O. Mariana Pirożyńskiego przestrogi i zalecenia czytelnicze

• Authors: Bajor Agnieszka

Title variants

EN

Father Marian Pirożyński's admonitions and recommendations for readers

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W wieku XIX na polskim rynku wydawniczym pojawiły się informatory czytelnicze, edukacyjne i wychowawcze, przynoszące porady na temat szkodliwości i pożytków płynących z czytania. W okresie dwudziestolecia międzywojennego tego typu bibliografie zalecające opracowywali działacze oświatowi, nauczyciele, wykładowcy, bibliotekarze, a także kapłani i osoby świeckie związane z Kościołem katolickim. W artykule przedstawiono charakterystykę treściową poradnika lekturowego zestawionego przez o. Mariana Pirożyńskiego Co czytać? Poradnik dla czytających książki. Beletrystyka (Kraków, 1932). O. Pirożyński był przede wszystkim kierownikiem duchowym, wychowawcą i publicystą dbającym o moralne wychowanie młodzieży, zatroskanym o stosowne jej przygotowanie do życia rodzinnego, społecznego i obywatelskiego. W tekście zwrócono uwagę na przesłanki, które skłoniły redemptorystę do stworzenia katalogu powieści polskich i zagranicznych, ocenianych z punktu widzenia etyki, a nie literaturoznawstwa. Scharakteryzowano, z przykładami, utwory beletrystyczne, które autor oceniał pozytywnie, negatywnie oraz neutralnie. Przybliżono też pochodzące z międzywojnia oraz współczesne recenzje publikacji o. Pirożyńskiego oraz podkreślono silne związki poradnika z nauką Kościoła.

EN

Reading and educational manuals appeared on the Polish editorial market in the 19th century, providing guidelines on the topic of harms and advantages of reading. During the interwar period such recommendation bibliographies were prepared by educational activists, teachers, lecturers, librarians as well as priests and lay persons related to the Catholic Church. The article presents the content characteristic of a reading manual comprised by Fr. Marian Pirożyński Co czytać? Poradnik dla czytających książki (What to Read? Reader’s Companion, Cracow, 1932). Fr. Pirożyński was above all a spiritual guide, tutor and publicist taking care about moral education of the youth, concerned about its preparation for family, social and civic life. The article draws attention to prem-ises leading the Redemptorist to comprise a catalogue of Polish and foreign novels evaluated from the point of view of ethics rather than literary criticism. It gives charac-teristics and examples of literary works with positive, negative or neutral evaluation. It also presents interwar and contemporary reviews of Fr. Pirożyński’s publications and emphasises strong relations of the manual to the Church teaching.

Keywords

PL

O. Marian Pirożyński; czytelnictwo; przestrogi; poradnik; redemptoryści

EN

P. Marian Pirożyński; reading; cautions; guide; Redemptorists

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2014
• Volume: 122
• Pages: 87-105

