Oblicza innowacyjności. Socjologiczna próba typologizacji zjawiska

• Authors: Magdalena Zdun

Title variants

EN

Faces of Innovativeness: A Sociological Attempt at Typologisation of the Phenomenon

• Languages of publication: PL

Abstracts

Celem artykułu jest przedstawienie socjologicznej typologizacji innowacyjności oraz wykazanie metodologicznej przydatności obranego do analizy narzędzia. Zaproponowany schemat służy systematyzacji i uporządkowaniu wszechobecnego dziś nowatorstwa. W pierwszej kolejności innowacyjność zostaje opisana jako kategoria wielowymiarowa oraz spinająca sferę jednostkowych potrzeb z obszarem systemowych wyzwań, czy też łącząca rewiry wartościowania i użytkowania. Konstatacja na temat skomplikowanej, bo wieloaspektowej, struktury innowacyjności, legitymizuje zaangażowanie klasyfikacji typologicznej do wyjaśnienia dyskutowanego w niniejszym artykule pojęcia. Rozróżnienie innowacyjności jednostkowej i systemowej oraz wskazanie dwóch pryncypialnych aspektów nowatorstwa (aksjologicznego i pragmatycznego) staje się podstawą zaproponowanej systematyzacji. To z kolei pozwala na wyróżnienie typów społeczeństw i przedyskutowanie „innowacyjnych utopii”. Zwieńczeniem niniejszej analizy są najbardziej ogólne modele innowacyjności: doznaniowość i wyczynowość, które stają się punktem wyjścia do diagnozy zjawisk współczesnych: dyktatury i innowacyjnego wykluczenia. Finalnie zaproponowany schemat staje się jednocześnie odpowiedzią na pytanie o metodologiczną przydatność typologii.

EN

The aim of the article is the presentation of sociological typologisation of innovativeness and demonstration of the methodological usefulness of the tool selected for the analysis. The proposed diagram can be used for the systematisation and ordering of innovativeness, which is omnipresent today. First, innovativeness is described as a multidimensional category, which is a connection between the area of individual needs with the area of systematic challenges and joining the areas of valuation and use. Considerations on the complicated multi-aspectual structure of innovativeness are justified by the involvement of typological classification in the explanation of the notion discussed in this article. Distinguishing types of individual and systematic innovativeness as well as showing two principal aspects of innovativeness (axiological and pragmatic) are the basis of the proposed systematisation. This, in turn, makes it possible to distinguish between social types and to discussed “innovative utopias”. This analysis is crowned by the most general models of innovativeness: experience and performance, which become the starting point for the diagnosis of contemporary phenomena: dictatorship and innovative exclusion. Finally, the proposed pattern becomes, at the same time, an answer to the question about the methodological usefulness of typology.

Keywords

PL

innowacyjność; typologia; zmiana społeczna; aksjologia; pragmatyka

EN

innovativeness; typology; social change; axiology; pragmatics

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2017
• Volume: 159
• Pages: 161-184

Contributors

author

Magdalena Zdun

• Katedra Gospodarki Regionalnej, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

