Tryb pilny w teorii i praktyce procesu ustawodawczego pod rządami Konstytucji z 1997 r

• Authors: Patyra Sławomir
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Pilny tryb ustawodawczy stanowi istotny instrument normatywny, za pomocą którego rząd w systemie parlamentarnym wpływa na przebieg parlamentarnego procesu ustawodawczego. Do polskiego procesu ustawodawczego tryb pilny wprowadzony został mocą postanowień „Małej Konstytucji” z 1992 r. jako środek służący zapobieganiu przewlekłości procedur sejmowych oraz obstrukcyjnym działaniom opozycji parlamentarnej wobec programu legislacyjnego rządu. Podobnie jak w poprzednim stanie prawnym tak i na gruncie rozwiązań przyjętych w Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku wyłączne prawo inicjowania postępowania ustawodawczego w trybie pilnym posiada Rada Ministrów. W świetle art. 123 ust. 1 Konstytucji klauzula pilności nie może być zastosowana wobec projektów ustaw podatkowych, ordynacji wyborczych, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych oraz kodeksów. Ponadto, na podstawie odrębnych przepisów z możliwości stosowania trybu pilnego wyłączone są projekty ustaw budżetowych. Podstawowym mankamentem trybu pilnego w polskich rozwiązaniach ustrojowych jest brak konstytucyjnych terminów, które wyznaczałyby tempo sejmowych prac nad projektem objętym klauzulą pilności. W tych warunkach, rzeczywiste tempo rozpatrywania projektów pilnych w Sejmie zależy od woli samej Izby i jej organów. W efekcie, tryb pilny jest rzadko stosowany przez Radę Ministrów w praktyce polskiego prawa parlamentarnego, szczególnie wtedy, gdy rząd dysponuje stabilnym poparciem sejmowej większości. Może wówczas stymulować tempo sejmowych prac nad swoimi projektami ustaw za pomocą nacisków politycznych bez potrzeby uciekania się do trybu pilnego. Ewentualne zmiany regulacji konstytucyjnej powinny zatem objąć bardziej szczegółowe unormowanie trybu pilnego na etapie sejmowego postępowania ustawodawczego, na wzór regulacji dotyczącej czasu pracy Senatu nad ustawą.

EN

Legislative procedure for urgent bills constitutes a crucial prescriptive instrument that is useful to a government in parliamentary system to influence the course of legislative process. In Poland the urgent procedure was introduced by virtue of provisions of the Small Constitution 1992, as a factor that serves to prevent the lengthiness of parliamentary procedures and obstructive actions of parliamentary opposition towards government legislation program. On the basis of decisions taken by the Constitution adopted on 2nd April 1997 and as in the previous legal situation, The Council of Ministers has the exclusive right to initiate legislative proceeding as a matter of urgency. In accordance with the 123rd article, para 1 of the Constitution, urgency clause cannot be applied against tax bills, bills governing elections, draft laws regulating systems and competence of public authorities and drafts of law codes. What is more, on the basis of separate articles, budget bills are excluded from using the urgency process. The basic drawback of the urgency process in Polish political solutions is the lack of constitutional deadlines that would indicate the pace of Sejm activities concerning the urgency clause. In such a situation, the actual pace of investigation of urgent bills in the Sejm depends on the lower house’s will and its bodies. As a result, in practice of Polish parliamentary law, the urgency process is rarely applied by the Council of Ministers, particulary when the government has stable support of Sejm’s majority at its disposal. In such a case, the government may stimulate the pace of parliamentary activities concerning its bills with the use of political pressures nad with no need of using the urgency process.

Keywords

PL

system parlamentarny; tryb pilny; proces ustawodawczy; rząd

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2011
• Issue: 1 (5)
• Pages: 61-81

