Badania nad osadnictwem paleolitycznym północnego obrzeżenia Wyżyny Sandomierskiej

• Authors: Przeździecki Michał , Migal Migal , Pyżewicz Katarzyna

Title variants

EN

Research on Palaeolithic settlement of the Northern fringe of the Sandomierz Upland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

For many years the Sandomierz Upland has been a place of exceptionally intense activity of archaeologists, with particular reference to students of the Neolithic and Bronze Ages. Their works have long dominated the problems of research on prehistory of this region (BALCER 2002: 14). Methodical constraints resulting from accepted classification systems were also an important factor. These systems were based on morphometrical criteria, which were not sensitive enough to detect subtle but crucial differences between artefacts. This deadlock has been broken in recent years only, on the occasion of discoveries of extremely interesting and significant sites in Wilczyce (FIEDORCZUK ET AL. 2007; FIEDORCZUK, SCHILD 2002; KOWALEWSKA-MARSZAŁEK, WŁODARCZAK 2002) and in Pawłów (LIBERA, ZAKOŚCIELNA 2000; 2003; LIBERA ET AL. 2005). In 2004 the authors of the present paper decided to join the fascinating stream of research on Palaeolithic and Mesolithic settlement in the Sandomierz Upland. Our aim was to identify the relation between the type of landscape and the nature of settlement, especially during the final stage of the last glacial, at the touch point of two physical-geographical mesoregions: the Sandomierz Upland (characterised by the presence of the loess cover; and the Iłża Foothills, which is mainly composed of Quaternary sands and clays. The direction of research which has been formulated this way enables the researcher to examine cultural phenomena which occurred in the border zone between two separate settlement models - the “lowland” and the “upland” ones. These models resulted from the adaptation to different environmental and landscape conditions. Intensive search which encompasses the edge of the loess heights between Ćmielów and Zagość is the axis of the project. We have adapted the method of technological attribution as a key to identification of sites from the Paleolithic and Mesolithic. This method is based on sets of evident and easily identifiable features of artefacts. These sets were formulated by us in advance and they function as markers of individual technological traditions. Results of analyses of original benchmark inventories of selected cultural units as well as experimental and traseological observations were used for the compilation of these sets. We have managed so far to work out sets of quite efficient markers of the Magdalenian and Sviderian technological traditions, and - to a lesser extent - of the Gravette tradition. The practical application of technological attribution in the analysis of scanty surface inventories allowed for an identification of six new Magdalenian settlement points, which were then confirmed by excavation research. These were (Fig. 1): Podgrodzie 16 (Figs. 4, 6), Podgrodzie 18, Jankowice 49, Janików 78, Zawichost-Trójca 29 and 30, and Ćmielów 95 “Mały Gawroniec” (Figs. 2, 3, 5).

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2009-2010
• Volume: Tom VIII (XLIX), fasc. B
• Pages: 27-34

