Antropologia feministyczna i historia kobiet a onomastyka – miejsca wspólne… (na przykładzie chrześcijańskich imion żeńskich obecnych w nazwach miejscowych)

• Authors: Skowronek Katarzyna

Title variants

EN

Feminist anthropology and the history of women and onomastics – common points (based on the example of Christian female names used in toponyms)

• Languages of publication: PL

Abstracts

The article is a fragment of the research project Names as the basis of Polish toponyms, conducted in the Department of Onomastics in the Institute of Polish Language in Kraków. It is also a continuation of the discussion on the opportunities of using the category of gender in onomastics. The aim of the text is to highlight the presence of several Christian female names in structures of Polish toponyms, to describe their frequency, chronology and popularity. The author indicates various cultural and social factors facilitating (or not) the use of such toponyms in Poland. She interprets the creation of such toponyms (especially later) as a sign of increasing presence of women in the public and institutional sphere. The interpretation framework of this anthroponymic and toponymic material includes feminist anthropology and historical anthropology (especially the history of women).

Keywords

PL

antropologia feministyczna; historia kobiet; onomastyka interdyscyplinarna; chrześcijańskie imiona żeńskie; toponimy oparte na antroponimach

EN

feminist anthropology; history of women; interdisciplinary onomastics; Christian female names; anthroponym-based toponyms

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2019
• Issue: 14
• Pages: 218-234

