Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2014 | 63 (LXIII) | 1 | 137-170

Article title

„Miasto to nie firma!” Dylematy i tożsamość polityczna miejskich ruchów społecznych we współczesnej Polsce

Content

Title variants

EN
“The City is not a Business!” The Dilemmas and Political identity of Urban Social Movements in Contemporary Poland

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Artykuł podejmuje problem tożsamości politycznej współczesnych miejskich ruchów społecznych w Polsce. Nie stanowią one jednolitej całości, mają wyraźnie hybrydowy charakter. Głównym kryterium różnicującym jest tu interpretacja idei prawa do miasta oraz miejskiej demokracji, które pozwalają zidentyfikować wyraźne różnice pomiędzy trzema głównymi skrzydłami ruchów: neoanarchistycznym, lokatorskim i ruchami mieszczańskimi. Różnią się co do form organizacyjnych, stopnia instytucjonalizacji, strategii działania, wreszcie tego, jak definiują kluczowe problemy miejskie. Artykuł podejmuje też wątek „(r)ewolucyjnej” retoryki ruchów miejskich, wskazując postępującą funkcjonalizację idei prawa do miasta i miejskiej demokracji. Z jednej strony, stanowiąc puste znaczące w sensie Laclau, wykorzystywane są one coraz częściej jako modna polityczna etykieta. Z drugiej jednak strony sprawiają, że miejskie ruchy społeczne, w całym ich zróżnicowaniu, możemy traktować jako istotną siłę modernizacyjną.
EN
The paper deals with the problem of political identity of contemporary urban social movements in Poland. They are clearly not homogenous and their nature is hybrid. The main criterion of differentiation between them is the interpretation of the idea of the right to the city (RTTC) and of urban democracy, which helps to identify significant differences between the three main wings of Polish urban social movements: neo-anarchist movement, tenants movement and middle-class movements. They differ according to their organisational forms, the degree of institutionalisation, strategy, and, finally, how they define the key urban issues. The paper also deals with the issue of a “(r)evolutionary” rhetoric widely spread among urban activists. It indicates progressive functionalisation of the RTTC and urban democracy ideas. On the one hand, both of them are just empty signifiers in Laclau’s terms and are being increasingly used as a fashionable political label. On the other hand, however, thanks to the functionalisation of the idea we can consider urban social movements, in all their diversity, to be a significant driving force of modernisation.

