Liberałowie i komunitaryści o wolności i sprawiedliwości

• Authors: Justyna Miklaszewska

Title variants

EN

Liberals and Communitarians on Liberty and Justice

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Spór pomiędzy liberałami i komunitarystami w filozofii politycznej końca XX wieku dotyczył zagadnień wolności jednostki oraz indywidualizmu. Komunitaryści krytykowali liberalną koncepcję człowieka, ujmowanego niezależnie od kontekstu społecznego i kulturowego, oraz nieuwzględnianie przez liberałów idei dobra wspólnego. Obecnie przedmiotem debaty stał się problem sprawiedliwości społecznej, analizowany w pracach Amartyi Sena i Michaela Sandela. Liberalne ujęcie Sena opiera się na komparatystycznej procedurze prowadzącej do wyłonienia obiektywnych wartości, komunitarystyczne stanowisko Sandela odwołuje się do pojęcia dobra zakorzenionego w tradycji danego społeczeństwa, przy czym obaj zakładają, że określenie zasad sprawiedliwości dokonuje się w trakcie publicznej dyskusji. W obu tych koncepcjach ponadto idea sprawiedliwości nie sprowadza się wyłącznie do kwestii podziału dóbr w społeczeństwie, lecz odwołuje się do wartości, odpowiedzialności jednostek i do myślenia w kategoriach wspólnotowych. Tezą artykułu jest próba wykazania, że rozwiązanie sporu jest możliwe dzięki rezygnacji jego uczestników ze skrajnie indywidualistycznych założeń dotyczących wolności i podjęciu dyskusji na gruncie teorii sprawiedliwości.

EN

The debate between liberals and communitarians in the political philosophy of the late twentieth century concerned the issues of liberty and individualism. Communitarians criticized the liberal conception of man, defi ned regardless of the social and cultural context, and not taking into account the idea of the common good in liberal philosophy. This discussion has been presently continued, but now the most important issue has become the problem of justice analyzed in the Amartya Sen’s and Michael Sandel’s works. The liberal approach of Sen is based on a comparative procedure and public reasoning to identify the nature of justice whereas communitarian position of Sandel refers to the concept of common good rooted in the tradition of a given society. In both these theories the rules of justice are established in public debate. Moreover, they both do not concentrate solely on distribution of economic goods and social security, but incorporate ethical issues, responsibility and thinking about the others. This article is an attempt to demonstrate that the debate on the idea of justice brings solution to the liberals – communitarians controversy, thanks to the withdrawal of the extreme individualist assumptions and replacing individual liberty by ethics of responsibility.

Keywords

PL

wolność; sprawiedliwość; liberalizm; komunitaryzm; dobro wspólne

EN

liberty; justice; liberalism; communitarianism; common good

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2016
• Volume: 158/2
• Pages: 15-33

Contributors

author

Justyna Miklaszewska

• Uniwersytet Jagielloński, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

References

• Barnat D., 2009, Indywidualizm w filozofii społecznej Charlesa Taylora, „Diametros”, nr 20, 1–36, http://www.diametros.iphils.uj.edu.pl/serwis/pdf/diam20 [dostęp 28.03.2016].
• Berlin I., 1991 [1969], Dwie koncepcje wolności. Przeł. D. Grinberg. Warszawa: Res Publica.
• Inglehart R., 2003 [2000], Kultura a demokracja. W: L.E. Harrison, S.P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Przeł. S. Dymczyk. Poznań: Zysk i S-ka.
• Kymlicka W., 2009, Współczesna filozofia polityczna. Przeł. A. Pawelec. Warszawa: Aletheia. MacIntyre A., 1996 [1981], Dziedzictwo cnoty. Przeł. A. Chmielewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• MacIntyre A., 2007 [1988], Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność? Przeł. A. Chmielewski i in. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Mulhall S., Swift A., 1992, Liberals and Communitarians. Oxford: Blackwell.
• Nussbaum M. C., 2016 [2010], Nie dla zysku. Dlaczego demokracja potrzebuje humanistów. Przeł. Ł. Pawłowski. Warszawa: Fundacja Kultura Liberalna.
• Rasmussen D.B., Den Uyl D.J., 2013, Why Justice? Which Justice? Impartiality or Objectivity?. „The Independent Review”, 17, 3: 441–460.
• Rawls J., 2001 [1999], Prawo ludów. Przeł. M. Kozłowski. Warszawa: Aletheia.
• Rawls J., 2009 [1974], Teoria sprawiedliwości. Przeł. M. Panufnik i in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sandel M.J., 1982, Liberalism and the Limits of Justice. Cambridge: Cambridge University Press.
• Sandel M.J., 1994, Political Liberalism by John Rawls. „Harvard Law Review”, 107, 1765– 1794.
• Sandel M.J., 2013a [2009], Sprawiedliwość: Jak postępować słusznie?. Przeł. O. Siara. Warszawa: Kurhaus.
• Sandel M.J., 2013b [2012], Czego nie można kupić za pieniądze. Moralne granice rynku. Przeł. A. Chromik, T. Sikora. Warszawa: Kurhaus.
• Sandel M.J., 1996, Democracy’s Discontent. America in Search of a Public Philosophy. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Sen A., 2007, Identity and Violence. The Illusion of Destiny. New York: W.W. Norton.
• Sen A., 2009, The Idea of Justice. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Sen A., 2011, Violence and Civil Society. W: Peace and Democratic Society. Cambridge: Open Book Publishers.
• Szahaj A., 2000, Jednostka czy wspólnota. Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska”. Warszawa: Aletheia.
• Taylor C., 1985, What’s Wrong with Negative Liberty? W: Philosophy and the Human Sciences. Philosophical papers 2. Cambridge: Cambridge University Press.
• Taylor C., 2012 [1989], Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. Przeł. M. Gruszczyński i in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Taylor C., 2007, A Secular Age. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Walsh V., 2007, Amartya Sen on Rationality and Freedom. „Science and Society”, 71, 1, 59–83.