lesen und interpretieren, was zu vielen Refraktionen führt. Insbesondere Michał Witkowski (Jahrgang 1975) beruft sich auf Jelineks Schaffen und ihr Image, sowohl in seinem literarischen Schaffen, als auch in zahlreichen Interviews und in neuen Medien. Sein Roman Zbrodniarz i dziewczyna [Der Verbrecher und das Mädchen] ist ein Paradebeispiel für seine Strategien: im Mittelpunkt steht das Symbol Elfriede Jelinek und nicht ihr literarisches Schaffen. Witkowskis Herangehensweise ist eine interessante literarische Hommage und eine Art misreading zugleich.

EN

Elfriede Jelinek is a well-known author in Poland, she is an icon for many polish male and female writers, who read and interpretate her books in their own ways, with many refractions. This paper is a case study about how Michał Witkowski a young polish writer (1975) reads her books and uses her image in his literary works, interviews and new media. Especially in his novel Zbrodniarz i dziewczyna [A criminal and a girl] he is interested in a symbol/icon Elfriede Jelinek, not really in her writings. His work is an interesting literary tribute and an example of misreading.

Keywords

PL

Elfriede Jelinek; Michał Witkowski; misreading; użycie; interpretacja; refrakcja

DE

Elfriede Jelinek; Michał Witkowski; misreading; Überinterpretation; Interpretation; Refraktion

EN

Elfriede Jelinek; Michał Witkowski; misreading; use; interpretation; refraction

• Publisher: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Transfer. Reception studies
• Year: 2016
• Volume: 1
• Pages: 91-113