Year

Volume

Issue

1

Pages

137-170

Physical description

Dates

published
2014

Contributors

  • Uniwersytet Jagielloński

References

  • Antonów R. (2004), Pod czarnym sztandarem. Anarchizm w Polsce po 1980 roku, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
  • Arnstein S.R. (2012), Drabina partycypacji, [w:] Erbel J., Sadura P. (red.), Partycypacja. Przewodnik Krytyki Poli-tycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  • Baiocchi G., Ganuza E. (2014), Participatory Budgeting as if Emancipation Mattered, “Politics and Society”, vol. 42, no. 1, pp. 29–50.
  • Bey H. (2009), Tymczasowa Strefa Autonomiczna i inne eseje, Kraków: Ha!art.
  • Bobbio N. (1996), Prawica i lewica, Kraków – Warszawa: Znak – Fundacja im. Stefana Batorego.
  • Brenner N., Theodore N. (2002), Cities and the Geographies of ‘Actually Existing Neoliberalism’, “Antipode”, vol. 34, Issue 3, pp. 349–379.
  • Buechler S.M. (2008), Teorie nowych ruchów społecznych, [w:] K. Gorlach, P.H. Mooney (red.), Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  • Caniglia B.S., Carmin J. (2008), Badania organizacji ruchów społecznych: klasyczne perspektywy i nowe trendy, [w:] K. Gorlach, P.H. Mooney (red.), Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  • Castells M. (1979), Walka klas i sprzeczności miejskie. Pojawienie się społecznych ruchów miejskich w kapitalizmie monopolistycznym, [w:] Jałowiecki B., Nurek S. [wyb.), Krytyka społeczeństwa kapitalistycznego w pracach so-cjologów zachodnich, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
  • Castells M. (1982), Kwestia Miejska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  • Castells M. (1983), The City and the Grassroots. A Cross-cultural Theory of Urban Social Movements, London: Edward Arnold.
  • Chesters G. (2012), Social Movements and the Ethics of Knowledge Production, “Social Movement Studies”, vol. 11, No. 2, pp. 145–160.
  • Ciszewski P. (2008/2009), Obrońcy praw lokatorów, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 8, ss. 77–82.
  • Ciszewski P. (2011), Lokatorzy na wojnie, „Res Publica Nowa”, http://publica.pl/teksty/lokatorzy-na-wojnie.
  • Ciszewski P. (2014), Ruchy miejskie to fronty miejskie, [w:] Ł. Bukowiecki, M. Obarska, X. Stańczyk (red.), Miasto na żądanie. Aktywizm, polityki miejskie, doświadczenia, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
  • Corr A. (1999), No Tresspassing. Squatting, Rent Strikes and Land Struggles Worldwide, Cambridge: South End.
  • Denzin N.K., Lincoln Y.S. (2009), Metody badań jakościowych, t. 1 i 2, Warszawa: PWN
  • Drozdowski R. (2011), Lepsza sfera publiczna – bezdyskusyjny postulat pod dyskusję, [w:] M. Nowak, P. Pluciński (red.), O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń, Kraków: Ha!art.
  • Engels F. (1969), W kwestii mieszkaniowej, [w:] Marks K., Engels F., Dzieła, t. 18, Warszawa: KiW.
  • Engels F. (1974), Położenie klasy robotniczej w Anglii, [w:] Marks K., Engels F., Dzieła, t. 2, Warszawa: KiW.
  • Erbel J. (2012), Jak Syrena demokratyzuje Warszawę?, „Magazyn Sztuki”, nr 2.
  • Erbel J., Sadura P. (red.) (2012), Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  • Eyerman R., Jamison A. (1991), Social Movements. A Cognitive Approach, Cambridge: Polity Press.
  • Filar P. (2012), Zrównoważony transport, [w:] P. Filar, P. Kubicki (red.), Miasto w działaniu. Zrównoważony rozwój z perspektywy oddolnej, Warszawa: Instytut Obywatelski.
  • Filar P., Kubicki P. (2012), Lepsze, zrównoważone miasto. Podsumowanie, [w:] P. Filar, P. Kubicki (red.), Miasto w działaniu. Zrównoważony rozwój z perspektywy oddolnej, Warszawa: Instytut Obywatelski.
  • Freeman J. (2009), Tyrania braku struktur, „Przegląd Anarchistyczny”, http://www.przeglad-anarchistyczny.org/biblioteka/18-ruch-w-teorii/152-tyrania-braku-struktur.
  • Fung A. (2004), Empowered Participation. Reinventing Urban Democracy, Princeton and Oxford: Princeton Univer-sity Press.
  • Gerwin M. (2013), Budżet obywatelski, „Miasta”, nr 1 (2).
  • Gierat-Bieroń B. (2012), Zrównoważony rozwój miasta w kultura, [w:] P. Filar, P. Kubicki (red.), Miasto w działaniu. Zrównoważony rozwój z perspektywy oddolnej, Warszawa: Instytut Obywatelski.
  • Gil-Piątek H. (2011), Polityka miejskiego chodnika, „Dziennik Opinii” z dnia 28.06.2011,
  • http://www.krytykapolityczna.pl/Serwismiejski/Gill-PiatekPolitykamiejskiegochodnika/menuid-118.html.
  • Górski R. (2007), Bez państwa. Demokracja uczestnicząca w działaniu, Kraków: Ha!art.
  • Grubbauer M. (2012), Toward a More Comprehensive Notion of Urban Change: Linking Post-Socialist Urbanism and Urban Theory, [in:] M. Grubbauer, J. Kusiak (eds.), Chasing Warsaw. Socio-Material Dynamics of Urban Change Since 1990, Frankfurt – New York: Campus Verlag pp. 35–60.
