Analiza klasowa na rozdrożu? W stronę kulturowej koncepcji klas P. Bourdieu

• Authors: Michał Cebula

Title variants

EN

Class Analysis at a Crossroads? Towards the Cultural Approach to Classes of P. Bourdieu

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Analiza klasowa przechodzi obecnie głęboką zmianę spowodowaną falą krytyki. Z jednej strony teoria klas jest podważana przez teoretyków głoszących nadejście nowej fazy nowoczesności lub ponowoczesności, która czyni z „klasy” pojęcie przestarzałe. Z drugiej strony jesteśmy świadkami narastającego niezadowolenia z dominujących schematów klasowych (np. EGP) z powodu ich niezdolności do uchwycenia kulturowych i symbolicznych wymiarów struktury klasowej. Te okoliczności spowodowały zwrot ku nowemu paradygmatowi, tzw. kulturowej analizie klas, w dużej mierze inspirowanej pracami Pierre’a Bourdieu. Celem artykułu jest diagnoza aktualnego stanu analizy klasowej i zbadanie, jak koncepcja Bourdieu może przyczynić się do jej fundamentalnego przemyślenia.

EN

The field of class analysis is currently undergoing profound change spawned by the wave of criticism, both externally and internally. On the one hand, the class theory was challenged by theorists hailing the coming of a new phase of modernity or postmodernity which renders „class” an obsolete concept. On the other hand we are witnessing mounting dissatisfaction with the dominant class scheme (e.g. EGP) because of its inability to adequately illuminate the cultural and symbolic dimensions of class structure. These circumstances have prompted a turn towards new class paradigm, so-called „cultural class analysis” largely inspired by the works of Pierre Bourdieu. The aim of the article is to diagnose the state of art in class analysis and scrutinize how the work of Bourdieu can provide a more foundational rethinking of it.

Keywords

PL

analiza klasowa; przestrzeń społeczna; śmierć klas; Bourdieu; badania empiryczne; kulturowa analiza klas

EN

class analysis; social space; the death of class; Bourdieu; empirical research; cultural class analysis

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2017
• Issue: 3(226)
• Pages: 33-69

