Nekromancja w historii języka polskiego

• Authors: Zuzanna Krótki

Title variants

EN

Necromancy in the history of the Polish language

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule analizie poddano jednostki leksykalne wiązane z polem NEKROMANCJA. Pojęcie to bardzo dobrze poświadczone zostało w dawnej XV-/XVII-wiecznej polszczyźnie. Badaną kategorię reprezentowały bowiem zarówno jednostki o znaczeniu ogólnym, wiązane z białą lub z czarną magią (tj. np. czary, czarnoksięstwo, gusła), jak i zapomniane już wyrazy o znaczeniu odnoszącym się wyłącznie do przywoływania duchów w celu uzyskania wiedzy o przyszłości (tj. nigromancja, nigromancka nauka). Tekst stanowi zatem próbę syntetyzacji tych jednostek leksykalnych. Pokazuje również, jak zawiła była historia pojęcia NEKROMANCJA oraz jakie zmiany o charakterze semantycznym zachodziły w treściach przynależnych do niej elementów.

EN

In the article there is an analysis of lexical units related to the field of NECROMANCY. The appearance of this term in the Polish language of the 15th to the 17th centuries is without doubt confirmed. The category in question was represented by the units both of a general meaning related to white or black magic (i.e., for example czary, czarnoksięstwo, gusła), and the forgotten words referring only to communicating with the dead in order to get some knowledge about the future. The text is an attempt to synthesise those lexical units. It also shows how complicated the history of the term was, and what semantic changes took place in the contents of the elements related to the term.

Keywords

PL

historia języka polskiego; semantyka; zmiany w znaczeniach

EN

the history of the Polish language; semantics; changes in meanings

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2016
• Volume: 15
• Pages: 183–194

Contributors

author

Zuzanna Krótki

• Uniwersytet Śląski, Wydział Filologiczny

References

• Źródła
• Czarownica powołana albo krótka nauka i przestroga ze strony czarownic zebrana z rozmaitych doktorów, tak w prawie Bożym jak i świeckim biegłych, dla ochrony i poratowania sumienia, osobliwie na takie sądy wysadzonych, Poznań 1639.
• Stanisław z Gór Poklatecki, Pogrom czarnoksięskie błędy, latawców zdrady i alchimickie fałsze, w: idem, O snach i czarach, Kraków 1595. Przedruk i oprac. J. Korczak, E. Madeyska, Wrocław 2011.
• Kraszewski J.I., Powiastki i obrazki historyczne, Wilno 1843.
• Opracowania
• Barceló J.L., Czarna magia w XX wieku, Warszawa 1991.
• Boryś W., Kultura muzyczna dawnych Słowian w świetle słownictwa, w: Dzieje Słowian w świetle leksyki, pod red. J. Ruska, W. Borysia, L. Bednarczuka, Kraków 2002, s. 83–94.
• Bugaj R., Nauki tajemne w Polsce w dobie odrodzenia, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976.
• de Camp S., de Camp C., Duchy, gwiazdy, czary, Warszawa 1970.
• Chudzik A., Mowne zachowania magiczne w ujęciu pragmatyczno-kognitywnym, Kraków 2002.
• Engelking A., Klątwa. Rzecz o ludowej magii słowa, Wrocław 2000.
• George L.F., The Other World or Glimpses of the Supernatural, London 1875.
• Kieckhefer R., Forbidden Rites. A Necromancer’s Manual of Fifteen Century, Pennsylvania 1997.
• Krótki Z., BIAŁA MAGIA w historii języka polskiego, „Socjolingwistyka” 2015, t. 29.
• Krótki Z., PRZEPOWIEDNIA w historii języka polskiego, „Etnolingwistyka” 2015, t. 27, s. 167–184.
• Leeuw G., Fenomenologia religii, Warszawa 1997.
• Maciejowski W.A., Piśmiennictwo polskie, t. 3, Warszawa 1852.
• Malinowski B., Dzieła, t. 5 Ogrody koralowe i ich magia. Język magii i ogrodnictwa, Warszawa 1987.
• Marczewska M., Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam. Choroba. Studium leksykalno-kulturowe, Kielce 2012.
• Tuwim J., Czary i czarty polskie oraz czarnoksięskie, Warszawa 1924.
• Wawrzeniecki M., Szkoła magii w Krakowie, „Lud” 1927, s. II, 69–70.
• Widłak S., Tabu i eufemizm w językach nowożytnych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 1963, t. 22, s. 89–102.
• Widłak S., Zjawisko tabu językowego, „Lud” 1968, t. 52, s. 7–25.

Identifiers

ISSN

1730-4180

DOI

10.18276/sj.2016.15-12