Contributors

author

Skowronek Katarzyna

• Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków

References

• Abramowicz Z., 2010, Antroponimia Żydów Białostockich, Białystok.
• Ardener E., 1975, Belief and the problem of women, in: S. Ardener (ed.), Perceiving Women, London, s. 1−18.
• Algeo J., Algeo K., 2000, Onomastics as an Interdisciplinary Study, „Names” 48.3/4, s. 265−274.
• Baer M., 2004, Najzdrowszy ze sceptycyzmów? Koncepcje płci i seksualności w antropologii społeczno-kulturowej, [w:] Gender: konteksty, red. M. Radkiewicz, Kraków, s. 11–26.
• Baer M., 2016, Od „kłopotliwych związków” do „wspólnoty krytyków”?: antropologia i studia genderowe, "Zeszyty Etnologii Wrocławskiej" nr 1 (24), s. 37-52.
• Baer M., Kościańska A., 2014, Antropologia i gender. Wprowadzenie, „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej”, nr 1 (20), s. 5–11.
• Banderowicz K., 2009, Imiona poznaniaków u progu XVII stulecia (na materiale Akt sądu wójtowskiego), „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Językoznawcza XV (XXXV), s. 137−152.
• Barnard A., 2016, Antropologia. Zarys teorii i historii, Warszawa.
• Boas F., 1934, Geographical names of the Kwakiutl Indians, New York; https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=inu.39000005878918 (dostęp dnia 2.03.2019).
• Bramwell E.S., 2011, Naming in Society. A cross-cultural study of five communities in Scotland Thesis submitted for the degree of Doctor of Philosophy ENGLISH LANGUAGE, COLLEGE OF ARTS UNIVERSITY OF GLASGOW, theses.gla.ac.uk/3173/1/2011bramwellphd.pdf (dostęp dnia 3.03.2019).
• Bramwell E.S., 2016, Personal Names and Anthropology, in: C. Hough (ed.), The Oxford Handbook of Names and Naming, Oxford.
• Breza E., 1999, Imiona kobiece od przymiotników i rzeczowników abstrakcyjnych, „Onomastica” XLIV, s. 59−71.
• Czeppe M., Elżbieta z Branickich Sapieżyna, [w:] Internetowy polski słowik biograficzny https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/elzbieta-sapiezyna-z-branickich (dostęp dnia 3.04.2019).
• Czopek-Kopciuch B., 2017, Imię Maria w polskiej ojkonimii, „Onomastica” 61/2, s. 43−52.
• Dacewicz L., 1992, Imiona żeńskie w dawnym powiecie mielnickim (XVI i XVII w.), „Białostocczyzna” nr 3.
• Dacewicz L., 1994, Nazewnictwo kobiet w starostwie brańskim w XVI w., „Białostocczyzna” nr 4.
• Dąbrowski S.P., 2013, Portrety Elżbiety z Branickich Sapieżyny w paszkwilach obyczajowych i politycznych, [w:] Codzienność i niecodzienność oświeconych, t. II, W rezydencji, w podróży i na scenie publicznej, red. B. Mazurkowa, M. Marcinkowska, S. Dąbrowski, Katowice, s. 139−152.
• De Stefani E., 2012, Crossing perspectives on onomastic methodology: Reflections on fieldwork in place name research. An essay in interactional onomastics, in: A. Ender,
• A. Leemann, B. Wälchli, Methods in Contemporary Linguistics; Series: Trends in Linguistics. Studies and Monographs DE GRUYTER MOUTON, s. 441−462.
• Domańska E., 2002, Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań.
• Gałkowski A., 2017, Imię Maria w onimii włoskiej, „Onomastica” LXI/2, s. 53−64.
• Geertz C., 2005a, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, przeł. M.M. Piechaczek, Kraków.
• Geertz C., 2005b, Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, przeł. D. Wolska, Kraków.
• Golde P. (ed.), 1970, Women in the Field. Anthropological Experiences, California.
• Górny H., 2018, Imiona jako podstawy nazw geograficznych Polski – prolegomena badawcze, [w:] Przeszłość w języku zamknięta, red. U. Wójcik, V. Jaros, Częstochowa, s. 261–271.
• Helios J., Jedlecka W., 2016, Wpływ feminizmu na sytuację społeczno-prawną kobiet, Wrocław.
• Jaroszuk J., 1984, Imiona żeńskie w parafii katolickiej w Białymstoku w połowie XVIII wieku, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 20–30.
• Kałużyńska I., 2014, Aksjologia a chińskie, tradycyjne imiona kobiet, „Roczniki Humanistyczne” LXII, z. 9, s. 9−25.
• Karpluk M., 1955, Polskie nazwy miejscowe od imion kobiecych, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” I, s. 111–160.
• Karpluk M., 1961, Słowiańskie imiona kobiece, Wrocław−Warszawa−Kraków.
• Karpluk M., 1962, O staropolskich imionach kobiecych, „Język Polski” XLII, s. 253–261.
• Klisiewicz E., 1994, Żeńskie imiona chrzestne w podkrakowskiej parafii Rudawa z lat 1570−1897 (na podstawie ksiąg metrykalnych), „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie”, „Prace Językoznawcze” VIII, z. 168, s. 77−82.
