MĄDROŚĆ JAKO EFEKT POZYTYWNEGO STARZENIA SIĘ. PERSPEKTYWA PSYCHOLOGICZNA

• Authors: Steuden Stanisława , Brudek Paweł , Florczyk Łukasz

Title variants

EN

Wisdom as a result of positive ageing. The psychological perspective

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W literaturze przedmiotu z zakresu problematyki starzenia się i starości ostatni etap życia człowieka najczęściej kojarzony jest z mądrością. Z łatwością można również dotrzeć do wyników badań, które przekonują, że mądrość wzrasta wraz z wiekiem. Jednocześnie wielu autorów podkreśla, że wiek osoby, choć stanowi istotny warunek dla ujawnienia się mądrości, to jednak nie jest to warunek wystarczający. Wobec tego rodzi się pytanie, jak rozumieć mądrość oraz co przyczynia się do jej kształtowania i wzrostu, skoro sam czynnik czasu nie daje gwarancji jej ujawnienia się. Poszukując odpowiedzi na to pytanie, należy zaznaczyć, że psychologiczne badania nad mądrością wciąż stanowią nowy obszar naukowej eksploracji. Pomimo tego mamy dziś do czynienia z wielością definicji i koncepcji omawianego konstruktu. Prezentowany artykuł to próba: 1) charakterystyki mądrości jako zmiennej będącej efektem zmian wynikających z procesu gerotranscendencji; 2) przybliżenia psychologicznej interpretacji mądrości; 3) ukazania znaczenia mądrości w psychospołecznym funkcjonowaniu seniorów.

EN

In the literature on the issues of ageing and old age the last stage of human life is usually associated with wisdom. You can also easily observe the results of studies that argue that wisdom increases with age. At the same time many authors emphasize that the person's age, albeit an important condition for the manifestation of wisdom, is not a sufficient condition. In view of this it raises the question of how to understand wisdom and contribute to its formation and growth, since the time factor alone does not guarantee its manifestation. Seeking answers to this question, it should be noted that the psychological study of wisdom is still a new area of scientific exploration. Despite this, we are now faced with a multiplicity of definitions and concepts of this construct. The article is an attempt to: (1) define the characteristics of wisdom as a variable which is the result of changes resulting from the process of gerotranscendence; (2) identify approximations of both biblical and psychological interpretations of wisdom; (3) show the importance of wisdom in the psychosocial functioning of seniors.

Keywords

PL

gerotranscendencja; koncepcje mądrości; starość; wiedza teoretyczna; wiedza zorientowana na mądrość.

EN

gerotranscendence; concepts of wisdom; old age; theoretical knowledge; knowledge-oriented wisdom

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Forum Teologiczne
• Year: 2016
• Volume: 17
• Pages: 73-87

