O reformach studiów prawniczych i nauczania prawa w Polsce w latach 1918-2015

• Authors: Wojtczak Krystyna

Title variants

EN

On the reforms of legal studies and teaching law in Poland in the years 1918-2015

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Począwszy od czasów II Rzeczypospolitej aż po lata współczesne, podstawowy nurt dyskusji dotyczącej ram kształcenia prawników sprowadza się do odpowiedzi na pytania: czy studia prawnicze mają kształcić na potrzeby nauki i pracy naukowo-dydaktycznej czy praktyki, a może powinny oferować kształcenie pozwalające na pogodzenie obu tych wartości. Z pozytywną odpowiedzią na każde z tych pytań koresponduje wyważenie proporcji przyjmowanych programami nauczania przedmiotów: teoretycznych i historycznych oraz dogmatycznych. W okresie objętym analizą prawnie dopuszczalne było każde ze wskazanych rozwiązań. Model obowiązujący w II Rzeczypospolitej zdecydowanie promował wykształcenie prawnika uniwersyteckiego, to znaczy takiego, którego wiedzę budowano na pogodzeniu przedmiotów teoretycznych, historycznych z dogmatyką prawa. Okres Polski Ludowej i lat późniejszych zdecydowanie od tego wzorca odbiegał, a proponowane wtedy modele nauczania prawa zmieniały się. Zmiany szły od rozwiązań kładących nacisk na przygotowanie studentów prawa do praktycznych zawodów prawniczych, w połowie lat sześćdziesiątych, na krótko, tendencję tę odwrócono na korzyść studiów prawniczych przygotowujących do wykonywania zawodów wymagających naukowego opanowania określonej dziedziny wiedzy, do pracy naukowej i dydaktyczno-naukowej, by w latach następnych silniej akcentować powrót do modelu wykształcenia prawników praktyków. Dopiero pierwsze lata osiemdziesiąte tworzą szersze w tej mierze ramy autonomii uczelni prawniczych, w pierwszych latach III Rzeczypospolitej Polskiej zachowane. Wybór modelu kształcenia prawników nabrał nowego znaczenia w optyce przyjęcia przez Polskę w 1999 r. założeń Deklaracji Bolońskiej. W 2007 r. poprzez wdrożenie standardów kształcenia studia prawnicze zbliżono do modelu studiów uniwersyteckich. Od tego rozwiązania odstąpiono w 2011 r., przyjmując dla studiów prawniczych profile kształcenia (ogólnoakademickie – praktyczne), zdefiniowane dopiero w 2014 r., a jednocześnie nie każdej szkole wyższej pozostawiając swobodę wyboru modelu (profilu) nauczania prawa.

EN

Starting from the Second Republic of Poland until recent times, the basic trend of all discussions regarding the framework of educating lawyers has been directed to answering the questions: (i) whether legal studies are to educate for the need of science, research and didactics or practice, or (ii) whether perhaps they should off er education, which would reconcile both of these qualities. A positive response to each of these questions corresponds to a balance among the adopted curriculum subjects: theoretical and historical as well as dogmatic. In the period under review, either of the two solutions was legally acceptable. The model in force in the Second Republic strongly promoted educating the university lawyer, that is one whose knowledge was built on reconciling the theoretical and historical subjects with law dogmatics. The period of Polish People’s Republic and later years decisively deviated from this pattern, and the proposed law teaching models were changing. The changes went from solutions which placed emphasis on preparing law students to practise the legal profession, then in the mid-sixties, briefl y, this trend was reversed in favour of legal studies preparing for professions, which required mastery of a specifi c area of scientifi c knowledge for scholarly work, research and didactics, fi nally in the following years to more strongly emphasise a return to the model of education of lawyers practitioners. It was only in the early nineteen eighties that a broader framework of law universities autonomy was created, and then preserved in the early years of the Third Polish Republic. The choice of educational model for lawyers took on a new meaning in the optics of adoption by Poland in 1999 of the principles of the Bologna Declaration. In 2007, through the implementation of educational standards, law studies were brought closer to the model of university studies. This approach was abandoned in 2011 by adopting profiles for legal studies education (general academic knowledge – practical), defined only in 2014, while not giving each school or college the freedom to choose the model (profile) of teaching law.

Keywords

PL

prawne determinanty kształcenia prawników; spory o model wykształcenia prawniczego; ewaluacja programów studiów prawniczych przed i po podpisaniu przez Polskę Deklaracji Bolońskiej

EN

legal determinants of educating lawyers; disputes over legal education model; evaluation of legal studies programmes before and after signing of the Bologna Declaration by Poland

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Prawa Publicznego
• Year: 2015
• Issue: 1(9)
• Pages: 31-73