Contributors

author

JEZIERSKA Agnieszka

• Uniwersytet Warszawski

References

• Antonik D., Autor jako marka. Literatura w kulturze audiowizualnej społe-czeństwa informacyjnego, Universitas, Kraków 2014.
• Anz T., Literatur und Lust. Glück und Unglück beim Lesen, dtv, München 2002.
• Bator J., Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza. Filozoficzne dylematy fe-ministek „drugiej fali”, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2001.
• Bator J., Kobieta, „Twój Styl”, Warszawa 2002.
• Bielecki M., Kłopoty z Witkowskim, [w:] idem, Kłopoty z innością, Kraków 2012, s. 76–86.
• Bloom H., Lęk przed wpływem. Teoria poezji, przeł. A. Bielik-Robson, M. Szu-ster, Kraków 2002.
• Clar P., „Co zostaje, to znika”. Postać autorki w dramatach Elfriede Jelinek, przeł. J. Pociask, [w:] „Mówię i mówię”. Teatralne maski Elfriede Jelinek, red. M. Szczepaniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2008, s. 71–84.
• Clar P., Selbstpräsentation, [w:] Jelinek-Handbuch, red. P. Janke et al., Metzler, Stuttgart – Weimar 2013, s. 21–26.
• Dijan P., Frykcje, Sic!, Warszawa 2007.
• Eco U. et al., Interpretacja i nadinterpretacja, przeł. T. Bieroń, Znak, Kraków 2008.
• Elfriede Jelinek: „Lust”, [w:] Das literarische Quartett: Gesamtausgabe aller 77 Sendungen von 1988 bis 2001, red. P. Just et al., Directmedia, Berlin 2006, s. 131–141.
• Facebook, profil Michała Witkowskiego: https://www.facebook.com/ witkowski.michal/posts/10151882899853902 [stan z 10.10.2015].
• Facebook, profil Michała Witkowskiego: https://mbasic.facebook.com/ witkowski.michal/photos/a.134776723901.135907.132706923901/ 10152578363588902/?type=3&refid=17 [stan z 10.10.2015].
• Fashionpatology: http://fashionpathology.tumblr.com/post/109829144039/ elfriede-jelinek-s%C5%82ynie-z-drogich-kreacji-i [stan z 10.10.2015].
• Friedl H., Elfriede Jelinek. Ein Interview, [w:] Die Tiefe der Tinte, red. H. Friedl, Verlag Grauwerte im Institut für Alltagskultur, Salzburg 1990, s. 27–51.
• Hiebel H., Elfriede Jelineks satirisches Prosagedicht „Lust”, „Sprachkunst” XXIII (1992), s. 291–308.
• Janz M., Elfriede Jelinek, Metzler, Stuttgart – Weimar 1995.
• Jelinek E., Pożądanie, przeł. E. Kalinowska, W.A.B. Warszawa 2007.
• Jelinek E., Żądza, przeł. A. Kowaluk, W.A.B., Warszawa 2007.
• Jezierska A., Autorka przemieszczona – uwagi na marginesie polskich tłuma-czeń tekstów Elfriede Jelinek, [w:] Jelinek po polsku. Tłumaczenia i insce-nizacje, red. M. Szczepaniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, s. 107–122.
• Jezierska A., Dyżurna feministka. Dlaczego i jak polskie pisarki czytają Elfrie-de Jelinek, „Studia Neofilologiczne”, t. 11: Współczesna recepcja literatury niemieckojęzycznej XX i XXI wieku, red. J. Ławnikowska-Koper, A. Maj-kiewicz, A. Szyndler, Częstochowa 2015, s. 29–47, http://dx.doi.org/ 1016926/sn.2015.11.02.
• j.ś, Michał Witkowski: mam gdzieś literaturę, rozmawiał D. Gajda, źródło: http://ksiazki.onet.pl/michal-witkowski-mam-gdzies-literature/srp79 [stan z 30.01.2016].
• Kapela J., List otwarty do Michała Witkowskiego, „Krytyka Polityczna”, źró-dło: http://www.krytykapolityczna.pl/Jas-Kapela/List-otwarty-do-Michala-Witkowskiego/menu-id-244.html [stan z 30.06.2013].
• Klejnocki J., Komentarze do „Pisarz za mało (niżby sam chciał) kupowany", źró-dło: http://klejnocki.wydawnictwoliterackie.pl/komentarz/84/ [stan z 2.07.2013].
• Künzel Ch., Einleitung, [w:] Autorinszenierungen. Autorschaft und literari-sches Werk im Kontext der Medien, red. Ch. Künzel, J. Schönert, Königs-hausen & Neumann, Würzburg 2007, s. 9–23.
• Kyzioł A., Czeskie porno, polska wyobraźnia, „Polityka” 2015, nr 49 (2.12.2015), źródło: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/213579.html [stan z 2.02.2016].
• Lücke B., Elfriede Jelinek, Wilhelm Fink Verlag, Paderborn 2008.
• Majkiewicz A., Intertekstualność – implikacje dla teorii przekładu, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2008.
• Majkiewicz A., Ziemska J., Probleme der intertextuellen Harmonisierung von Translaten (‘Die Ausgesperrten’ in polnischer Sprache), [w:] Elfriede Jeli-nek ‘Ich will kein Theater’. Mediale Überschreitungen, red. P. Janke & Team, Praesens Verlag, Wien 2007, s. 220–232.
• Michał Witkowski w końcu wydaje „Fynf und cfancyś”, źródło: http:// wyborcza.pl/1,75475,18978670,michal-witkowski-w-koncu-wydaje-fynf-und-cfancys.html#ixzz3ntHT7jQi [stan z 10.01.2016].
• Między fuksją a penisem, Tomasz Kwaśniewski w rozmowie z polskimi pisarzami, „Gazeta Wyborcza”, 24.02.2014, źródło: http://wyborcza.pl/ 1,75475,15518942,Miedzy_fuksja_a_penisem__czyli_jak_sie_pisze_seks.html#ixzz3oLJBP1Jg [stan z 1.02.2016].
• Misiarz-Filipek S., Kto tu ma k(l)asę?, 9.06.2014, źródło: http://popmoderna. pl/kto-tu-ma-klase/ [stan z 10.01.2016].
• Mrozek W., Zwroty: Tęcza Marciniak, „Dwutygodnik.com”, 2.12.2015, źródło: http://www.dwutygodnik.com/artykul/6267-zwroty-tecza-marciniak. html [stan z 2.02.2016].
• Olszański G., Piękny i bestia. Rzecz o śladach, jakie Niewidzialna Ręka Rynku pozostawiła na wizerunku pisarza, [w:] Potwory. Hybrydy. Mutanty. Po-granicza ludzkiej natury, red. R. Koziołek, M. Marcela, O. Knapek, J. Soć-ko, FA-art., Katowice 2013, s. 151–166.
• Owczarek K., Ludzie. 16 kwietnia. Michał Witkowski. Życie literackie jest nudne jak owsianka, „Aktivist.pl”, źródło: http://aktivist.pl/michal-witkowski- zycie-literackie-jest-nudne-jak-owsianka/ [stan z 10.01.2016].
• Pisarka z klasą. Michalina Witkowska w rozmowie z Agnieszką Drotkiewicz i Anną Dziewit, [w:] eaedem, Głośniej! Rozmowy z pisarkami, „Twój Styl”, Warszawa 2006, s. 196.
• Rachwał T., Zakładanie przekładalności. Transfer, transfuzja, translacja, [w:] Krytyka przekładu w systemie wiedzy o literaturze, red. P. Fast [= Studia o przekładzie, nr 9], Śląsk, Katowice 1999, s. 123–131.
• Schlich J., Phänomenologie der Wahrnehmung von Literatur. Am Beispiel von Elfriede Jelineks „Lust” (1989), Max Niemeyer Verlag, Tübingen 1994.
• Tumiłowicz B., Porno i pianistka, „Przegląd”, nr 49 (30.11-02.12.2015), źródło: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/213595.html [stan z 2.02.2016].
• Urbaniak M., Chcieliście porno – to macie. Rozmowa z Eweliną Marciniak, „Gazeta Wyborcza” dodatek „Wysokie Obcasy” 13.12.2015, źródło: http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,53662,19322506, chcieliscie-porno-to-macie.html [stan z 20.12.2015].
• Varga K., Warsawnication, czyli los pisarza, [w:] idem, Polska mistrzem Pol-ski, AGORA, Warszawa 2012, s. 35–37 (pierwodruk „Gazeta Wyborcza”, dodatek „Duży Format” 29.10.2009).
• Witkowski jedzie tirem, z Michałem Witkowskim rozmawia Tomasz Kwa-śniewski „Gazeta Wyborcza”, dodatek „Duży Format” 21.08.2009, źró-dło: http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127291,6946944,Witkowski_ jedzie_tirem.html?as=1 [stan z 30.06.2013].
• Witkowski M., Drwal, Świat Książki, Warszawa 2011.
• Witkowski M., Fynf und cfancyś, Znak litera nova, Kraków 2015.
• Witkowski M., Pisarz w medialnej sieczce, „Polityka” 2009, nr 43 (17.10. 2009), s. 64.
• Witkowski M., Zbrodniarz i dziewczyna, Świat Książki, Warszawa [b.r.w.], ebook.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.16926/trs.2016.01.05