Contributors

author

Bajor Agnieszka

References

• Akcja Katolicka na Śląsku. Powstanie. Rozwój. Działalność, Katowice 1938.
• Andrzejewska Jadwiga, Badania czytelnictwa w Polsce do 1939 r., „Studia o Książce”, 1986, t. 16, s. 73-139.
• Boy-Żeleński Tadeusz, „Moralnie obojętne”…, „Wiadomości Literackie”, 1932, nr 17, s. 4.
• Boy-Żeleński Tadeusz, Ku czemu Polska idzie, „Wiadomości Literackie”, 1932, nr 6, s. 1.
• Chyra-Rolicz Z., Ideały wychowawcze II Rzeczypospolitej, [w:] Kultura i oświata w europejskim międzywojniu (1918-1939), red. Renata Bryzek, Justyna Urban, Siedlce 2010, s. 297-308.
• Cz J., O. MARIAN PIROŻYŃSKI, redemptorysta Co czytać? Poradnik dla czytających książki – Beletrystyka, Wyd. Księży Jezuitów – Kraków 1932, „Przegląd Katolicki”, R. 70, 1932, s. 106-108.
• Czerwiński Bolesław, 25-lecie poradnika „Co czytać?”, „Homo Dei”, 1957, nr 2, s. 247-257.
• Dzieniakowska Jolanta, Książka i dziecko w opinii nauczycieli w Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Virginibus puerisque, t. 1, Z dziejów szkolnictwa i oświaty w XVIII-XX wieku, red. Ewa Kula i Marzena Pękowska, Kielce 2011, s. 361-383.
• Dziwoki Julia, Kościół katolicki wobec szkolnictwa w województwie śląskim w latach 1922-1939, Kielce 2002.
• Hadaczek Bolesław, Wychowanie przez literaturę w Polsce międzywojennej (związki literatury dla dzieci i młodzieży z pedagogiką), Warszawa-Poznań 1973.
• Jędrzejak Kazimierz, Recepcja wychowania chrześcijańskiego w Polsce w rozumieniu Piusa XI, [w:] Katolicka a liberalna myśl wychowawcza w Polsce w latach 1918-1939, red. Edward Walewander, Lublin 2000, s. 451-455.
• Konieczna Jadwiga, Kształtowanie się systemu informacji o książce dziecięcej na ziemiach polskich w XIX i w początkach XX wieku, [w:] Przestrzeń informacyjna książki, red. Jadwiga Konieczna, Stanisława Kurek-Kokocińska, Hanna Tadeusiewicz, Łódź 2009, s. 319-328.
• Kostkiewicz Janina, Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939, Kraków 2013.
• Kosyrczyk Klemens, Prasa katolicka orężem prawdy, Katowice 1939.
• Mierzwa Irena, Kulturotwórcza rola polskich towarzystw religijnych na Górnym Śląsku, [w:] Religijne inspiracje kultury na Górnym Śląsku, red. Wojciech Świątkiewicz, Janusz Wycisło, Katowice 1998, s. 107-120.
• Morawska Iwona, Edukacja patriotyczna w szkole międzywojennej jako źródło inspiracji dla współczesności, [w:] Kultura i oświata w europejskim międzywojniu (1918-1939), red. Renata Bryzek, Justyna Urban, Siedlce 2010, s. 309-317.
• Nosek Anna, Informacje na temat „dobrej” książki dla dzieci i młodzieży w dziewiętnastowiecznych polskich tekstach krytycznoliterackich, [w:] Przestrzeń informacyjna książki, red. Jadwiga Konieczna, Stanisława Kurek-Kokocińska, Hanna Tadeusiewicz, Łódź 2009, s. 329-338.
• Nosek Anna, O „złych” czytelnikach („garść” uwag i przykładów z międzywojennych poradników czytelniczych), „Bibliotekarz Podlaski”, 2011, nr 22, s. 92-96.
• Nosek Anna, Zalecenia dotyczące czytelnictwa dzieci i młodzieży w polskich poradnikach lekturowych i edukacyjnych z II połowy XIX wieku, „Linguodidactica”, 2011, s. 143-153.
• Nosek Anna: „Źródło siły i szczęścia”. Pochwały książki, pożytki płynące z lektury na kartach polskich poradników czytelniczych z dwudziestolecia międzywojennego, „Przegląd Humanistyczny”, R. 55, 2011, nr 3, s. 35-43.
• Observer, Kler wojujący, „Robotnik”, R. 38, 1932, nr 48, s. 3.
• Olczak-Kardas Monika, Księgozbiory bibliotek w okresie dwudziestolecia międzywojennego wyrazem postaw ideologicznych swoich organizatorów, [w:] Bibliologia polityczna, red. Dariusz Kuźmina, Warszawa 2011, s. 203-213.
• Olejniczak Magdalena, Religijność a wychowanie. Pedagogiczna dyskusja na łamach wybranych czasopism polskich w XX-leciu międzywojennym, [w:] Studia Bibliologiczne, t. 13: Biblioteki – prasa – silesiana, red. Irena Socha, Katowice 2001, s. 73-82.
• Ossowski Jerzy Stefan: Tropem «Papierowego bandyty». Sprawa unoszenia koszulek, [w:] Pasja książki. Studia poświęcone pamięci profesora Janusza Dunina, red. J. Ladorucki, M. Rzadkowolska, Łódź 2009, s. 280-296.
• P. A., W sprawie krytyki, uprawianej w niektórych dziennikach i innych pismach periodycznych polskich, „Gazeta Kościelna”, R. 39, 1932, s. 328-330.
