Kategoria „środowisko” w badaniach nad rodziną w polskiej pedagogice społecznej – tradycja i nowe kierunki

• Authors: Wiatr Marta

Title variants

EN

“Social environment” as a family research category Tradition and new trends in Polish social pedagogy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza ważnego w polskich badaniach nad rodziną w pedagogice społecznej – pojęcia środowiska. Przyjęto tu, że jest ono kategorią analityczną – wielkością, która nakładając pewnego rodzaju matrycę na badaną rzeczywistość pozwala ją w określony sposób analizować i interpretować. Zaprezentowano w jaki sposób uznane w pewnych okresach historycznych rozumienie pojęcia środowiska wpływa na badanie i opis rzeczywistości w tym rzeczywistości rodzinnej. Wskazno słabość wciąż dominującej w naukowym doświadczeniu pozytywistycznej wizji środowiska jako zamkniętej zewnętrznej wobec człowieka przestrzeni domkniętej niezależnie od jego własnych subiektywnych interpretacji. Wreszcie na koniec wprowadzono dynamiczną kategorię środowiska, która pozwala na badanie rodziny jako środowiska, zmiennego, procesualnego, w którym przebiegają procesy uczenia się. Uczenia się rozumianego jako nieodzowny i naturalny element uczestnictwa człowieka w świecie, nadawania i negocjowania jego znaczeń.

EN

The purpose of the article is to analyze the concept of social milieu, key to polish social pedagogy and the family research. A milieu is treated as an analytical category, which can impose a certain matrix of analysis and interpretations to the studied reality. The article historically presents how changes in the concept of milieu have influenced the study and the description of the reality and the family settings. The weaknesses of the dominant (in polish social pedagogy and embodied in the positivist paradigm) – interpretation of the milieu are indicated. Finally the article introduces a new dynamic interpretation of the milieu which allows to study family as the evolving and process-oriented milieu, where learning processes take place. Learning is understood as a necessary and natural part of human participation in the world.

Keywords

PL

pedagogika społeczna; środowisko; środowisko rodzinne

EN

social pedagogy; social environment; family as a social environment

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2015 (R. XIV)
• Issue: 2(56)
• Pages: 101-110

Dates

published

2015-06-30

Contributors

author

Wiatr Marta

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

References

• Beck U., Giddens A., i Lash S. (2009), Modernizacja refleksywna. Polityka tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, PWN, Warszawa.
• Bertrand A.L., Wierzbicki Z.T. (1970), Socjologia wsi w Stanach Zjednoczonych: stan i tendencje rozwojowe, PAN, Wrocław.
• Giza-Poleszczuk A. (2005), Rodzina a system społeczny. Reprodukacja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Kawula S., Brągiel J., i Janke A.W. (1998), Pedagogika rodziny, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Kamiński A. (1978), Studia i szkice pedagogiczne, PWN, Warszawa.
• Kargulow A. (1995), Kilka uwag na temat metodologicznych pedagogiki społecznej, „Forum Oświatowe”, t. 1–2.
• Kubiak W. (2004), Status środowiska w rozwoju człowieka – różnice paradygmatyczne, [w:] Aleksander Kamiński i jego twórczość pedagogiczna. Dyskusja o przeszłości wobec teraźniejszości i przyszłości, Marynowicz-Hetka E., Kubicka H., i Granosik M. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Lalak D. (2007), Środowisko, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI w., Pilch T. (red.), Wydawnicwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Lalak D. (2010), Życie jako biografia, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Lulek B. (2008), Współpraca szkoły, rodziny i środowiska, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Malewski M. (2006), W poszukiwaniu teorii uczenia się ludzi dorosłych, „Teraźniejszość – Człoiwek– Edukacja”, t. 34, nr 2.
• Mendel M. (2006), Pedagogika miejsca i animacja na miejsca wrażliwa, [w:] Pedagogika miejsca, Mendel M. (red.), Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław.
• Nowak-Dziemianowicz M. (2002), Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Ostrouch-Kamińska J. (2011), Rodzina partnerska jako relacja współzależnych podmiotów. Studium socjopedagogiczne narracji rodziców przeciążonych rolami, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Przecławska A. (2000), Przestrzeń życia człowieka – między perspektywą mikro a makro, [w:] Pedagogika społeczna. Pytania o XXI wiek, Przecławska A. i Theiss W. (red.), Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Radlińska H. (1997), Postawa wychowawcy wobec środowiska społecznego, [w:] Radlińska, Theiss W. (red.), Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Radlińska H. (1961), Pedagogika społeczna, t. 1, Wrocław.
• Szlendak T. (2011), Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, PWN, Warszawa.
• Urbaniak-Zając D. (2010), „Środowisko” – historyczne czy teoretyczne pojęcie pedagogiki społecznej?, [w:] Edukacja społeczna wobec problemów współczesnego człowieka i społeczeństwa, Piekarski J. i in. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Urbaniak-Zając D. (2004), Koncepcja „środowiska” w teorii pedagogiki społecznej Aleksandra Kamińskiego a idea „Lebenswelt”, [w:] Aleksander Kamiński i jego twórczość pedagogiczna. Dyskusja o przeszłości wobec teraźniejszości i przyszłości, Marynowicz-Hetka E., Kubicka H., Granosik M. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Theiss W. (1997), Radlińska, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Theiss W. (2011), Wstęp, „Pedagogika Społeczna”, nr 3/4.
• Wiatr M. (2004), Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – w poszukiwaniu teorii, „Auxilium Soziale”, t. 3/4.
• Winiarski M. (1992), Współdziałanie szkoły i środowiska. Aspekt socjopedagogiczny, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Znaniecki F. (2001), Socjologia wychowania, PWN, Warszawa.

Identifiers

ISSN

1642-672X