Archiwum zmian środowiska naturalnego okresu przełomu plejstocen-holocen w basenie uniejowskim

• Authors: Danuta Dzieduszyńksa

Title variants

EN

Archive of changes in the natural environment during the Pleistocene-Holocene transition in the Uniejów Basin

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Archives of changes in the natural environments are gathered in various kinds of sediments, depending on the time in the history of the Earth. The Quaternary environmental variations are recorded from the ocean cores and the Greenland or Antarctic ice cores. High temporal resolution for shorter periods may be derived from annually laminated lacustrine sediments. A versatile archive for palaeogeographical reconstruction of the time of the Pleistocene-Holocene transition in the fluvial system has been found at Koźmin Las site in the Uniejów Basin of the middle Warta river valley. Well-preserved remains of pine subfossil forest as trunks and in situ stumps and accompanying organic deposits, of the late Alleröd and Younger Dryas age, have been subjected to multiproxy palaeoecological analysis and geological investigations. The sediments stored signals of a few short terrestrial events interrupted by periodic floods. It has been concluded that the forest was destroyed by deteriorating hydrological conditions or a sudden catastrophic event, like a strong wind, in response to a global climatic change of the Pleistocene-Holocene transition. The Late Weichselian natural events recorded at the site point to a possible reaction of the fluvial system in a changing climate and environment. The knowledge about the past is essential to the creation of current ecosystem management strategies.

Keywords

PL

basen uniejowski

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Biuletyn Uniejowski
• Year: 2013
• Volume: 2
• Pages: 39-52

Contributors

author

Danuta Dzieduszyńksa

• Katedra Geomorfologii i Paleogeografii, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łózki, ul. Narutowicza 88, 90-139 Łódź

