Nienapisane i napisane. O niektórych dramatach współczesnych Adama Asnyka

• Authors: Dybizbański Marek

Title variants

EN

Unwritten and Written. On Some Adam Asnyk’s Contemporary Dramas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł głównie jest poświęcony trzem fragmentom dramatycznym Adama Asnyka, zachowane w rękopisie na trzech oddzielnych stronicach wykazującym pewne pokrewieństwo z dwoma ukończonymi dramatami tegoż autora. Pierwszy zachowany fragment pochodzi z jakiejś wczesnej redakcji „Gałązki heliotropu”, która – zanim została jednoaktówką romantyczną porównywaną z kreacjami Alfreda de Musseta, Jules’a Janina czy Aleksandra Fredry – najwyraźniej była planowana jako pełnospektaklowa sztuka. Forma wierszowana wiązała ją z tradycją komedii romantycznej, ale treść przesuwała w stronę nowoczesnego dramatu realistycznego. Dwa pozostałe fragmenty – wyglądające na dwie raczej odległe od siebie sceny jednego dramatu pisanego prozą – zdradzają w swoich postaciach i konfliktach pewne podobieństwo do dramatu „Żyd”, którego poetyka sytuuje się gdzieś między naturalizmem Émile’a Zoli a analityczną techniką dramaturgii Henrika Ibsena. Wygląda na to, że zamysł dramatu ewoluował od postromantyczno-biedermeierowskiego obrazka ukazującego proces deklasacji arystokraty, z dodatkiem historii miłosnej, w kierunku malowidła przedstawiającego upadek moralności w świecie brutalnego kapitalizmu.

EN

The main foci of interest in the paper are three Adam Asnyk’s dramatic fragments preserved as handwriting on three separate pages and revealing some affinity to his two completed dramas. The first fragment derives from some early editing of „Gałązka heliotropu” („Heliotrope Brunch”) which, before it began one-act romantic play compared to Alfred de Musset’s, Jules Janin’s, or Aleksander Fredro’s creations, most probably was planned as a full several-act play. The verse form links it with the tradition of romantic comedy, while its content moves it towards the modern realistic drama. The two remaining fragments, of which both seem to be remote scenes of the same prose drama, reveal in their figures and conflicts some resemblance to the drama „Żyd” („Jew”) the poetics of which situates somewhere between Émile Zola’s naturalism and Henrik Ibsen’s analytic technique of drama. It can be argued that the idea of the drama developed from post-Romantic and Biedermeier picture showing the process of an aristocrat’s degradation with an addition of a love story moving to a painting that presents the fall of morality in the world of brutal capitalism.

Keywords

PL

Adam Asnyk; rękopis; dramat; teatr; romantyzm; realizm; naturalizm

EN

Adam Asnyk; manuscript; drama; theatre; Romanticism; realism; naturalism

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2021
• Volume: 112
• Issue: 4
• Pages: 97-110

Dates

printed

2021-12-20

Contributors

author

Dybizbański Marek

• Uniwersytet Opolski

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2021.4.5