Doświadczenie lektury

• Authors: Anna Burzyńska

Title variants

EN

The experience of reading

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia problematykę lektury w kontekście aktualnego zainteresowania humanistyki kwestią doświadczenia. Autorka zwraca uwagę na podwójną problematyczność tytułowego „doświadczenia lektury” – zarówno w związku z trudnościami w doprecyzowaniu kategorii doświadczenia na gruncie tradycji filozoficznej, jak i w odwołaniu do XX-wiecznych teorii lektury (ukierunkowanych fenomenologicznie i semiotycznie), które zastępując tradycyjne pojęcie interpretacji pojęciem lektury, obwarowywały praktykę czytania kryteriami poprawności i odbierały jej charakter doświadczenia. Główną tezą artykułu jest konieczność przejścia w refleksji nad doświadczeniem lektury od tendencji esencjalistycznych do pragmatystycznych i performatycznych, czyli postawienia pytań: jak literatura działa?, jakie doświadczenia wytwarzane są w praktyce lektury? i jak za pomocą lektury można inspirować do czytania literatury? W perspektywie kryzysu czytelnictwa i „kryzysu arcydzieł” pytania te wydają się bardzo istotne.

EN

The article discusses reading from the perspective of human inquiry into the nature of experience. The author pinpoints a dual problem. The first relates to difficulties with definition of experience in the philosophical tradition. The second is an influence of 20th century theories which replace the concept of interpretation with the concept of reading. The main thesis of the article argues for the necessity to enter a new reflection on the experience of reading away from its essentialistic tendency, to be more based on pragmatics and performatics. This could be followed by questions about how literature works, the kind of experience that is created in the process of reading and how people should be inspired to embrace literature. In view of the reading crisis and the crisis of classics these questions seem crucially important.

Keywords

PL

lektura; doświadczenie; recepcja; interpretacja; czytelnik; dekonstrukcja; pragmatyzm; hermeneutyka

EN

reading; experience; reception; interpretation; reader; deconstruction; pragmatism; hermenutics

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2012
• Issue: 2(118)
• Pages: 9-19

Dates

issued

2012-06-30

Contributors

author

Anna Burzyńska

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Adorno, T. (1986). Dialektyka negatywna (przeł. K. Krzemień). Warszawa: PWN.
• Barthes, R. (1972). Krytyka i prawda (przeł. W. Błońska). W: H. Markiewicz (red.), Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia (t. 2). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Barthes, R., (1997). Przyjemność tekstu (przeł. A. Lewańska). Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Bataille, G. (1998). Doświadczenie wewnętrzne (przeł. O. Hedermann). Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Baudrillard, J. (2005). Symulakry i symulacja (przeł. S. Królak). Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Benjamin, W. (1996). Experience. W: M. Bullock i M. W. Jennings (red.), Walter Benjamin. Selected Writings (t. 1). Cambridge: Cambridge Mass.
• Burzyńska, A. (2001). Efekt dekonstrukcji. W: A. Burzyńska. Dekonstrukcja i interpretacja. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Burzyńska, A. (2006). Anty-Teoria literatury. Kraków: Universitas
• Derrida, J. (1984). Signeponge/Signesponge. (przeł. R. Rand). New York: Columbia University Press (wersja francuska i angielska)
• Derrida, J. (2000). Szibbolet. Dla Paula Celana. (przeł. A. Dziadek). Bytom: FA-art.
• Empson, W. (1981). Siedem typów wieloznaczności. (przeł. S. Eile). W S. Skwarczyńska (red.), Teoria badań literackich za granicą. Antologia (t. 2, cz. 2). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Fish, S. (1996). Literatura w czytelniku: stylistyka afektywna. (przeł. M. B. Fedewicz). W: H. Markiewicz (red.), Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia (t. 4, cz. 1). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Gadamer, H.-G. (1993). Prawda i metoda. (przeł. B. Baran). Kraków: Inter Esse.
• Gadamer, H.-G. (1998). Czy poeci umilkną? (przeł. M. Łukaszewicz). Bydgoszcz: Homini.
• Jauss, H. R. (1999). Historia literatury jako prowokacja (przeł. M. Łukasiewicz). Warszawa: Instytutu Badań Literackich.
• Jay, M. (2008). Pieśni doświadczenia. Nowoczesne amerykańskie i europejskie wariacje na uniwersalny temat (przeł. A. Rejniak-Majewska). Kraków: Universitas.
• Kermode, F. (1989). An appetite for poetry. Cambridge: Harvard University Press.
• Michaels, W. B. (2011). Kształt znaczącego. Od roku 1967 do końca historii (przeł. J. Burzyński). Kraków: Korporacja ha!art.
• Montaigne, M. (1985). Próby. Księga trzecia (przeł. T. Żeleński-Boy). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Nietzsche, F. (1992). Jutrzenka. Myśli o przesądach moralnych (przeł. S. Wyrzykowski i W. Berent). Warszawa: „bis”.
• Rorty, R. (1996) Kariera pragmatysty (przeł. T. Bieroń). W: U. Eco i in., Interpretacja i nadinterpretacja. S. Collini (red.). Kraków: Znak.
• Sartre, J. P. (1968). Czym jest literatura? (przeł. J. Lalewicz). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Scott, J. W. (1991). The evidence of experience. Critical Inquiry, 17. Chicago: University of Chicago.
• Welsh, W. (1998). Nasza postmodernistyczna moderna (przeł. R. Kubicki i A. Seidler-Janiszewska). Warszawa: Oficyna Naukowa 1998.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2012/2-1-burzynska-doswiadczenie-lektury.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858