Contributors

author

Przeździecki Michał

author

Migal Migal

author

Pyżewicz Katarzyna

References

• ALIX, P., PELEGRIN, J., DELOGE, H., 1995, Un debitage original de lamellesparpression au Magdalenien du Rocher-de-la-Caille (Loire, France), „Paleo” 7, 187-199.
• BALCER, B., 2002 Krzemień - kultura -przemysł, (w:) B. Matraszek, S. Sałaciński (red.), Krzemień świeciechowski w pradziejach. Materiały z konferencji w Ryni, 22-24.05.2000, Studia nad gospodarką surowcami krzemiennymi w pradzie¬jach 4, Warszawa, 13-28.
• CYREK, K., 1986 Magdaleńskie obozowisko w Górach Świętokrzyskich (Mosty, stanowisko 13), „Acta Archaeologica Carpathica” 25,11-55.
• CYREK, K., 1994, Der jungpalaolitische Hohlenfundplatz Krucza Skala in Mittelpolen, „Archaologisches Korrespondenzblatt“ 42/4,367-374.
• DZIEWANOWSKI, M., 2006, Flint assemblageDręstwo 37. Apreliminary analysis ofpredeterminedSwiderian debitage, (w:) J.M. Burdukie- wicz, T. Płonka, A. Wiśniewski (red.), The Stone: Techniques and Technologies, Wrocław, 149-166.
• FIEDORCZUK, J. I IN., 2006, J. Fiedorczuk, B. Bratlund, E. Kolstrup, R. Schild, Late magdalenian feminine flintplaquettes from Poland, „Antiquity” 81, 97-105.
• FIEDORCZUK, J., SCHILD, R., 2002 Wilczyce - a new Late Magdalenian sitein Poland, (w:) B.V. Eriksen, B. Bratlund (red.), Recent Studies in the Final Palaeolithic of the European Plain, Aarhus, 91-100.
• GINTER, B. I IN., 2002 B. Ginter, M. Połtowicz, M. Pawlikowski, S. Skiba, J. Trąbska, A. Wacnik, M. Winiarska-Kabacińska, P. Wojtal, Dzierżysław 35 - stanowisko magdaleńskie na przedpolu Bramy Morawskiej, (w:) J. Gancarski (red.), Starsza i środkowa epoka kamienia w Karpatach polskich. Materiały z konferencji, Krosno, 111-146.
• GINTER, B. I IN., 2005 Dzierżysław 35 - ein neuer Fundplatz des Magdalenien in Oberschlesien, „Archaologisches Korrespondenz- blatt” 35,431-446.
• HAHN, J., OWEN, L.R., 1985, Blade Technology in the Aurignacian and Gravettian of Geissenklosterle Cave, Southwest Germany, „World Archaeology” 17/1, 61-75.
• JASTRZĘBSKI, S., LIBERA, J., 1984 A Magdalenian Camp in Klementowice-Kolonia Site 20 (Province of Lublin), (w:) J.K. Kozłowski, S.K. Kozłowski (red.), Advances in Palaeolithic and Mesolithic Archaeology, Archaeologia Interregionalis 5, Warsaw, 95-104.
• JASTRZĘBSKI, S., LIBERA, J., 1988, Stanowisko późnomagdaleńskie w Klementowicach Kolonii w świetle badań 1981-1982, „Sprawozdania Ar¬cheologiczne” 39, 9-52.
• KOWALEWSKA-MARSZŁEK, H., WŁODARCZAK, P., 2002, Wyniki badań powierzchniowych na stanowisku w Wilczycach, pow. Sandomierz, „Sprawozdania Archeologiczne” 54,21-60.
• KOZŁOWSKI, J.K., 1964, Paleolit na Górnym Śląsku, Wrocław.
• KOZŁOWSKI, S.K. I IN., 1995, S.K. Kozłowski, E. Sachse-Kozłowska, A. Marshack, T. Madeyska, H. Kierdorf, A. Lasota-Moskalewska, G. Jakubowski, M. Winiarska-Kabacińska, Z. Kapica, A. Wierciński, Maszycka Cave. A Magdalenian site in Southern Poland, „Jahrbuch des Romisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz” 40, 115-252.
• LIBERA, J., ZAKOŚCIELNA, A., 2000, Pawłów, stan. 4, pow. Sandomierz, woj. świętokrzyskie - nowe późnoplejstoceńskie obozowisko z lessów sandomierskich, „Archeologia Polski Środkowowschodniej” V, 7-15.
• LIBERA, J., ZAKOŚCIELNA, A., 2003 Sprawozdanie z drugiego sezonu badań wykopaliskowychpóźnoplejstoceńskiego obozowiska z kręgu kultur tylcza- kowych (Pawłów, stan. 4,pow. Sandomierz), „Archeologia Polski Środkowowschodniej” VI (2001), 9-15.
