Opactwo benedyktyńskie w Jarosławiu. Ochrona, konserwacja i zarządzanie po II wojnie światowej

• Authors: Stęchły Jadwiga Anna

Title variants

EN

Benedictine Abbey in Jarosław. Protection, conservation and management after World War II

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Przedmiotem opracowania jest problematyka ochrony i zarządzania zespołem kościelno-klasztornym sióstr benedyktynek w Jarosławiu po II wojnie światowej. Analiza tematu w wyznaczonym przedziale czasowym pozwoliła nakreślić interesujący obraz przemian w podejściu do zabytku i zarządzaniu dziedzictwem kulturowym. Te zmiany widoczne są szczególnie w okresie, kiedy opactwo wróciło na własność kościo¬ła. Wówczas obiekt należący do skarbu państwa, w którym decydował konserwator nadzorujący prace finansowane z środków państwowych, przeszedł w ręce instytucji, która ciężar finansowania wzięła na siebie. Decydentem stał się nowy właściciel, a urząd konserwatorski zszedł na dalszy plan. Ta transformacja jest odzwierciedleniem zmian ustrojowych i społeczno-gospodarczych w całym państwie. Skutkowała ona nowy¬mi szansami, ale i zagrożeniami dla zabytku. W przypadku opactwa, co ważne, zarządca dość szybko zrozumiał znaczenie i wartość założenia kościelno-klasztornego, nie tylko jako kompleksu sakralnego, ale jako dziedzictwa niosącego ze sobą potencjał rozwoju kulturowego, duchowego, społecznego i ekonomicznego.

EN

The subject of the study is the issue of protection and management of the Benedictine Sisters church and monastery complex in Jarosław after World War II. The analysis of the topic within a set time period shows an interesting picture of the changes in the approach to the monument and the management of cultural heritage. These changes are particularly noticeable in the period when the abbey once again became the property of the church. At that time, the building which earlier belonged to the state treasury and was managed by the monument protection officer who supervised the works financed from state resources, passed into the hands of an institution which took over the burden of financing. Decisions were made by the new owner, and the monument protection office no longer played a decisive role. This transformation reflects systemic and socio-economic changes in the whole country. It resulted in new opportunities, but also threats to the monument. What is important, in the case of the abbey, the administrator quickly understood the meaning and value of the church and monastery complex, not only as a sacred complex, but also as a heritage with the potential for cultural, spiritual, social and economic development.

Keywords

PL

opactwo benedyktyńskie w Jarosławiu; klasztor benedyktynek w Jarosławiu; zarządzanie dziedzictwem; problematyka ochrony konserwatorskiej po II wojnie światowej

EN

Benedictine abbey in Jarosław, Benedictine monastery in; Jarosław, heritage management, conservation protection after World; War II

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2019
• Issue: 2
• Pages: 31-62

Dates

published

2019

Contributors

author

Stęchły Jadwiga Anna

• historyk sztuki, dr nauk technicznych w dyscyplinie architektura i urbanistyka; Narodowy Instytut Dziedzictwa, Oddział Terenowy w Rzeszowie
• art historian, PhD of technical sciences in the field of architecture and urban planning; National Heritage Board of Poland, Regional Office in Rzeszów

References

• Archiwum Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego w Krakowie (AITS), sygn. 87.
• Archiwum Państwowe w Przemyślu (APP). Zespół Starostwa Powiatowego w Jarosławiu, zespół 29, sygn. 23, 116.
• Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. S. Stefanyka. Oddział Rękopisów: Fond 26. Urząd Konserwatorski Województwa Lwowskiego. Rękopis nr 33.
• Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków z siedzibą w Przemyślu (AWUOZ), sygn. 3969, 3970, 3971, 3978, 3979, 3980, 4041.
• Zbiory archiwalne Ośrodka Kultury i Formacji Chrześcijańskiej w Jarosławiu. Akta w układzie chronologicznym, brak sygnatury.
• Bieńkowska Z., Kościół i klasztor PP. Benedyktynek w Jarosławiu. Analiza stylistyczna, „Przemyskie Zapiski Historyczne”, R. 12-13, 2000-2002.
• Broniewska A., Były klasztor Panien benedyktynek w Jarosławiu. Studium historyczno-architektoniczne i projekt adaptacji, niepublikowana praca magisterska, Wrocław 1959, mps w Muzeum Kamienica Orsettich w Jarosławiu.
• Domka J. (red.), Od C.K. Szkoły Rzemiosł Budowlanych do Zespołu Szkół Budowlanych i Ogólnokształcących w Jarosławiu 1911-2011, Jarosław 2011.
• Głowacki Z., Przewodnik historyczny po wzgórzu św. Mikołaja w Jarosławiu, Jarosław 1997.
• Gosztyła M., Przemiany przestrzenne oraz architektoniczne wzgórza św. Mikołaja w Jarosławiu, „Wiadomości Konserwatorskie” 2011, nr 29.
• Hołub J., Dawne opactwo PP. Benedyktynek, Jarosław 1999.
• Kieferling K., Kościół i klasztor PP. Benedyktynek w Jarosławiu. Rys historyczny, „Przemyskie Zapiski Historyczne”, R. 12-13, 2000-2002.
• Orłowicz M., Jarosław, jego przeszłość i zabytki, Lwów-Warszawa 1921.
• Podkarpacki Biuletyn Konserwatorski. Wykaz prac remontowo-konserwatorskich wykonanych w latach 1999-2002 przy obiektach zabytkowych z terenu województwa podkarpackiego, t. 1, cz. 2, Przemyśl 2003.
• Podkarpacki Biuletyn Konserwatorski. Wykaz prac konserwatorskich i remontowo-konserwatorskich wykonanych w latach 2003-2006 przy obiektach zabytkowych z terenu województwa podkarpackiego, t. 2, Przemyśl 2007.
• Podkarpacki Biuletyn Konserwatorski. Wykaz prac konserwatorskich i remontowo-konserwatorskich wykonanych w latach 2007-2010 przy obiektach zabytkowych z terenu województwa podkarpackiego, t. 3, cz. 1, Przemyśl 2011.
• Podkarpacki Biuletyn Konserwatorski. Wykaz prac konserwatorskich i remontowo-konserwatorskich wykonanych w latach 2011-2014 przy obiektach zabytkowych z terenu województwa podkarpackiego, t. 4, cz. 1, Przemyśl 2016.
• Rychlik I., Klasztor i kościół PP. Benedyktynek w Jarosławiu, Jarosław 1903.
• Sroka A., Czterysta lat opactwa benedyktynek w Jarosławiu 1611-2011, Jarosław 2011.
• Stęchły J., Prace remontowe i konserwatorskie w dawnym opactwie Panien Benedyktynek w latach 1991-2011, „Biuletyn Informacyjny Miasta Jarosławia” 2011, nr 8, wydanie specjalne, 400 lat jarosławskiego opactwa.
• Stęchły J., Zagospodarowanie przestrzenne Wzgórza Świętego Mikołaja w Jarosławiu w latach 1782-1914, „Ochrona Zabytków” 2013, nr 1-4.

Identifiers

ISSN

0029-8247