Contributors

author

Michał Cebula

• Instytut Socjologii - Uniwersytet Wrocławski, ul. Koszarowa 3, 52-007 Wrocław

References

• Andersen, Patrick L. i Marianne N. Hansen. 2012. Class and Cultural Capital – The Case of Class Inequality in Educational Performance. „European Sociological Review” 28 (5): 607–621.
• Atkinson, Will i Chrisopher Deeming. 2015. Class and Cuisine in Contemporary Britain: The Social Space, the Space of Food and their Homology. „The Sociological Review” 63 (4): 876–896.
• Atkinson, Will i Lennart Rosenlund. 2014. Mapping the British Social Space: Towards a Bourdieusian Class Scheme. SPAIS Working Paper No. 02–14: 1–37, University of Bristol. http://www.bristol.ac.uk/spais/research/workingpapers/ [dostęp 26.07.2016].
• Atkinson, Will. 2009. Rethinking the Work-Class Nexus: Theoretical Foundations for Recent Trends. „Sociology” 43 (5): 896–912.
• Atkinson, Will. 2010. Phenomenological Additions to the Bourdieusian Toolbox: Two Problems for Bourdieu, Two Solutions from Schutz. „Sociological Theory” 28 (1): 1–19.
• Bennett, Tony i in. 2009. Culture, Class, Distinction. London: Routledge.
• Bourdieu, Pierre i Jean-Claude Passeron. 2006. Reprodukcja: elementy teorii system nauczania. Tłum. E. Neyman. Warszawa: WN PWN.
• Bourdieu, Pierre i Loïc J. D. Wacquant. 2001. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Tłum. A. Sawisz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu, Pierre. 1985. The Social Space and the Genesis of Groups. „Theory & Society” 14 (6): 723–744.
• Bourdieu, Pierre. 1987. What Makes a Social Class? On the Theoretical and Practical Existence of Groups. „Berkeley Journal of Sociology” 32: 1–17.
• Bourdieu, Pierre. 2005. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Tłum. P. Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bourdieu, Pierre. 2009. Rozum praktyczny. O teorii działania. Tłum. J. Stryjczyk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bradley, Harriet. 2014. Class Descriptors or Class Relations? Thoughts Towards a Critique of Savage et al. „Sociology”, March 14: 1–8; doi:10.1177/0038038514520855.
• Cebula, Michał. 2013a. Społeczne uwarunkowania gustów i praktyk konsumpcyjnych. Zbieżność pozycji społecznych i stylów życia czy autonomizacja kultury? „Studia Socjologiczne” 2: 97–125.
• Cebula, Michał. 2013b. Współczesne formy kulturowych zróżnicowań. Przypadek „wszystkożerności”. „Forum Socjologiczne” 4: 111–131.
• Chan, Tak W. i John H. Goldthorpe. 2004. Is There a Status Order in Contemporary British Society? „European Sociological Review” 20 (5): 383–401.
• Chan, Tak W. i John H. Goldthorpe. 2007a. Class and Status: The Conceptual Distinction and its Empirical Relevance. „American Sociological Review” 72 (4): 512–532.
• Chan, Tak W. i John H. Goldthorpe. 2007b. Social Status and Newspaper Readership. „American Journal of Sociology” 112 (4): 1095–1134.
• Clark, Terry N. i Seymour M. Lipset (red.). 2001. The Breakdown of Class Politics: A Debate on Post-Industrial Stratification. Baltimore and London: The John Hopkins University Press.
• Coleman, Richard P. 1983. The Continuing Significance of Social Class to Marketing. „Journal of Consumer Research” 10 (3): 265–280.
• Cvetičanin, Predrag i Mihaela Popescu. 2011. The Art of Making Classes in Serbia: Another Particular Case of the Possible. „Poetics” 39 (6): 444–468.
• Devine, Fiona. 1998. Class Analysis and the Stability of Class Relations. „Sociology” 32 (1): 23–42.
• Domański, Henryk i in. 2015. Wzory jedzenia a struktura społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Domański, Henryk. 2007. Struktura społeczna: wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Domański, Henryk. 2015. Czy są w Polsce klasy społeczne? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Dunn, Elisabeth. 2017. Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Tłum. P. Sadura, wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Erikson, Robert, John H. Goldthorpe i Lucienne Portocarero. 1979. Intergenerational Class Mobility in three Western European Societies: England, France and Sweden. „The British Journal of Sociology” 30 (4): 415–441.
