Sztuka i ekspresja plastyczna na drodze poznania dziecka – próba konstrukcji narzędzia

• Authors: Krasoń Katarzyna

Title variants

EN

Art and Artistic Expression as an Aid to Understanding the Child: An Attempt to Design a Tool

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje próbę skonstruowania autorskiego narzędzia deskrypcji dziecięcego procesu tworzenia dzieła plastycznego oraz oceny finalnego efektu tego procesu, jakim jest wytwór wizualny. Poszukiwanie sposobów poznawania dziecka jest jednym z zasadniczych wyzwań współczesnej pedagogiki wczesnoszkolnej, zwłaszcza kiedy podejmujemy kwestie wsparcia rozwoju najmłodszych o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wymiar terapii implikuje bowiem konieczność dogłębnej diagnozy wychowanka, przy czym w tym kontekście istotny jest każdy przejaw jego funkcjonowania, w tym także ekspresja estetyczna. W części pierwszej Autorka skupia się przede wszystkim na wyjaśnieniu, czym jest ekspresja, zwłaszcza emocjonalna, będąca podstawą działań arteterapeutycznych. Dokonuje również przeglądu opracowań dotyczących terapii ekspresyjnej. Zaprezentowane narzędzie deskrypcji dziecięcego procesu tworzenia dzieła plastycznego jest propozycją zapisu danych potrzebnych do postawienia diagnozy. Artykuł jest adresowany przede wszystkim do wykwalifikowanych terapeutów, jest też głosem w dyskusji na temat kompetencji diagnostycznych nauczycieli i pedagogów szkolnych pracujących z dziećmi, których jedną z form ekspresji jest ekspresja artystyczna.

EN

The article attempts to design a proprietary tool to describe the child’s process of creating a work of art and to assess the final effect of this process, namely the visual product. Finding methods of understanding the child is one of the basic challenges of modern early school pedagogy, especially when the issues of support for the development of the youngest are tackled together with those with special educational needs. The dimension of therapy implies the necessity of in-depth diagnosis of the child, with every aspect of his or her functioning being important in this context, including aesthetic expression. In the first part, the author concentrates primarily on an explanation of what expression means, especially in the emotional terms which appear fundamental for art therapeutic activities. The author also makes an overview of issues on expressive therapy. The tool for the description of a child’s art creation process presented proposes the data record needed in order to make a diagnosis. The article is addressed primarily to qualified therapists. It is also a voice in the discussion on the diagnostic competences of teachers and school pedagogues who work with children whose main form of expression is the artistic.

Keywords

PL

ekspresja artystyczna; diagnoza dziecka; arteterapia; ekspresja emocjonalna; terapia ekspresyjna

EN

artistic expression; diagnosis of the child; art therapy; emotional expression; expressive therapy

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2016
• Volume: 11
• Issue: 3(41)
• Pages: 67-82

Contributors

author

Krasoń Katarzyna

References

• Barker Ph., Metafory w psychoterapii. Teoria i praktyka. Część pierwsza, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1997.
• Baum E., Terapia zajęciowa, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2008.
• Boyd D., Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, tłum. J. Gilewicz, A. Wojciechowski, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2008.
• Churchland P.S., Braintrust: What Neuroscience Tells Us about Morality, Princeton University Press, Princeton 2011.
• Dobrzyńska T., Mówiąc przenośnie... studia o metaforze, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 1994.
• Ekman P., Davidson R., Co wpływa na subiektywne doświadczanie emocji, [w:] Natura emocji. Podstawowe zagadnienia, red. P. Ekman, R. Davidson, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.
• Frith Ch., Law J., Cognitive Physiological Processes Underlying Drawing Skills, „Leonardo”, 28(1995)3, June-July.
• Gołąb M., Spór o granice poznania dzieła muzycznego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012.
• Groth-Marnat G., Handbook of Psychological Assessment, Wiley, New York 1997.
• Handford O., Karolak W. (red.), Zabawa (z) przedmiotami w twórczym rozwoju i arteterapii, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Łódź 2008.
• Kaplan F.F., Co może powiedzieć nam sztuka, a czego nie, [w:] Arteterapia. Podręcznik, red. C.A. Malchiodi, tłum. E. Bochenek, Harmonia Universalis, Gdańsk 2012.
• Karolak W., Arteterapie: język wizualny w terapiach twórczości i sztuce, Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2014.
• Karolak W., Rysunek w arteterapiach, twórczości i sztuce, Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2015.
• Karolak W., Kaczorowska B. (red.), Arteterapia: od rozważań nad teorią do zastosowań praktycznych, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 2011.
• Kay L., Research as Bricolage: Navigating in/between the Creative Arts Disciplines, „Music Therapy Perspectives”, 2015, December 24, DOI: 10.1093/mtp/miv041.
• Kępiński A., Rytm życia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015.
• Kmita J., Kultura i poznanie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
• Kossakowska M.,Wykorzystanie metafory w pracy terapeutycznej z dzieckiem, [w:] Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja, psychokorekcja, red. B. Kaja, t. I, Wydawnictwo WSP, Bydgoszcz 1997.
• Krasoń K., Mazepa-Domagała B., Przestrzenie sztuki dziecka. Strategia intersemiotycznego i polisensorycznego wsparcia jednostek o obniżonej sprawności intelektualnej, Wydawnictwo „Librus”, Katowice 2003.
• Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988.
• Lewis M., Emocje samouświadamiające: zażenowanie, duma, wstyd, poczucie winy, [w:] Psychologia emocji, red. M. Lewis, J. Haviland-Jones, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
• Malchiodi C.A., Arteterapia i mózg, [w:] Arteterapia. Podręcznik, red. C.A. Malchiodi, tłum. E. Bochenek, Harmonia Universalis, Gdańsk 2012.
• Malchiodi C.A., Terapia ekspresyjna i podejścia multimodalne, [w:] Arteterapia. Podręcznik, red. C.A. Malchiodi, tłum. E. Bochenek, Harmonia Universalis, Gdańsk 2012.
• Miłobędzka K., W widnokręgu Odmieńca. Teatr, dziecko, kosmogonia, Biuro Literackie, Wrocław 2008.
• Oatley K., Jenkins J., Zrozumieć emocje, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2003.
• Oster G.D., Gould P., Rysunek w psychoterapii, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999.
• Read H., Wychowanie przez sztukę, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1976.
• Stern D., The motherhood constellation, Basic Books, New York 1995.
• Strayer J., Children’s concordant emotions and cognitions in response to observed emotions, „Child Development”, (1993)64.
• Szafraniec G., Między sztuką a terapią. Obszary poszukiwań, [w:] Dziecko i sztuka. Recepcja – edukacja – wsparcie – terapia, red. M. Knapik, współpr. K. Krasoń, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003.
• Szulc W., Europejskie standardy edukacji arteterapeutów. Rola ECArTE i stowarzyszeń zawodowych, [w:] Arteterapia jako dyscyplina akademicka w krajach europejskich. Uniwersytet Wrocławski w ECArTE, red. W. Szulc, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2010.
• Szulc W., Sztuka w służbie medycyny od antyku do postmodernizmu, Wydawnictwo Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego, Poznań 2001.
• Tanaka M., Urhausen M.T., Rysowanie i opowiadanie historii w psychoterapii dzieci, [w:] Arteterapia. Podręcznik, red. C.A. Malchiodi, tłum. E. Bochenek, Harmonia Universalis, Gdańsk 2012.
• Winnicott D.W., Therapeutic consultations in child psychiatry, Basic Books, New York 1971.
• Wojnar I., Humanistyczne intencje edukacji, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 2000.