• LIBERA, J. I IN., 2005 J. Libera, A. Zakościelna, R. Schild, A. Bluszcz, Późnoplejstoceńskie obozowisko zespołów technokompleksu z tylczakami w Pawłowie koło Zawichostu w świetle wstępnej analizy stratygraficznej (badania 2001-2002), „Archeologia Polski Środkowowschodniej” VII, 9-19.
• ŁANCZOT, M. I IN., 2002, M. Łanczot, T. Madeyska, A. Muzyczuk, P. Valde-Nowak, Hłomcza - stanowisko kultury magdaleńskiej w Karpatach polskich, (w:) J. Gancarski (red.), Starsza i środkowa epoka kamienia w Karpatach polskich. Materiały z konferencji, Krosno, 147-188.
• MIGAL, M., 2008, Osadnictwo paleolityczne i mezolityczne mikroregionu Czyżówki, woj. świętokrzyskie, Warszawa (maszynopis pracy magisterskiej w IA UW)
• Migal W., 2002, Zamysł technologiczny wióra krzemiennego z Winiar, gm. Dwikozy, (w:) B. Matraszek, S. Sałaciński (red.), Krzemień świeciechowski w pradziejach. Materiały z konferencji w Ryni, 22-24.05.2000, Studia nad gospodarką surowcami krzemiennymi w pradziejach 4, Warszawa, 255-266.
• Migal W., 2007, On preferentialpoints of the FinalPaleolithic in the CentralEuropean Lowland, (w:) M. Kobusiewicz, J. Kabaciński (red.), Studies in the Final Palaeolithic Settlements of the Great European Plain, Poznań, 185-200.
• Pelegrin J., 2000, Les techniques de debitage laminaire au Tardiglaciaire: criteres de diagnose etquelques reflexions, (w:) B. Valentin, P. Bodu, M. Christensen (red.), LEurope centrale et septentrionale au Tardiglaciaire. Confrontation des modeles regionaux depeuplement, Table-Ronde internationale de Nemours, 13-16 mai 1997, Memoires du Musee de Prehistoire d’Ile de France 7, Paris, 73-86.
• PIGEOT, N., 1990, Technical and Social Actors. Flintknapping Specialists and Apprentices at Magdalenian Etiolles, „Archaeolo- gical Review from Cambridge” 9/1, 126-141.
• PŁONKA, T., WIŚNIEWSKI, A., 2006, Some remarks on core exploitation methods at the Gravettian site Henryków 15 in the Sudeten Foreland, (w:) J.M. Burdukiewicz, T. Płonka, A. Wiśniewski (red.), TheStone: Techniques and Technologies, Wrocław, 149-166.
• PRZEŹDZIECKI, M. I IN., 2007 M. Przeździecki, K. Pyżewicz, W. Migal, M. Krajcarz, Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku 95 „Mały Gawroniec” w Ćmielowie, pow. ostrowiecki, woj. świętokrzyskie, w sezonie 2007, Warszawa (maszynopis w WUOZ w Kielcach, Delegatura w Sandomierzu).
• PYŻEWICZ, K., PRZEŹDZIECKI, M., MIGAL, W., 2009, Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku Podgrodzie 16, gm. Ćmielów, pow. ostrowiec¬ki, woj. świętokrzyskie w sezonie 2009, Warszawa (maszynopis w WUOZ w Kielcach, Delegatura w Sandomierzu).
• SAWICKI, L., 1960 Stanowisko otwarte madleńskie Antoniów Mały, Z badań czwartorzędu w Polsce 9, Instytut Geologiczny - Biuletyn 150, Warszawa, 171-216.
• SCHILD, R., 1965, Nowy przemysł cyklu madleńskiego w Polsce, „Archeologia Polski” 10/1,115-147.
• SCHILD, R., 1975, Późny paleolit, (w:) W. Hensel, W. Chmielewski (red.), Prahistoria Ziem Polskich, t. I: Paleolit i mezolit, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 159-338.
• SURMELY, F., ALIX, P., 2005 Notesur les talons en eperon du Protomagdalenien, „Paleo” 17 (2004), 157-176.
• YALENTIN, B., 2007, Magdalenian and Azilian Lithic Productions in the Paris Basin: Disappearance of a Programmed Economy, „The Arkeotek Journal” 2/3 (2007), 1-54.