• Flemmen, Magne. 2013. Putting Bourdieu to Work for Class Analysis: Reflections on Some Recent Contributions. „The British Journal of Sociology” 64 (2): 325–343.
• Flemmen, Magne. 2014. The Politics of the Service Class: The Homology of Positions and Position-takings. „European Societies” 16 (4): 543–569.
• Gardawski, Juliusz. 2009. Teorie struktury społecznej a świat pracy. W: J. Gardawski (red.). Polacy pracujący a kryzys fordyzmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 65–85.
• Gdula, Maciej i Przemysław Sadura. 2012. Style życia jako rywalizujące uniwersalności. W: M. Gdula i P. Sadura (red.). Style życia i porządek klasowy w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 15–70.
• Goldthorpe, John H i Gordon Marshall. 1992. The Promisisng Future of Class Analysis: A Response to Recent Critiques. „Sociology” 26 (3): 381–400.
• Goldthorpe, John H. 2002. Occupational Sociology, Yes: Class Analysis, No: Comment on Grusky and Weeden’s „Research Agenda”. „Acta Sociologica” 45 (3): 211–217.
• Goldthorpe, John H. 2012. O socjologii. Integracja badań i teorii. Tłum. J. Słomczyńska. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Grisprud, Jostein, Jan Fredrik Hovden i Hallvard Moe. 2011. Changing Relations: Class, Education and Cultural Capital. „Poetics” 39 (6): 507–529.
• Grusky, David B. i Jesper B. Sørensen. 1998. Can Class Analysis Be Salvaged? „American Journal of Sociology” 103 (5): 1187–1234.
• Grusky, David B. i Kim A. Weeden. 2001. Decomposition Without Death: A Research Agenda for a New Class Analysis. „Acta Sociologica” 44 (3): 203–218.
• Hansen, Marianne N., Magne Flemmen i Patrick L. Andersen. 2009. The Oslo Register Data Class Scheme (ORDC). Final Report from the Classification Project. Memorandum No. 1: 2009. Oslo: University of Oslo.
• Holt, Douglas B. 1998. Does Cultural Capital Structure American Consumption? „Journal of Consumer Research” 25 (1): 1–25.
• Janicka, Krystyna i Kazimierz M. Słomczyński. 2014. Struktura społeczna w Polsce: klasowy wymiar nierówności. „Przegląd Socjologiczny” 2: 55–72.
• Jarness, Vegard. 2015a. Cultural vs Economic Capital: Symbolic Boundaries within the Middle Class. „Sociology”, August 24: 1–17; doi:10.1177/0038038515596909.
• Jarness, Vegard. 2015b. Modes of Consumption: From „what” to „how” in cultural stratification research. „Poetics” 53: 65–79.
• Jasińska, Aleksandra i Leszek Nowak. 1979. The Methodological Foundations of Marx’s Theory of Class: A Reconstruction. W: J. J. Wiatr (red.). Polish Essays in the Methodology of the Social Sciences. D. Reidel Publishing Company, s. 75–104.
• Kohn, Melvin L. i Carmi Schooler. 1986. Praca a osobowość: studium współzależności. Tłum. B.W. Mach. Warszawa: PWN.
• Le Roux, Brigitte, Henry Rouanet, Mike Savage i Alan Warde. 2008. Class and Cultural Division in the UK. „Sociology” 42 (6): 1049–1071.
• López-Sintas, Jordi i Ercilia García-Álvarez. 2006. Patterns of Audio-Visual Consumption: The Reflection of Objective Divisions in Class Structure. „European Sociological Review” 22 (4): 397–411.
• Marks, Karol. 2011. 18 brumaire’a Ludwika Bonaparte. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Mills, Colin. 2014. The Great British Class Fiasco: A Comment on Savage et al. „Sociology” March 14: 1–8; doi:10.1177/0038038513519880.
• Murphy, Raymond. 1988. Social Closure: The Theory of Monopolization and Exclusion. Oxford: Clarendon.
• Nisbet, Robert A. 1959. The Decline and Fall of Social Class. „Pacific Sociological Review” 2 (1): 11–17.
• Nowak, Leszek. 1987. Class and Individual in the Historical Process. „Philosophy of the Social Sciences” 17 (3): 357–376.
• Pakulski, Jan. 2005a. Foundations of a Post-Class Analysis. W: E. O. Wright (red.). Approaches to Class Analysis. Cambridge: University Press, s. 152–179.
• Pakulski, Jan. 2005b. Śmierć klas. W: H. Kubiak (red.). Encyklopedia socjologii. Suplement. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 335–339.
• Pakulski, Jan i Malcolm Waters. 1996a. The Reshaping and Dissolution of Social Class in Advanced Society. „Theory & Society” Vol. 25 (5): 667–691.
• Pakulski, Jan i Malcolm Waters. 1996b. The Death of Class. London: Sage Publications.
• Parkin, Frank. 1979. Marxism and Class Theory: A Bourgeois Critique. London: Tavistock.