References

• Barnett H. 1953. Innovation: The Basis of Cultural Change. New York: McGraww-Hill Company.
• Bartnik Cz. 1995. Personalizm. Lublin: Oficyna Wydawnicza „Czas”.
• Czarnowski S. 1956. Dzieła, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo PAN.
• Eberl I. 2001. Cystersi. Historia zakonu europejskiego. Kraków: Astraia.
• Foucault M. 2008. Trzy typy władzy. W: A. Jasińska-Kania (red.). Współczesne teorie socjologiczne. Antologia tekstów. Warszawa: WN PWN, s. 512–536.
• Fromm E., Maccoby M. 1970. A Social Character in Mexican Village. A Socio-Psychoanalytic Study. New Jersey: Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliiffs.
• Goldenberg J., Libai B., Muller E. 2002. Riding the saddle: How cross-market communications can create a major slump in sales. „Journal of Marketing” 66: 1–16.
• Gould P. R. 1969. Spatial Diffusion. Washington: Association of American Geographers.
• Grandona M. 2003. Kulturowa typologia rozwoju gospodarczego. W: L. E. Harrison, S. P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 101–116.
• Granovetter M. 1978. Threshold models of collective behavior. „The American Journal of Sociology” 6: 1420–1443.
• Gumuła W. 2013. Pieniądz gotówkowy i bezgotówkowy w Polsce. W: H. Żukowska, M. Żukowski (red.), Obrót bezgotówkowy w Polsce. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Gumuła W. 2010. Uniwersalia i anomalie w procesach globalizacji XXI wieku. Konwersatorium Form Myśli Strategicznej, 22 luty 2010, http://www.pte.pl/pliki/1/283/uniwersalanoma220310.pdf [dostęp 15.12.2016].
• Hagen E. 1962. On the Theory of Social Change. How Economic Growth Begins. Illinois, Homewood: The Dorsey Press INC.
• Inglehart R. 2003. Kultura a demokracja. W: L. E. Harrison, S.P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 146–168.
• Kondratiew M. D. 1935. The long waves in economic life. „The Review of Economic Statistic” 17(6): 100–115.
• Kotarbiński T. 1986. Myśli o ludziach i ludzkich sprawach. Wrocław: Wydawnictwo PAN.
• Kotarbiński T. 1965. Traktat o dobrej robocie. Wrocław: Ossolineum.
• Kotarbiński T. 1999. Dzieła wszystkie. Prakseologia. Cześć I. Wrocław: Ossolineum.
• Kozielecki J. 2002. Transgresja i kultura. Warszawa: Znak.
• Kroeber A. 1937. Anthropology. New York: Harcourt.
• Kurczewska J. 1997. Technokraci i ich świat społeczny. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
• Linton R. 1936. The Study of Man. New York: Appleton-Century-Crofts.
• Makarczyk W. 1968. Pionierzy innowacji w społeczności wiejskiej. „Wieś Współczesna” 5: 60–69.
• McClelland D. 1961. The Achieving Society. Princeton: D. Van Nostrad Company, Inc.
• Merton R. K. 1982. Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: PWN.
• Ogburn W. 1950. Social Change with Respect to Culture and Original Nature. New York: Viking Press.
• Ogburn W. F. 1964. On Culture and Social Change. Selected papers. Edited and with an Introduction by Otis Dudley Duncan. Chicago: Phoenix Books, the University of Chicago Press.
• Ogburn W. 1924. The Great Man Versus Social Forces. W: O. D. Duncan, William F. Ogburn on Culture and Social Change: Selected Papers. Chicago: University of Chicago Press, s. 33–43.
• Ortega Y Gasset J. 2002. Bunt mass. Warszawa: MUZA.
• Parsons T. 1969. Struktura społeczna a osobowość. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Pragłowski J., Frysztacki K. 2009. Miłosierdzie i praktyka. Społeczne dzieje pomocy człowiekowi. Katowice: Śląsk.
• Rogers E. 1983. Diffusion of Innovation. London: The Free Press.
• Rogers E. Kincaid D. 1981. Communication Networks: Toward a New Paradigm for Research. New York: Free Press.
• Schmookler J. 1966. Invention and Economic Growth. Michigan: Harvard University Press.
• Schulze G. 2005. Erlebnisgesellschaft: Kultursoziologie der Gegenwart. Frankfurt: Campus Verlag GmbH.
• Schumpeter J. 2009. Kapitalizm, socjalizm, demokracja. Warszawa: WN PWN.
• Schumpeter J. 1960. Teoria rozwoju gospodarczego. Warszawa: PWN.
• Sombart W. 2010. Żydzi i życie gospodarcze. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
• Targalski J. 2006. Innowacyjność – przyczyna i skutek przedsiębiorczości. „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 730: 5–10.
• Tomassello M. 2002. Kulturowe źródła ludzkiego poznania. Warszawa: PIW.
• Veblen T. 1904. Theory of Business Enterprise. New York: The New American Library.
• Veblen T. 1924. Absentee Ownership and Business Enterprise in Recent Times: The Case of America. London: Allen & Unwin.
• Weber M. 1994. Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Lublin: Wydawnictwo Test.
• Wolnik F. 2013. Działalność gospodarcza Cystersów z Rud. „Architectus” 3(35): 17–25.
• Zajączkowski A. 1993. Rzecz o socjologii. Lektura pierwsza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
• Zdun M. 2016. Innowacyjność jako kategoria analityczna zmiany społecznej. O dychotomicznej naturze pojęcia. „Studia Socjologiczne” 2(221): 164–185.