Lęk przed Bogiem, śmiercią i Szatanem w dawnej Rzeczpospolitej (XV – XVIII w.)

• Authors: Seweryn Leszczyński

Title variants

EN

Fear of God, death and devil in I Rzeczpospolita

Abstracts

PL

W XVI i XVII w. na Zachodzie Europy zaczęły nasilać się burzliwe zjawiska życia społecznego i politycznego. Wojny i klęski żywiołowe znalazły swoje odbicie nie tylko na kartach literatury, ale również w postaci mitów, wierzeń czy rozwoju inkwizycji. Prym wiodła czarna i biała magia, okultyzm czy wiedza ezoteryczna. W II połowie XVII w. oraz w I połowie następnego stulecia podobne zjawiska miały miejsce w I Rzeczpospolitej. Lęk przed śmiercią, Bogiem i Szatanem zaczął przybierać różne formy, człowiek zaś próbował radzić sobie z owym stanem na wiele sposobów. Zarys problematyki nie odzwierciedla z pewnością całego zagadnienia lęku w kulturze czasów nowożytnych, a jest tylko jego niewielkim wycinkiem.

EN

In the 16th and 17th century in the west of Europe tempestuous phenomena in political and social life started increasing. Wars and natural disasters were reflected not only in the literature but also in myths, beliefs, development of the Inquisition. The most common were black and white magic, occultism, esoterism. During the second half of the17th century and the first half of the 18th century similar phenomenon took place in the I Rzeczpospolita. Fear of death, God and devil appeared in different shapes, so individual was trying to cope with this situation in various ways. Of course this is just a brief outline of the problem and would not embrace all the complexity of fear in modern times.

Keywords

PL

Bóg; śmierć; Szatan; lęk; piekło; grzech

EN

God; death; devil; fear; hell; sin

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2011
• Issue: 1

Dates

published

2011

Contributors

author

Seweryn Leszczyński

References

• Bibliografia
• Aries P., Człowiek i śmierć, Warszawa 1989.
• Delumeau J., Grzech i strach. Poczucie winy w kulturze Zachodu XIII-XVIII wieku, Warszawa 1994.
• Delumeau J., Skrzydła anioła. Poczucie bezpieczeństwa w duchowości człowieka Zachodu w dawnych czasach, Warszawa 1998.
• Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu XIV-XVIII wieku, Warszawa 1986.
• Delumeau J., Wyznanie i przebaczenie. Historia spowiedzi, Gdańsk 1997.
• Derdziuk A., Grzech w XVIII wieku. Nurty w polskiej teologii moralnej, Lublin 1996.
• Dola K., Mentalność duchowieństwa polskiego w dobie renesansu, [w:] Matwijowski K., Rok B. (red.), Studia z dziejów kultury i mentalności czasów nowożytnych, Wrocław 1993.
• Feldman J., Czasy saskie. Wybór źródeł, Wrocław 2004.
• Gierowski J., Rzeczpospolita w dobie upadku 1700-1740. Wrocław 1955.
• Grzybowski S., Strach w XVI wieku: nowe wzorce osobowe, [w:] Wyczański A. (red.), Społeczeństwo staropolskie, t. 1, Warszawa 1976.
• Horney K., Neurotyczna osobowość naszych czasów, Warszawa 1982.
• Kępiński A., Lęk, Warszawa 1987.
• Komoniecki A., Chronografia albo Dziejopis Żywiecki, Żywiec 1987.
• Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985.
• Matwijowski K., Rok B. (red.), Studia z dziejów kultury i mentalności czasów nowożytnych, Wrocław 1993.
• Minois G., Historia piekła, Warszawa 1996.
• Osiński Z., Lęk w kulturze społeczeństwa polskiego w XVI-XVII wieku, Warszawa 2009.
• Rok B., Mentalność duchowieństwa polskiego w XVIII wieku, [w:] Matwijowski K., Rok B. (red.), Studia z dziejów kultury i mentalności czasów nowożytnych, Wrocław 1993.
• Rusiecki M., Obraz śmierci w katechezie kościoła katolickiego w XVI-XVIII wieku, [w:] Suchojad H. (red.), Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI-XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, Warszawa 2001.
• Sokolski J., Staropolskie zaświaty. Obraz piekła, czyśćca i nieba w renesansowej i barokowej literaturze polskiej wobec tradycji średniowiecznej, Wrocław 1994.
• Stręciwilk J., Męka pańska w polskiej literaturze barokowej, [w:] Wojtyska H, Kopeć J. (red.), Męka Chrystusa wczoraj i dziś, Lublin 1981.
• Suchojad H. (red.), Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI-XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, Warszawa 2001.
• Wojtyska H., Kopeć J. (red.), Męka Chrystusa wczoraj i dziś, Lublin 1981.
• Wójcik Z., Historia powszechna XVI-XVII wieku, Warszawa 1995.
• Wyczański A.(red.), Społeczeństwo staropolskie, t. 1, Warszawa 1976.

Identifiers

ISSN

2084-1426