• Peterson, Richard A. 2005. Problems in Comparative Research: The Example of Omnivorousness. „Poetics” 33 (5–6): 257–282.
• Petev, Ivaylo D. 2013. The Association of Social Class and Lifestyles: Persistence in American Sociability, 1974 to 2010. „American Sociological Review” 78 (4): 633–661.
• Piketty, Thomas. 2015. Kapitał w XXI wieku. Tłum. A. Bilik. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Prieur, Annick i Mike Savage. 2011. Updating Cultural Capital Theory: A Discussion Based on Studies in Denmark and in Britain. „Poetics” 39 (6): 566–580.
• Prieur, Annick i Mike Savage. 2013. Emerging Forms of Cultural Capital. „European Societies” 15 (2): 246–267.
• Prieur, Annick, Lennart Rosenlund i Jakob Skjott-Larsen. 2008. Cultural Capital To- day. A Case Study from Denmark. „Poetics” 36 (1): 45–71.
• Reay, Diane. 1998. Rethinking Social Class: Qualitative Perspectives on Class and Gender. „Sociology” 32 (2): 259–275.
• Savage, Mike i in. 2013. A New Model of Social Class? Findings from the BBC’s Great British Class Survey Experiment. „Sociology” 47 (2): 219–250.
• Savage, Mike i in. 2014. On Social Class, Anno 2014. „Sociology” June 11: 1–20; doi:10.1177/0038038514536635.
• Savage, Mike, Alan Warde i Fiona Devine. 2005. Capital, Assets, and Resources: Some Critical Issues. „The British Journal of Sociology” 56 (1): 31–47.
• Savage, Mike. 2016. The Fall and Rise of Class Analysis in British Sociology, 1950–2016. „Tempo Social” 28 (2): 57–22.
• Scott, John. 2002. Social Class and Stratification in Late Modernity. „Acta Sociologica” 45 (1): 23–35.
• Słomczyński, Kazimierz M. i Goldie Shabad. 2000. Structural Determinanats of Political Experience: A Refutation of „the Death of Class” Thesis. W: K. M. Słomczyński (red.). Social Patterns of Being Political. Warsaw: IFiS Publishers, s. 187–209.
• Słomczyński, Kazimierz M. i inni. 1989. Struktura społeczna: schemat teoretyczny i warsztat badawczy. Warszawa: IFiS PAN.
• Słomczynski, Kazimierz M. i Krystyna Janicka. 2008. Polarized Social-Class Structure: On the Matthew Effect and Increasing Inequality. „Polish Sociological Review” 164: 341–357.
• Sørensen, Aage B. 2000. Toward a Sounder Basis for Class Analysis. „American Journal of Sociology” 105 (6): 1523–1558.
• Standing, Guy. 2014. Prekariat: nowa niebezpieczna klasa. Tłum. K. Czarnecki, P. Kaczmarski i M. Karolak. Warszawa: WN PWN.
• Stiglitz, Joseph E. 2015. Cena nierówności. W jaki sposób dzisiejsze podziały społeczne zagrażają naszej przyszłości? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Weber, Max. 2002. Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej. Tłum. D. Lachowska. Warszawa: WN PWN.
• Weeden, Kim A. i David B. Grusky. 2005. The Case for a New Class Map. „American Journal of Sociology” 111 (1): 141–212.
• Weeden, Kim A. i David B. Grusky. 2012. The Three Worlds of Inequality. „American Journal of Sociology” 117 (6): 1723–1785.
• Weininger, Elliot B. 2005. Foundations of Pierre Bourdieu’s Class Analysis. W: E. O. Wright (red.). Approaches to Class Analysis. Cambridge: University Press, s. 119–149.
• Wright, Erik O. 1996. The Continuing Relevance of Class Analysis – Comments. „Theory & Society” 25 (5): 693–716.
• Wright, Erik O. 1997. Class Counts: Comparative Studies in Class Analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
• Wright, Erik O. 2006a. Class. W: J. Beckert i M. Zafirovwsky (red.). International Encyclopedia of Economic Sociology. Abingdon-New York: Routledge, s. 62–68.
• Wright, Erik O. 2006b. Klasy się liczą. W: A. Jasińska-Kania i in. (red.). Współczesne teorie socjologiczne, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 813–832.
• Wright, Erik O. 2009. Understanding Class. Towards an Integrated Analytical Approach. „New Left Review” 60: 101–116.
• Wuggenig, Ulf. 2007. Comments on Chan and Goldthorpe: Pitfalls in testing Bourdieu’s homology assumptions using mainstream social science methodology: Social stratification and cultural consumption: The visual arts in England. „Poetics” 35 (4–5): 306–316.
• Zagórski, Zdzisław. 1997. Społeczeństwo transformacyjne: klasy i warstwy Polski postkomunistycznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.