• P.A., O. Marian Pirożyński, Redemptorysta. Co czytać? Poradnik dla czytających książki. Beletrystyka. Kraków 1932, „Gazeta Kościelna”, R. 39, 1932, s. 45-46.
• Pelczarski Kazimierz, O. Marian Pirożyński jako więzień komunistycznego reżimu, „Studia Redemptorystowskie”, 2007, nr 5, s. 9-37.
• Pelczarski Kazimierz, Ojciec Marian Pirożyński jako propagator wychowania katolickiego w okresie II Rzeczypospolitej, „Roczniki Nauk Społecznych”, 2003, z. 2, s. 71-100.
• Pelczarski Kazimierz: Działalność wychowawcza o. Mariana Pirożyńskiego (1899-1964), Lublin 2006.
• Pietrzak Jerzy, Pirożyński Marian, [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. 26, z. 10, Piotr z Pisar i Rytra – Piwowarczyk Jan, red. Emanuel Rostworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 539-541.
• Pilarski M. [pseud.; właśc. M. Pirożyński]: Prawda o księżach, Wyd. 2, [Niepokalanów] 1936.
• Pirożyński Marian, Baczność młodzieńcze!, Lublin 2004.
• Pirożyński Marian, Co czytać? Poradnik dla czytających książki. Beletrystyka, Kraków 1932.
• Pirożyński Marian, Co czytać? Poradnik w sprawie lektury religijnie uświadamiającej dla maturzystów szkół średnich, ogólnokształcących i seminariów nauczycielskich. Cz. 1, Filozofia, teologia, historia Kościoła, czasopisma, Kraków 1930.
• Pirożyński Marian, Co to jest Akcja Katolicka?, Poznań-Warszawa-Wilno-Lublin 1932.
• Pirożyński Marian, Kształcenie charakteru, Wyd. 3, Brighton, [ok. 1940].
• Pirożyński Marian, Odpowiedź autora „Co czytać” na zarzuty przeciwników, „Przegląd Katolicki”, R. 70, 1932, s. 394.
• Pirożyński Marian, Panna chrześcijanka, Lublin 2005.
• Pirożyński Marian, Wolna miłość czy małżeństwo. Wyd. 2, B. m., 1936.
• Pirożyński Marian, Zakładamy biblioteki parafialne. „Gazeta Kościelna”, R. 41, 1934, s. 291-292.
• Pirożyński Marian, Zaniedbany teren. „Przegląd Katolicki” 1926, nr 64, s. 555-557.
• Przewodnik po beletrystyce, red. Czesław Lechicki, Poznań, 1935.
• R. J., Ks. Marian Pirożyński C. SS. R. Co czytać? Poradnik dla czytających. Beletrystyka. Wydawnictwo Ks. Jezuitów. Str. 246. Br. 2,50 zł, „Przegląd Powszechny”, 1932, nr 193, s. 245-246.
• Radlińska Helena, Książka wśród ludzi. Uwagi o potrzebach i badaniu czytelnictwa, Wyd. 2 rozsz., Warszawa, 1934.
• Rogozińska W.: Bibliografia „w służbie czytającego ogółu”. Z dziejów bibliografii zalecającej w Polsce, [w:] Z problemów bibliografii, red. Maria Lenartowicz, Janina Pelcowa, Henryk Sawoniak, Warszawa 1970, s. 115-131.
• Rzadkowolska Magdalena, Czytelnictwo powieści w opiniach środowisk katolickich II Rzeczypospolitej, Łódź, 2003.
• Rzadkowolska Magdalena, Kościół katolicki a lektura w dwudziestoleciu międzywojennym, „Acta Universitatis Lodziensis”, 1999, z. 9, s. 85-104.
• Sojka Marian, Ojciec Marian Pirożyński – wzór wychowawcy, „Cywilizacja”, 2003, nr 7, s. 228-233.
• Stańczak Czesław, Katolicka Akcja Prasowo-Kolportażowa (potrzeba, metody, środki), Łódź 1930.
• Świecki, Lektura beletrystyki, „Gazeta Kościelna”, R. 40, 1933, nr 3, s. 30-31; nr 12, s. 136-137.
• Tylicka Teresa, O sztuce umierania (wspomnienie o ostatnich chwilach o. Mariana Pirożyńskiego), „Homo Dei”, 1998, nr 1, s. 85-90.
• Zdanowicz Anna, „Ostrożnie z czytaniem!”. O poradnikach lekturowych z lat 1919-1939, [w:] Komunikowanie i komunikacja w dwudziestoleciu międzywojennym, red. Krzysztof Stępnik, Maciej Rajewski, Lublin 2010, s. 141-152.
• Zdanowicz Anna, Między świątynią a śmietnikiem. O kulturze czytelniczej przełomu XIX i XX wieku, „Przegląd Humanistyczny”, R. 47, 2003, nr 5, s. 49-66.
• Zdanowicz Anna, Szkody płynące z lektury. O rozterkach propagatorów czytelnictwa zapisanych w poradnikach lekturowych sprzed 1939 roku, [w:] Bibliologia polityczna, red. D. Kuźmina, Warszawa 2011, s. 149-158.
• Zdanowicz Anna, Unormować czytanie. O poradnikach lekturowych przełomu XIX i XX wieku, [w:] Komunikowanie i komunikacja na ziemiach polskich w latach 1795-1918, red. K. Stępnik, M. Rajewski, Lublin 2008, s. 239-250.
• Ż. L. [L. Żebrowski], Apostolstwo książki czyli Rzecz o kolportażu książki religijnej w Kościele, Wilno 1931.