Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2019 | 132 | 269-315

Article title

Polscy ojcowie Soboru Watykańskiego II. Wstęp do badań nad episkopatem Kościoła katolickiego w PRL w latach sześćdziesiątych XX wieku

Content

Title variants

EN
Polish Fathers of the Second Vatican Council. Introduction to research on Polish Bishops in the Polish People’s Republic in the sixties of the 20th century

Languages of publication

PL EN

Abstracts

PL
Wśród polskich ojców soborowych – uczestników Soboru Watykań-skiego II – wyodrębniono trzy kategorie związane ze sprawowanymi godnościami, urzędami oraz święceniami (biskupi ordynariusze; biskupi sufragani i rezydujący w Rzymie; wyżsi przełożeni zakonni). Analiza prozopograficzna całej zbiorowości przeprowadzona została w oparciu o cztery cechy służące opisowi: wykształcenia i formacji intelektualnej; doświadczenia pasterskiego – pokolenie sakry biskupiej (urzędu wyższego przełożonego zakonnego); udziału w obradach soborowych; ak-tywności w obradach soborowych. Badania pozwalają na sformułowanie następują-cych wniosków końcowych: 1) zdecydowana większość posiadała co najmniej stopień doktora, przy czym lepsze wykształcenie (stopień doktora habilitowanego oraz tytuły profesorskie), było udziałem przede wszystkim biskupów ordynariuszy; 2) ponad 25% polskich ojców soborowych studiowało na uczelniach rzymskich, a blisko 75% posiadało dyplomy uczelni polskich (najczęściej wybierano Katolicki Uniwersytet Lubelski); 3) wśród biskupów ordynariuszy dominowało pokolenie sakry (urzędu wyższego przełożonego zakonnego) 1946-1955, natomiast wśród biskupów i rezydu-jących w Rzymie pokolenie 1956-1965, a więc hierarchów młodych, często tylko z kilkuletnim doświadczeniem posługi biskupiej; 4) we wszystkich czterech sesjach Soboru Watykańskiego II uczestniczyło tylko 10 spośród wszystkich polskich bisku-pów; 5) w I sesji soborowej dominowali liczebnie biskupi ordynariusze, w trzech kolejnych biskupi sufragani i rezydujący w Rzymie; 6) najczęściej wystąpienia pu-bliczne w auli soborowej wygłaszali biskupi ordynariusze – prawie 75% wszystkich przemówień polskich ojców soborowych, szczególną rolę spośród nich odegrali Pry-mas Polski kardynał Stefan Wyszyński oraz arcybiskup krakowski Karol Wojtyła; 7) odmiennie niż w przypadku wystąpień publicznych, większość animadversiones (pisemne uwagi), składali przede wszystkim biskupi sufragani i rezydujący w Rzymie (ponad 56%); 8) polscy ojcowie soborowi stanowili największą delegację spośród episkopatów krajów Europy Środkowo-Wschodniej, często pełnili rolę przedstawicie-li Kościoła milczenia zza „żelaznej kurtyny”, a ich udział w pracach Soboru Waty-kańskiego II miał znaczący wpływ na finalny kształt dokumentów soborowych.
EN
Three categories of Polish conciliar fathers – participants of the Sec-ond Vatican Council – have been set apart. These categories have to do with their dignities, offices and ordinations (ordinaries, suffragan bishops and residents in Rome, higher superiors in orders). Prosopographical analysis of these people was carried out on the basis of 4 factors: education, intellectual formation, pastoral experi-ence, participation in conciliar debates. Following conclusions have been drawn: 1) Vast majority had a doctoral degree. Mostly ordinaries had habilitation and profes-sorship. 2) Over 25% of Polish conciliar fathers studied at Roman universities and almost 75% had degrees from Polish universities. 3) Among the ordinaries the genera-tion of the office of a higher order’s superior – 1946-1955. Among bishops and resi-dents in Rome dominated the 1956-1965 generation, i.e. the hierarchy of the young. 4) In all four sessions of the Council only 10 bishops took part. 5) In the first session ordinaries were a majority. In the following sessions suffragan bishops and residents in Rome were a majority. 6) Public speeches were held mostly by ordinaries (75% of all speeches by Polish bishops). A special role was played by the president of Polish bishops’ conference – cardinal Stefan Wyszyński and Cracow’s archbishop Karol Wojtyła. 7) Different than in the case of public speeches, most animadver-siones (written remarks) were submitted by suffragan bishops and residents in Rome (over 56%). 8) Polish conciliar fathers were the most numerous delegation among bishops’ conferences from Middle-Eastern Europe. They were representatives of the silent Church behind the Iron Curtain. Their participation in the works of the Council had a decisive impact on the final documents of the Council.