Dates

published

2016-12-01

Contributors

author

Steuden Stanisława

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

author

Brudek Paweł

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

author

Florczyk Łukasz

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Ardelt M., Antecedents and effects of wisdom in old age, „Research on Aging” 2000, t. 22, s. 360-394.
• Ardelt M., Antecedents and effects of wisdom in old age: A longitudinal perspective on aging well, „Research on Aging” 2010, t. 22, s. 360-394.
• Ardelt M., Empirical Assessment of a Three Dimensional Wisdom Scale; „Research on Aging” 2003, t. 25, s. 275-324.
• Ardelt M., Intellectual versus wisdom-related knowledge: The case for a different kind of learning in the later years of life, „Educational Gerontology” 2000, t. 26, s. 771-789.
• Ardelt M., Wisdom and life satisfaction in old age, „Journal of Gerontology: Psychological Sciences” 1997, t. 52B, s. 15-27.
• Ardelt M., Wisdom, age, and well-being, w: Handbook of the psychology of aging, red. K.W. Schaie, S.L. Willis, Amsterdam 2011, s. 279-291.
• Baltes P.B., Freund A.M., The intermarriage of wisdom and selective optimization with compensation. Two meta-heuristic guiding the conduct of life, w: Flourishing. Positive psychology and the life well-
• -lived, red. C.I.M. Keyes, J. Haidt, Washington 1993, s. 249-273.
• Baltes P.B., Glück J., Kunzmann U., Mądrość. Jej struktura i funkcja w kierowaniu pomyślnym rozwojem w okresie całego życia, w: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, red. J. Czapiński, Warszawa 2008, s. 127-146.
• Baltes P.B., Kunzmann U., The Psychology of Wisdom, w: A Handbook of Wisdom. Psychological Perspectives, red. R.J. Sternberg, J. Jordan, Cambridge 2005, s. 117-121.
• Baltes P.B., The aging mind. Potentials and limits, „The Gerontologist” 1993, t. 33, s. 580-594.
• Bassett C., Emergent wisdom: Living a life in widening circles, „ReVision” 2005, t. 27, s. 3-11.
• Braun-Gałkowska M., Ludzie starzy bywają różni, w: Starzenie się z godnością, red. S. Steuden, M. Stanowska, K. Janowski, Lublin 2011, s. 85-94.
• Clayton V.P., Birren J.E., The development of wisdom across the lifespan: a reexamination of an ancient topic w: Life-span development and behavior, red. P.B. Baltes, O.G. Brim, New York 1980, s. 103-135.
• Clayton V.P., Wisdom and intelligence. The nature and function of knowledge in the later years, „International Journal of Aging and Development” 1982, t. 15, s. 315-323.
• Kałużna-Wielobób A., Psychologiczne koncepcje mądrości, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2014, t. 68, s. 63-79.
• Kramer D.A., Conceptualizing wisdom: the primacy of affect-cognition relations, w: Wisdom: Its Nature, Origins and Development, red. R.J. Sternberg, New York 1990, s. 279-313.
• Lazarus R.S., Lazarus B.N., Coping with Aging, Oxford 2006.
• Oleś P.K., Psychologia człowieka dorosłego, Warszawa 2012.
• Sternberg R.J., Implicit theories of intelligence, creativity, and wisdom, „Journal of Personality and Social Psychology” 1985, t. 49, s. 607-627.
• Sternberg R.J., Wisdom and its relation to intelligence and creativity, w: Wisdom: its nature, origin, and development, red. R.J. Sternberg, New York 1990, s. 142-159.
• Sternberg R.J., Wisdom, Intelligence and Creativity Synthesized, New York 2003.
• Steuden S., Czy „mądrość” i „wiedza” znaczy to samo?, w: Universitati serviens. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Stanisława Wilka SDB, red. J. Walkusz, M. Krupa, Lublin 2014, s. 681-692.
• Steuden S., Mądrość jako pozytywny aspekt starzenia się, w: Starzenie się z godnością, red. S. Steuden, M. Stanowska, K. Janowski, Lublin 2011, s. 71-82.
• Steuden S., Psychologia starzenia się i starości, Warszawa 2011.
• Steuden S., Psychologia starzenia się i starości, Warszawa 2012.
• Steuden S., Z rozważań nad mądrością, w: Dalej w tę samą stronę. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Marii Braun-Gałkowskiej, red. I. Ulfik-Jaworska, A. Gała, Lublin 2012, s. 533-548.
• Straś-Romanowska M., Późna dorosłość, w: Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała, Warszawa 2011, s. 326-350.
• Stuart-Hamilton I., Psychologia starzenia się, Poznań 2000.
• Tornstam L., Gerotranscendence – a theory about maturing into old age, „Journal of Aging and Identity” 1996, t. 1, s. 37-50.
• Tornstam L., Gerotranscendence. A Developmental Theory of Positive Aging, New York 2005.
• Tornstam L., Gerotranscendence. A Reformulation of the Disengagement Theory, „Aging: Clinical and Experimental Research” 1989, t. 1, s. 60.
• Tornstam L., Maturing into Gerotranscendence, “The Journal of TransPersonal Psychology” 2011, t. 43, s.166-180.
• Wadensten B., Introducing older people to the theory of gerotranscendence, „Journal of Advanced Nursing” 2005, t. 52, s. 381.
• Zając-Lamparska L., Wspomaganie funkcjonowania ludzi starzejących się, w: Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała, Warszawa 2011, s. 419-431.