• Kobylińska J., 2011, Imiennictwo ludności wiejskiej w Polsce południowej w XVI–XVIII wieku. Imiona żeńskie, „Onomastica” LV, s. 159−169.
• Kobylińska J., 2013, Studia nad językiem ksiąg gromadzkich wsi Kasina Wielka 1513−1804, Kraków.
• Kruszelnicki W., 2010, Feminizm – antropologia feministyczna – antropologia refleksyjna, „Tekstualia” nr 4, s. 25−35.
• Lea V., 1992, Mebengokre (Kayapó) Onomastics: A Facet of Houses as Total Social Facts in Central Brazil, „Man”, New Series, vol. 27, no. 1, s. 129−153.
• Leszczyńska K., 2016, Płeć w instytucje uwikłana. Reprodukowanie wzorców kobiecości i męskości przez świeckie kobiety i świeckich mężczyzn w organizacjach administracyjno-ewangelizacyjnych Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, Warszawa.
• Lévi-Strauss C., 1969, Myśl nieoswojona, przeł. A. Zajączkowski, Warszawa.
• Lindert B., 1979, Imiona kobiece używane w XV w. na terenie ziemi hrubieszowskiej, „Onomastica” XXIV, 169−172.
• Magda-Czekaj M., 2019a (w druku), Imię Zofia w kontekście językowym, kulturowym i religijnym.
• Magda-Czekaj M., 2019b (referat), Popularność imienia Jan a nazwy miejscowe Polski; referat wygłoszony na konferencji „Vlastne mena v interdyscyplinarnom kontexte”, 10−12 września 2019, Nitra (Słowacja).
• Malec M., 1994, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków.
• Mytnik I., 2012, Imiennictwo i sposoby identyfikacji polskich szlachcianek w województwie wołyńskim w XVII–XVIII wieku, „Visnyk of the Lviv University”. Series Philology, issue 56, part 1, s. 306–315.
• Reiter R.R. (ed.), 1975, Toward an Anthropology of Women, „Monthly Review Press”, New York.
• Rieger J., 1968, Zdrobniałe imiona kobiece w nowogrodzkich księgach kabalnych z końca XVI i początku XVII wieku, „Slavia Orientalis” XVII, nr 1, s. 53−56.
• Rosaldo M.Z., Lamphere L. (ed.), 1974, Women, Culture and Society, Stanford.
• Rudnicka-Fira E., 2007, Najpopularniejsze imiona żeńskie w średniopolskich dokumentach krakowskich przejawem trwałości tradycji i kultury, „Studia Filologiczne”, s. 479–486.
• Rudnicka-Fira E., 2012, Żeńskie imiona chrzestne w XVI-wiecznym Krakowie – tendencje nazewnicze, [w:] W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych, red. I. Łuc, M. Pogłódek, Katowice, s. 289−298.
• Scott J.W., 2009, Gender jako pożyteczna kategoria analizy historycznej, tłum. A. Czarnacka, Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego, http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0064scott.pdf (dostęp dnia 15.03.2019).
• Skowronek K., 2001, Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne, Kraków.
• Skowronek K., 2017a, Dziewczyna w typie Kendall Jenner. Antroponimy żeńskie w prasie „kobiecej” na tle koncepcji genderowych, „Onomastica” LXI/1, s. 73−95.
• Skowronek K., 2017b, Kobiece „wymiary” czasopisma Onomastica, „Onomastica” LXI/2, s. 461−476.
• Skulina T., 1986/1987, Najczęstsze chrzestne imiona kobiet w XIV i XV wieku, „Studia Polonistyczne” XIV/XV.
• Skulina T., 1988, Imiona kobiet w Wielkopolsce XVII i XVIII wieku, „Slavia Occidentalis” XLV.
• Showalter E., 1993, Krytyka feministyczna na bezdrożach, „Teksty Drugie” nr 4/5/6 (22/23/24), s. 115−146.
• Sochacka, S., 2003, Imiennictwo żeńskich zgromadzeń zakonnych, [w:] Metodologia badań onomastycznych, red. M. Biolik, Olsztyn, s. 245–254.
• Szulowska W., 2006, Antroponimia kobieca w „Źródłach do dziejów Warszawy” w XVII wieku, [w:] Onomastyka regionalna. Warmia i Mazury, red. J. Duma, Olsztyn, s. 163–169.
• Szulowska W., 2008, Imiona warszawskich ewangeliczek z końca XVIII w., [w:] Język – społeczeństwo – wartości, red. E. Laskowska, I. Benenowska, M. Jaracz, Bydgoszcz, s. 427−433.
• Wieczorek E., 2010, Imiona sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w drugiej połowie XX wieku, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguisitica” V, s. 277–289.
• Winberg Ch., 2014, Kilka uwag o antropologii historycznej, „Rocznik Antropologii Historii”, r. IV, nr 1 (6), s. 195–229.
• Wójcik U., 2015, Społeczno-gospodarcze uwarunkowania dziewiętnastowiecznego nazewnictwa miejscowego w Polsce, „Onomastica” LIX, s. 197−207.
• Wójtewicz A., 2017, Kobiety w przestrzeni dziewiętnastowiecznego społeczeństwa. Rekapitulacja, „Litteraria Copernicana”, 2/22, s. 103−118.
• Zaleski J., 1963, Rozwój form wołacza żeńskich rzeczowników osobowych typu Marysia,Anulka, paniusia, „Onomastica” VIII, s. 261–291.
• Zmuda E., 2015, Maria jako imię zakonne, „Onomastica” LIX, s. 137–151.

Identifiers

DOI

10.24917/20831765.14.18