Contributors

References

  • Źródła drukowane
  • Białkowski M., Protokoły konferencji polskich ojców soborowych. Zbiór dokumentów 1962-1965, Lublin 2019.
  • Sobór oczami polskich komunistów. Sobór Watykański II w świetle dokumentów MSW i MSZ, wstęp, wybór i oprac. W. Kucharski, D. Misiejuk, War-szawa 2017.
  • Umiński J., Episkopat Polski z pierwszej połowy XX wieku, Toruń 2016, do druku przygotowali, wstępem i przypisami opatrzyli S. Grochowina, J. Sziling, Toruń 2016.
  • Opracowania
  • Augustyn Ciesielski. Dziedzictwo cystersów. Prace zebrane, red. M. Starzyński, M. Zdanek, Kraków 2013.
  • Bednarski D., Biskup Józef Gawlina jako opiekun Polaków na emigracji, Katowice 2019.
  • Bejze B., Kronika Soboru Watykańskiego II, Częstochowa 2000.
  • Białkowski M., Wokół Soboru Watykańskiego II. Studia i szkice, Toruń 2016.
  • Bielawny K., Udział biskupów polskich w obradach Soboru Watykańskiego II, „Studia Ełckie” 2009, nr 11.
  • Borcz T., Biskup Bernard Czapliński w służbie Kościoła chełmińskiego, „Studia Pelplińskie” 1980, nr 11.
  • Dembiński P., Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428-1500, Poznań 2012.
  • Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003.
  • Gmurczyk Z., Kościół włocławski w rzeczywistości PRL-u za czasów biskupa Antoniego Pawłowskiego (1951-1968), Włocławek 2015.
  • Grygiel L., Prorok ze św. Anny. Biskup Jan Pietraszko, Kraków 2017.
  • Gryz R., Biskup kielecki Czesław Kaczmarek w starciu z komunistycznym totalitaryzmem, „Kieleckie Studia Teologiczne” 2005, nr 4.
  • Jujeczka S., Duchowni średniowiecznej Legnicy. Studium prozopograficzne nad klerem diecezjalnym, Legnica 2006.
  • Kasyna W., Bp Zygfryd Ignacy Kowalski (1910-1995), [w:] Księga Jubileu-szowa 350 lat Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie (1651-2001), red. A. Nadolny, Pelplin 2001.
  • Kłoczowski J., Les évêques polonais et le Concile Vatican II, [w:] Le Dou-xième Concile du Vatican (1959-1965). Actes du Colloque organié par l’École Française de Rome collab. avec l’Université de Lille III, l’Istituto per a Scienze Religieuse de Bologne et de Dipartamento di Studio Storici del Medioevo e dell’eta contemporanea de l’Univ. di Roma La Sapienza (Rome, 28-30 mai 1986), Roma 1989.
  • Kopiczko A., Józef Drzazga, [w:] Poczet biskupów warmińskich, red. S. Achrem-czyk, Olsztyn 2008.
  • Krahel T., Biskup Aleksander Mościcki, „W Służbie Miłosierdzia” 1/2010.
  • Krajniak R., Duchowieństwo kapituł katedralnej w Chełmży do 1466 roku. Studium prozopograficzne, Toruń 2013.
  • Ks. bp Władysław Jędruszuk (1918-1994): pierwszy pasterz Diecezji Drohiczyńskiej. XX rocznica utworzenia Diecezji Drohiczyńskiej, red. M. Bogu-szewski, Z. Rostkowski, S. Ulaczyk, Drohiczyn-Łosice 2011.
  • Kucharski W., Komuniści i Watykan. Polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974, Warszawa 2019.
  • Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989, Warszawa 2019.
  • Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992.
  • Nowak T., Duchowieństwo ziemi wieluńskiej w drugiej połowie XV i początku XVI wieku. Studium prozopograficzne, Wieluń 2016.
  • Nowicki T., Plebani archidiakonatu pomorskiego w XVIII wieku. Studium prozopograficzne, Lublin 2008.
  • Prejs R., Administracja diecezjalna w Królestwie Polskim w latach 1864-1918. Studium prozopograficzne, Lublin 2012.
  • Prokop K. R., Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Leksykon biograficzny, Kraków 1998.
  • Prokop K. R., Pasterze i rządcy diecezji mińskiej, pińskiej i drohiczyńskiej, Drohiczyn 2006.
  • Przeniosło M., Stopnie, tytuły i stanowiska naukowe w II Rzeczypospolitej, „Res Historica. Czasopismo Instytutu Historii UMCS” 2012, t. 33.
  • Raina P., Arcybiskup Bronisław Dąbrowski. Portret, Warszawa 2008.
  • Rola M., Wkład kard. Stefana Wyszyńskiego w prace Soboru Watykańskiego II, „Warszawskie Studia Teologiczne” III/1985-1990.
  • Różański M., Duchowieństwo parafialne archidiakonatu uniejowskiego w XVIII wieku. Studium prozopograficzne, Łódź 2010.
  • Rutkowski P., Polscy biskupi jako ojcowie Soboru Watykańskiego II, War-szawa 2014.
  • Selejdak R., Tożsamość i działalność instytucji formacji kapłańskiej w Rzymie, „Collectanea Theologica” 79/1, 2009.
  • Skrzypczak R., Karol Wojtyła na Soborze Watykańskim II. Zbiór wystąpień, Warszawa 2011.
  • Szczepaniak J., Duchowieństwo diecezji krakowskiej w XVIII wieku. Studium prozopograficzne, Kraków 2010.
  • Szetelnicki W., Lwowianin na drogach świata, Władysław Kardynał Rubin, Roma 1985.
  • Śledzianowski J., Ksiądz Czesław Kaczmarek. Biskup kielecki 1895-1963, Kielce 2008.
  • Walkusz J., Drugi Sobór Watykański – próba kontekstualnej interpretacji historycznej, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2013, nr 1.
  • Warso A., Trudności paszportowe bpa Piotra Gołębiowskiego, „Kronika Diecezji Radomskiej” 2005, nr 14 (4).
  • Wereda D., Biskupi unickiej metropolii kijowskiej w XVIII wieku, Siedlce-Lublin 2013.
  • Wilk S. SDB, Episkopat Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 1992.
  • Wodzianowska I., Rzymskokatolicka Akademia Duchowna w Petersburgu, Lublin 2007.
  • Wojtyła K., Udział biskupów polskich w Soborze Watykańskim II, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie” 1971, nr 53 (5).
  • Wójcik W., Zagadnienia organizacyjne i proceduralne podczas I sesji Soboru Watykańskiego II, „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik Prawno-Historyczny” 5/3-4, 1962.
  • Żaryn J., Biskupi polscy doby PRL jako przedstawiciele polskich elit, [w:] Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów, red. R. Łatka, Warszawa 2019 [w przygotowaniu do druku].
  • Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-5ff02b04-3036-48a9-a5ad-4685ec7db56f
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.