Dates

published

2011-03-31

Contributors

author

Patyra Sławomir

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• Banaszak B., System konstytucyjny Niemiec, Warszawa 2005
• Chrzanowski D., Odrowąż-Sypniewski W., Analiza projektów wniesionych do Sejmu II kadencji, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 2
• Ciemniewski J., Podział władz w „Małej konstytucji”. (Kilka uwag o stosunkach między parlamentem a rządem) [w:] „Mała konstytucja” w procesie przemian ustrojowych w Polsce, pod red. M. Kruk, Warszawa 1993
• Czapla W., Drugie czytanie projektu ustawy w Regulaminie Sejmu i praktyce parlamentarnej (II – V kadencja), „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 3
• Dumała A., Mechanizmy decyzyjne w demokracji konstytucyjnej, Lublin 1998
• Garlicki L., Komentarz do art. 123 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, T. II, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 2001
• Garlicki L., W sprawie dopuszczalności zastosowania pilnego trybu ustawodawczego do uchwalania ustawy nowelizującej ustawę budżetową, „Przegląd Sejmowy” 1995, nr 3
• Graniecki M., Proces prawotwórczy pod rządami nowej Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy” 1999, nr 1
• Gromski W., Cele postępowania ustawodawczego [w:] Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, pod red. J. Trzcińskiego, Warszawa 1994
• Gromski W., Rola i znaczenie Komisji Ustawodawczej Sejmu [w:] Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, pod red. J. Trzcińskiego, Warszawa 1994
• Gwiżdż A., Pilny projekt ustawy [w:] Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, pod red. J. Trzcińskiego, Warszawa 1994
• Jaskiernia J., Zasady demokratycznego państwa prawnego w sejmowym postępowaniu ustawodawczym, Warszawa 1999
• Kosikowski C., Odmienności w tworzeniu ustawy budżetowej, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 4
• Kubuj K., Marszałek Sejmu na straży jakości ustaw [w:] Tryb ustawodawczy a jakość prawa, pod red. J. Wawrzyniaka, Warszawa 2005
• Kudej M., Instytucje polskiego prawa parlamentarnego, Katowice 1995
• Laskowska M., Dostosowanie prawa do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., Warszawa 2010
• Laskowska M., Rola Rady Ministrów w procesie dostosowania prawa do wymogów nowej Konstytucji RP – próba bilansu, „Przegląd Legislacyjny” 2002, nr 3
• Lipski J., Analiza projektów ustaw wniesionych do Sejmu IV kadencji (w okresie os 19 października 2001 r. do 19 października 2004 r.), „Zeszyty Prawnicze” 2005, nr 1
• Mordwiłko J., Opinia prawna w przedmiocie dotyczącym nadania uprzednio wniesionemu projektowi ustawy klauzuli pilności, „Przegląd Sejmowy” 1994, nr 3
• Odrowąż-Sypniewski W., O dopuszczalności rozpatrywania w trybie pilnym projektów ustaw obejmujących „materię wyłączoną”, określoną w art. 123 ust. 1 Konstytucji, „Biuletyn Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu” 2000, nr 4
• Odrowąż-Sypniewski W., Tryb pilny w świetle przepisów Małej Konstytucji i regulaminu Sejmu, „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 2
• Patrzałek A., Szmyt A., Warunki prawne wniesienia projektu ustawy [w:] Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, pod red. J. Trzcińskiego, Warszawa 1994
• Proksa A., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Radę Ministrów [w:] Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, pod red. K. Działochy, Warszawa 2005
• Rydlewski G., Rządowy system decyzyjny w Polsce. Studium politologiczne okresu transformacji, Warszaw 2002
• Sarnecki P., Funkcjonowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 4
• Sokolewicz W., O osobliwościach ustawy budżetowej i trybu jej uchwalania, „Przegląd Legislacyjny” 2004
• Stembrowicz J., Rząd w systemie parlamentarnym, Warszawa 1982
• Szeliga Z., Prawotwórcza rola Rady Ministrów RP w okresie przekształceń ustrojowych, Lublin 1997
• Szmyt A., Elementy praktyki sejmowej pod rządami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (1997 – 2007) – Gdańsk 2008
• Szmyt A., Jeszcze w sprawie trybu pilnego [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, pod red. L. Garlickiego, A. Szmyta, Warszawa 2003
• Szmyt A., O łącznym (odrębnym) rozpatrywaniu w pierwszym czytaniu poselskiego i rządowego projektu ustawy wniesionego w trybie pilnym, „Przegląd Sejmowy” 1997, nr 1
• Szmyt A., Tryb stanowienia ustaw – szanse i zagrożenia [w:] Zagadnienia prawa parlamentarnego, pod red. M. Granata, Warszawa 2007
• Szmyt A., Uwagi na marginesie trybu pilnego [w:] Regulamin Sejmu w ekspertyzach i opiniach Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu – Informacje i Opinie. Biuro Studiów i Ekspertyz IP-95P, Warszawa 2001
• Szymanek J., Racjonalizacja parlamentarnego systemu rządów – „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 1
• Winczorek P., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP w sejmowym postępowaniu legislacyjnym [w:] Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, pod red. K. Działochy, Warszawa 2005
• Wojtyczek K., Władza wykonawcza w Polsce: dualistyczna czy wieloczłonowa, „Państwo i Prawo” 2001, z. 12
• Zubik M., Budżet państwa w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa 2001
• Zubik M., O możliwości uchwalenia ustawy budżetowej w trybie ustawodawczym określonym w art. 123 konstytucji, „Biuletyn Ekspertyzy i Opinie Prawne” 2001, nr 4

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.15804/ppk.2011.01.03