Contributors

author

Wojtczak Krystyna

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Albert A., Najnowsza historia Polski 1914–1993, cz. 2: 1945–1956, Warszawa 1995.
• Balzer O., Nauka uniwersytecka a kolejność struktur w uniwersyteckiej nauce prawa, Warszawa 1921.
• Baszkiewicz J., O modernizacji studiów prawniczych i administracyjnych, „Państwo i Prawo” 1975, nr 4.
• Czech-Jezierska B.A., Prawo rzymskie w edukacji prawniczej w pierwszych latach Polski Ludowej (1944–1949), „Annales Universitatis Mariae Curie--Skłodowska”, Lublin Polonia, 2014, Sectio G.
• Gawrońska-Wasilkowska S., Reforma uniwersyteckich studiów prawniczych, „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1946, nr 3–4.
• Jaczewski B., Organizacje i instytucje życia naukowego w Polsce (listopad 1918–1939), w: Historia nauki polskiej, t. 5: 1918–1951, cz. 1, pod red. Z. Skubały-Tokarskiej, Wrocław−Warszawa−Kraków 1992.
• Jaroszyński M., Problemy personalne w administracji publicznej, w: Materiały Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej przy Prezesie Rady Ministrów, t. 10, Warszawa 1933.
• Jastrzębski J., Reforma Jędrzejewicza w państwowym szkolnictwie akademickim II Rzeczypospolitej. Wzmocnienie prerogatyw państwowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego MCCCXVIII. Prace Historyczne” 2011, vol. 138.
• Jodłowski J., Nowy Departament Ministerstwa Sprawiedliwości. Założenia – zadania – struktura, „Przegląd Prawniczy” 1945, nr 2.
• Kaczmarek J., Stan i zadania szkół wyższych w XXX r. ich działalności w PRL, „Życie Szkoły Wyższej” 1974, nr 12.
• Kietlińska Z., Rozwój i przemiany szkolnictwa wyższego w PRL, „Życie Szkoły Wyższej” 1974, nr 7–8.
• Kładoczny P., Kształcenie prawników w Polsce w latach 1944–1989, „Studia Iuridica” 1998, t. 35.
• Kolańczyk K., Wydział Prawa Uniwersytetu Poznańskiego (1919–1956), „Ruch Prawniczy i Ekonomiczny” 1959, z. 2.
• Krassowska E., Ministerstwo Oświaty wobec nauki i szkół wyższych, „Życie Nauki” 1948, nr 25–26.
• Krassowska E., Wytyczne programowe na odcinku nauki i szkolnictwa wyższego, „Życie Nauki” 1949, nr 38.
• Wspólna Deklaracja Europejskich Ministrów Edukacji zebranych w Bolonii w dniu 19 czerwca 1999 r., w: Europejski obszar szkolnictwa wyższego. Antologia dokumentów i materiałów, E. Kula, M. Pękowska (wybór i oprac.), Kielce 2006.
• Liszcz T., O potrzebie wiązania pracy dydaktycznej i naukowo-badawczej z zakresu prawa z praktyką, „Życie Szkoły Wyższej” 1973, nr 5.
• Makarewicz J., Kolejność studiów prawniczych, „Przegląd Prawa i Administracji” 1921.
• Malec D., To już było: Dwustopniowe studia prawnicze. Z dziejów kształcenia prawników w Polsce Ludowej, w: Zagadnienia teorii i nauczania prawa karnego. Kara łączna. Księga Jubileuszowa Profesor Marii Szewczyk, pod red. W. Górowskiego, P. Kardasa, T. Sroki, W. Wróbla, Warszawa 2013.
• Merc E., Szkoły prawnicze, „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1949, nr 3.
• Ochendowski E., Podstawowe zasady i instytucje nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, „Życie Szkoły Wyższej” 1982, nr 9.
• Ochendowski E., Organizacja szkół wyższych i szkolnictwa wyższego według nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, „Organizacja – Metody – Praktyka” 1982, nr 10, poz. 18–30.
• Ochendowski E., Pozycja prawna studenta uniwersytetu – użytkownik zakładu publicznego czy członek korporacji publicznej, w: Jednostka w demokratycznym państwie prawa, pod red. J. Filipka, Bielsko-Biała 2003.
• Rozwadowski W., Reformy studiów prawniczych, „Edukacja prawnicza” 1994, nr 1.
• Siewierski M., O reformę programu akademickich studiów prawnych i ekonomicznych, „Państwo i Prawo” 1946, nr 2.
• Siewierski M., O reformę programu akademickich studiów prawnych i ekonomicznych, „Państwo i Prawo” 1946, nr 3.
• Stachowiak-Kudła M., Autonomia szkół wyższych a instytucjonalne mechanizmy zapewnienia jakości w Polsce i wybranych państwach europejskich, Warszawa 2012.
• Szarycz J., Sędziowie i sądy w Polsce w latach 1918–1988, Warszawa 1988.
• Tymowski J., Organizacja szkolnictwa wyższego w Polsce, Warszawa 1980.
• Wasilkowski J., Reforma studiów prawniczych, „Myśl Współczesna” 1949, nr 6–7.
• Wołodkiewicz W., Czy prawo rzymskie będzie istnieć? Uwagi na marginesie nowych prac nad reformowaniem studiów wyższych, „Palestra” 2012, nr 9–10.
• Zaborski M., Szkolenie „sędziów nowego typu” w Polsce Ludowej, cz. 1: Średnie szkoły prawnicze, „Palestra” 1998, nr 1–2.
• Zięba Z., Przygotowanie i rozwój kadr sędziowskich w Polsce, w: XXV lat wymiaru sprawiedliwości w PRL, Warszawa 1969.

Notes

PL

I. Artykuły

EN

I. Papers

Identifiers

DOI

10.14746/spp.2015.1.9.2