Evolution of social insurance management in the Polish lands up until the outbreak of World War II

• Authors: Chylak Karol

Title variants

PL

Ewolucja zarządzania ubezpieczeniami społecznymi na ziemiach polskich do wybuchu II wojny światowej

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Social insurance is most often discussed in the relevant literature as a social or political rather than an economic issue. Its managerial aspects are even less frequently addressed. This paper attempts to present synthetically the evolution of social insurance management in three dimensions: social risks, the institutional system and financial issues. Ideas implemented in the 19th and in the first half of the 20th century in the field of insurance system management were of a centralised nature, concentrating the basic instruments in the hands of public authorities. This phenomenon was to intensify especially after World War I. The focus shifted from setting the rules, principles and forms of operation of bottom-up insurance initiatives to direct control of either the institutional system or the funds. As a result, forms of risk hedging and financing became increasingly less flexible.

PL

Ubezpieczenia społeczne w literaturze występują najczęściej jako zagadnienie społeczne czy polityczne, rzadziej podejmuje się wątki o charakterze gospodarczym, a tym bardziej rozpatruje je przez pryzmat kwestii zarządzania. Celem niniejszego artykułu jest próba syntetycznego przedstawienia ewolucji zarządzania ubezpieczeniami społecznymi w trzech wymiarach: ryzyk społecznych, systemu instytucjonalnego i kwestii finansowych. W XIX i pierwszej połowie XX w. w zakresie zarządzania systemem ubezpieczeń realizowano pomysły centralizujące, skupiające podstawowe instrumenty w ręku władz publicznych. Zjawisko to zyskało na sile zwłaszcza po I wojnie światowej. Przemierzono drogę od wyznaczania reguł, zasad i form funkcjonowania oddolnych inicjatyw ubezpieczeniowych do bezpośredniego sterowania czy to systemem instytucjonalnym, czy funduszami. W konsekwencji wytwarzano coraz mniej elastyczne formy zabezpieczania i finansowania ryzyk.

Keywords

EN

insurance funds; insurance institutions; insurance management; social insurance; social policy

PL

fundusze ubezpieczeń; instytucje ubezpieczeń; zarządzanie ubezpieczeniami; ubezpieczenia społeczne; polityka społeczna

• Publisher: Zakład Ubezpieczeń Społecznych
• Journal: Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka
• Year: 2020
• Issue: 2/2020
• Pages: 3-21