References

• Alley R. B., Meese D. A., Shuman C. A., Gow A. J., Taylor K. C., Grootes P. M., White W. C., Ram M., Waddington E. D., Mayewski P. A., Zielinski G. A., Abrupt increase in Greenland snow accumulation at the end of the Younger Dryas event, Nature, 362, 1993, s. 527-529.
• Andrzejak K., Rozprzestrzenienie i uwarunkowania rozwoju późnovistuliańskich osadów organicznych w Koźminie, Maszynopis pracy magisterskiej, Archiwum Katedry Geomorfologii i Paleogeografii UŁ, 2012, 98 ss.
• Björck S., Younger Dryas Oscillation, Global Evidence, W: S. A. Elias (ed.) Encyclopedia of Quaternary Science, vol. 3, Elsevier B.V., Oxford, 2007, s. 1085-1093.
• Bradley R. S., Paleoclimatology: Reconstructing Climates of the Quaternary, International Geophysic Series, Volume 68, 1999.
• Dylik J., The main elements of the Upper Pleistocene paleogeography in Central Poland, Biuletyn Peryglacjalny, 16, 1967, s. 85-115.
• Dylikowa A., Wydmy środkowopolskie i ich znacznie dla stratygrafii schyłkowego plejstocenu, W: R. Galon, J. Dylik (red.) Czwartorzęd Polski, PWN, Warszawa, 1967, s. 353-371.
• Dzieduszyńska D., Ochłodzenie młodszego dryasu i jego efekty morfogenetyczne w regionie łódzkim, Acta Geographica Lodziensia, 98, 2011, 104 ss.
• Dzieduszyńska D., Kittel P., Basen uniejowski – historia i stan badań paleogeograficznych w Uniwersytecie Łódzkim, Biuletyn Uniejowski, 1, 2012, s. 189-203.
• Dzieduszyńska D., Petera-Zganiacz J., Geologic position of the Younger Dryas subfossil forest in the Warta River Valley, central Poland, Bulletin of the Geological Society of Finland, 84, 1, 2012, s. 69-79.
• Dzieduszyńska D., Petera-Zganiacz J., Krąpiec M., The age of the subfossil trunk horizon in deposits of the Warta River valley (central Poland) based on 14C datings, Geochronometria, 38 (4), 2011, s. 334-340.
• Dzieduszyńska D., Kittel P., Petera-Zganiacz J., Twardy J., Paleogeograficzne elementy rozwoju doliny Warty w Kotlinie Kolskiej w świetle badań w stanowisku „Koźmin Las”, Acta Geographica Lodziensia, 100, 2012, s. 35-49.
• Dzieduszyńska D., Kittel P., Petera-Zganiacz J., Brooks S. J., Korzeń K., Krąpiec M., Pawłowski D., Płaza D., Płóciennik M., Stachowicz-Rybka R., Twardy J., Environmental influence on forest development and decline in the Warta River valley (Central Poland) during the Late Weichselian, Quaternary International, 2013, (w druku).
• Forysiak J., Ewolucja doliny Warty między Burzeninem a Dobrowem po zlodowaceniu warty, Acta Geographica Lodziensia, 90, 2005, 116 ss.
• Goździk J., A permafrost and its impact on some depositional conditions between 20 and 10 ka in Poland, Biuletyn Peryglacjalny, 34, 1995, s. 53-72.
• Kittel P., Petera-Zganiacz J., Dzieduszyńska D., Twardy J., Krąpiec M., Bijak Sz., Bronisz K., Zasada M., Płaza D., Badania „kopalnego lasu” ze schyłku vistulianu w dolinie Warty (Kotlina Kolska, środkowa Polska), Studia i Materiały CEPL w Rogowie, 14, z. 1(30), 2012, s. 238-245.
• Klatkowa H., Załoba M., Kształtowanie budowy geologicznej i rzeźby południowego obrzeżenia basenu uniejowskiego, W: Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek, red. W. Stankowski, Instytut Badań Czwartorzędu UAM, Poznań, 1991.
• Kozarski S., Deglacjacja północno-zachodniej Polski: warunki środowiska i transformacja geosystemu (~20→10 ka BP), Dokumentacja Geograficzna, 1, 1996, 88 ss.
• Kozarski S., Rotnicki K., Problemy późnowürmskiego i holoceńskiego rozwoju den dolinnych na Niżu Polskim, Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej PTPN, 19, 1978, 57 ss.
• Kozłowski S. K., Wielka historia świata, tom 1. Świat przed „rewolucją” neolityczną, Forga Oficyna Wydawnicza, Kraków, 2004, 768 ss.
• Krajewski K., Późnoglacjalne i holoceńskie procesy wydmotwórcze w pradolinie warszawsko-berlińskiej w wiłach Warty i Neru, Acta Geographica Lodziensia, 39, 1977, 87 ss.
• Lowe J. J., Rasmussen S. O., Björck S., Hoek W. Z., Steffensen J. P., Walker M. J. C., Yu Z. C., Synchronization of palaeoenvironmental events in the North Atlantic region during the Last Termination: a revised protocol recommended by the INTIMAE group, Quaternary Science Review, 27, 2008, s. 6-17.
• Madeyska T., Zróżnicowanie roślinności Polski u schyłku ostatniego zlodowacenia, Studia Geologica Polonica, 113, 1998, s. 137-180.
• Madeyska T., Kozłowski S. K., Human settlement and palaeoenvironmental changes in Poland 20,000-8,000 years ago, Biuletyn Peryglacjalny, 34, 1995, s. 103-124.
• Manikowska B., Gleby kopalne i okresy pedogenetyczne w ewolucji środowiska Polski środkowej po zlodowaceniu warciańskim, Acta Geographica Lodziensia, 76, 1999, s. 41-100.
• Petera J., Vistuliańskie osady dolinne w basenie uniejowskim i ich wymowa paleogeograficzna, Acta Geographica Lodziensia, 83, 2002, 174 ss.
• Petera-Zganiacz J., Dzieduszyńska D., Wymowa paleogeograficzna horyzontu pni kopalnych w osadach późnego vistulianu, Acta Geographica Lodziensia, 93, 2007, s. 57-66.
• Petera-Zganiacz J., Forysiak J., Historia rozwoju doliny Warty w basenie uniejowskim, Biuletyn Uniejowski, 1, 2012, s. 23-41.
• Ralska-Jasiewiczowa M., Goslar T., Madeyska T., Starkel L., Lake Gościąż, central Poland. A monographic study, Part 1, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków, 1998, 340 ss.
• Shackleton N. J., Opdyke N. D., Oxygen isotope and paleomagnetic stratigraphy of equatorial Pacific core V28-238. Oxygen isotope temperatures and its volumens on a 10 year scale, Quaternary Research, 3,1, 1973, s. 39-55.
• Słownik Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2007.
• Spurk M., Kromer B., Peschke P., Dendrochronologische, palynologische und Radiokarbon-Untersuchungen eines Waldes aus der Jüngeren Tundrenzeit, Quartär, 49/59, 1999, s. 34-48.
• Starkel, Paleogeografia holocenu, PWN, Warszawa, 1977, 362 ss.
• Starkel, Współczesna rzeźba Polski dziedziczy cechy peryglacjalne, Przegląd Geograficzny, 77, 1, 2005, s. 11-19.
• Starkel L., Gębica P., Evolution of river valleys in Southern Poland during the Pleistocene-Holocene transition, Biuletyn Peryglacjalny, 34, 1995, s. 177-190.
• Turkowska K., Recognition of valleys evolution during the Pleistocene-Holocene transition in non-glaciated regions of Polish Lowlands, Biuletyn Peryglacjalny, 34, 1995, s. 209-227.
• Turkowska K., Geomorfologia regionu łódzkiego, Wyd. UŁ, 2006, 238 ss.
• Walker M. J. C., Björck S., Lowe J. J., Cwynar L. C., Johnsen S., Knudsen K. L., Wohlfarth B., INTIMATE group, Isotopic “events” in the GRIP ice core: a stratotype for the late Pleistocene, Quaternary Science Review, 18, 1999, s. 1143-1150.
• Wasylikowa K., Roślinność i klimat późnego glacjału w środkowej Polsce na podstawie badań w Witowie koło Łęczycy, Biuletyn Peryglacjalny, 13, 1964, s. 261-376.