Dates

published

2020-0-07

Contributors

author

Chylak Karol

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Łodzi

References

• 1. Sprawozdanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Województwa Śląskiego za rok 1922 i 1923, Królewska Huta 1925.
• A.U., Gospodarka finansowa kas chorych w 1931 r., Warszawa 1933.
• Barański K., Organizacja i rozwój kas chorych w województwach Poznańskiem i Pomorskiem, “Przegląd Ubezpieczeń Społecznych” 1930, Issue 5.
• Bocheński J.M., Krakowskie prawo górnicze, Kraków 1898.
• Central Archives of Modern Records, Ministry of the Interior [Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych], file No. 522, bp., Protokół konferencji międzyministerialnej odbytej w Departamencie Ubezpieczeń Społecznych w dn. 21 V 1926 r. w sprawie projektu ustawy o ubezpieczeniu pracowników umysłowych.
• Chylak K., Główne kierunki polityki państwa wobec funduszy ubezpieczeń społecznych w II Rzeczypospolitej, “UR Journal of Humanities and Social Sciences” 2017, No. 3 (4).
• Chylak K., Systemy ubezpieczeń na wypadek bezrobocia w Polsce międzywojennej [in:] Metamorfozy społeczne. 7. Państwo i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej, ed. J. Żarnowski, Warszawa 2014.
• Chylak K., Ubezpieczenia społeczne i zaopatrzenia emerytalne w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2017.
• Danowska-Prokop B., Sytuacja gospodarcza i społeczna na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym i jej wpływ na ubezpieczenia brackie, Katowice 2012.
• Daszyńska-Golińska Z., Polityka społeczna, Warszawa 1933.
• Duch K., Ubezpieczenia społeczne, Warszawa 1934.
• Gąsiorowska N., Organizacja Kas Brackich górniczych w Królestwie Polskiem (1815–1830), “Kwartalnik Historyczny” 1928, Vol. XLXX, Issue 2.
• Grabowski E., Ubezpieczenia społeczne w państwach współczesnych, Warszawa 1923.
• Jarosz-Nojszewska A., Ubezpieczenia społeczne na Górnym Śląsku w latach 1922–1939 [in:] Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku, ed. P. Grata, Rzeszów 2016.
• Jońca K., Polityka socjalna Niemiec w przemyśle ciężkim Górnego Śląska 1871–1914, Katowice 1966.
• Krzeczkowski K., Idee przewodnie ubezpieczeń społecznych, Warszawa 1936.
• Landau L., Działalność lokacyjna ubezpieczeń społecznych i jej rola w życiu gospodarczem Polski w latach 1924–1933, Warszawa 1934.
• Lewy M., Nowa ustawa o ubezpieczeniu od wypadków przy pracy, Warszawa 1913.
• M. M[amrotowa], Likwidacja Kasy Emerytalnej Robotników P.K.P., “Przegląd Ubezpieczeń Społecznych” 1939, Issue 6.
• Mamrotowa M., Reforma ubezpieczenia górnicze w Zagłębiu Dąbrowskiem, “Praca i Opieka Społeczna” 1935, No. 3.
• Marzec D., Ubezpieczenie brackie górników na terenie Zagłębia Dąbrowskiego – zarys rozwoju, “Materiały i Studia z Historii Ubezpieczeń Społecznych w Polsce” 1997, Issue 5.
• Moskwa M., Zarys powstania i rozwój Zakładu U.P.U. we Lwowie, “Przegląd Ubezpieczeń Społecznych” 1931, Issue 9.
• Ordynacja Ubezpieczeniowa Rzeszy z dnia 19 lipca 1911 r. i ustawa o ubezpieczeniu pracowników umysłowych z dnia 20 grudnia 1911 r., compiled by J. Baumgarten, S. Sasorski, Poznań 1934.
• Pasternak J., Organizacja nadzoru i orzecznictwa w dziedzinie ubezpieczeń społecznych w Polsce, “Przegląd Ubezpieczeń Społecznych” 1926, Issue 2.
• Pasternak J., Ubezpieczenie pracowników umysłowych, “Praca i Opieka Społeczna” 1927, No. 1.
• Piotrowski J., Zwiększenie uprawnień ubezpieczonych na Górnym Śląsku, “Przegląd Ubezpieczeń Społecznych” 1939, Issue 8.
• Sisslé E., Rozstrzyganie sporów w zakresie ubezpieczeń społecznych, Warszawa 1934.
• Sprawozdanie Ubezpieczalni Krajowej w Poznaniu z 10-letniej działalności, Poznań 1929.
• Sprawozdanie z działalności Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej w r. 1921, “Praca i Opieka Społeczna” 1922, No. 2.
• Sprawozdanie Zakładu Ubezpieczenia Robotników od Wypadków we Lwowie z czynności za rok 1919, Lwów.
• Sprawozdanie Zarządu Okręgowego Związku Kas Chorych w Krakowie za rok 1924, Kraków 1925.
• State Archive in Lodz [Archiwum Państwowe w Łodzi], Kasa Emerytalno-Pożyczkowa Pracowników Łódzkich Wąskotorowych Kolei Dojazdowych, file No. 6, ff. 20–21, Memoriał w sprawie projektowanej Ustawy o pracowniczych kasach ubezpieczeń i funduszach emerytalnych, 11 III 1939 r.
• State Archive in Poznan, Social Insurance Institution [Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych], file No. 2, Ustawa o ubezpieczeniu społecznem. Zarys projektu.
• Sznuk T., Zadanie polskiej polityki państwowej w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, “Biuletyn Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej” 1919, No. 3.
• Szumlicz T., Świadomość ryzyka społecznego jako podstawa wiedzy o systemie ubezpieczeń społecznych, “Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka” 2017, No. 1.
• Tarski W., Rozporządzenie ministra pracy i opieki społecznej w sprawie reorganizacji kas chorych z dnia 28.IX.1931, “Wiadomości Kas Chorych” 1931, No. 21.
• Ubezpieczenia społeczne w Polsce w latach 1934–1938, Warszawa 1940.
• Wanatowicz M., Ubezpieczenie brackie na Górnym Śląsku w latach 1922–1939, Warszawa-Kraków 1973.
• Wasiutyński B., Ubezpieczenia robotnicze w państwie rosyjskim, “Ekonomista” 1913, XIII, Vol. 1.
• Wójcicki A., Instytucje fabryczne i społeczne w przemyśle Królestwa Polskiego, “Ekonomista” 1914, Vol. 4.

Identifiers

ISSN

1731-0725