  • Grzegorczyk J. (2008/2009), Problemy lokatorskie w mieście doby globalizacji. Przykład Warszawy, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 8.
  • Habermas J. (1985), Ziviler Ungehorsam. Testfall für den demokratischen Rechtstaat, [in:] tenże. Die neue Unüber-sichtlichkeit [Kleine politische Schriften V]. Frankfurt a. M.: Suhrkamp Verlag.
  • Habermas J. (1986), Kryzys państwa dobrobytu i wyczerpywanie się energii utopijnych, „Colloquia Communia”, nr 4–5 (27–28).
  • Haratyk K., Wnęk D. (2012), Prawo lokatorskie w działaniu, „Miasta”, nr 1.
  • Harvey D. (2012), Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
  • Haus M., Heinelt H., Stewart M. (red.) (2005), Urban Governance and Democracy. Leadership and community involvement, London and New York: Routledge.
  • Holston J. (2010), Obywatelstwo zbuntowanych „Res Publica Nowa”, nr 11–12 [201–202].
  • „Homek”. Pismo Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego 1983–1990 (2013), G. Berendt, K. Brzechczyn, Z. Stybel, J. Waluszko (red.), Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej.
  • Inwestor wraz z Od:zyskiem kupił problem. Są zatrzymani (2014), http://www.rozbrat.org/informacje/poznan/4115-inwestor-wraz-z-odzyskiem-kupi-problem-s-zatrzymani
  • Jacobs J. (1993), The Death and Life of Great American Cities, New York: The Modern Library.
  • Jaki bunt? Jakich miast?, „Przekrój”, Nr 32/33, 6–13 sierpnia 2012.
  • Jałowiecki B. (2010), Społeczne wytwarzanie przestrzeni, Warszawa: Scholar.
  • Klandermans B., Tarrow S. (2008), Mobilizacja w ruchach społecznych: o syntezie koncepcji
  • europejskich i amerykańskich, [w:] K. Gorlach, P.H. Mooney (red.), Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  • Kluge A., Negt O. (1993), Public Sphere and Experience: Toward an Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere, Minneapolis: University of Minnesota Press.
  • Kłosowski W. (2013), Jak zarządzać miastem, „Miasta”, nr 1 (2).
  • Kozek B. (2014), Miejskie rewolucje bywają gorsze niż miejskie reakcje, [w:] Ł. Bukowiecki, M. Obarska, X. Stańczyk (red.), Miasto na żądanie. Aktywizm, polityki miejskie, doświadczenia, Warszawa: Wydawnictwa UW.
  • Kozyr-Kowalski S. (1999), Socjologia, społeczeństwo obywatelskie i państwo, Poznań: Wydawnictwo UAM.
  • Kubicki P. (2011), Nowi mieszczanie w nowej Polsce, Warszawa 2011, http://www.instytutobywatelski.pl/wp-content/uploads/2011/05/Ksie%CC%A8ga_mieszcz.pdf.
  • Kurnicki K. (2014), (Nowe) ruchy miejskie w Polsce: próba opisu, [maszynopis dzięki uprzejmości Autora].
  • Kusiak J. (2012), Horyzontalizm, czyli poziome rewolucje, [w:] Erbel J., Sadura P. (red.), Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  • Kusiak J., Kacperski W. (2013), Kioski z wódką i demokracją. Historia polityczna warszawskich „kawiarni obywa-telskich” jako miejsc kształtowania się nowych ruchów miejskich i reprodukcji podziałów społecznych, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
  • Landry C. (2013), Kreatywne miasto. Zestaw narzędzi dla miejskich innowatorów, Warszawa: NCK.
  • Lefebvre H. (2012), Prawo do miasta, „Praktyka Teoretyczna”, nr 5, http://www.praktykateoretyczna.pl/PT_nr5_2012_Logika_sensu/14.Lefebvre.pdf.
  • Leontidou L. (2010), Urban Social Movements in ‘Weak” Civil Societies: The Right to the City and Cosmopolitan Activism in Southern Europe, “Urban Studies”, vol. 47 [6].
  • Leśniak T. (2013), Platforma do szkoły, „Dziennik Opinii” z dn. 22 czerwca 2013, http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/edukacja/20130622/lesniak-platforma-do-szkoly.
  • Lipiński A. (2012), Między komunikacją a kontestacją. Kultura, ramy interpretacyjne i ruchy społeczno-polityczne, „Studia Politologiczne”, vol. 25.
  • Lowe S. (1986), Urban Social Movements. The City After Castells, London: Macmillan.
  • Marcuse H. (1965), Repressive Tolerance, [w:] R.P. Wolff, B. Moore, H. Marcuse, A Critique of Pure Tolerance, Boston: Beacon Press.
  • Marshall G. (red.) (1998), Oxford Dictionary of Sociology, Oxford – New York: Oxford University Press.
  • Mayer M. (2005), Urban social movements in an era of globalisation, [w:] P. Hamel, H. Lustiger-Thaler, M. Mayer (red.), Urban Movements in a Globalising World, Routledge, London – New York 2000.
  • Mayer M. (2014), Skłoting i neoliberalizm. Kulturalne eksperymenty versus polityczny radykalizm, (http://syrenawarszawa.wordpress.com/czemu-zajmujemy-pustostany/).
  • Mayer M. (2009), The ‘Right to the City’ in the context of shifting mottos of urban social movements, “City”, vol. 13, No. 2–3.
  • McAdam D. (2008), Model procesu politycznego, [w:] K. Gorlach, P.H. Mooney (red.), Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  • Mergler L. (2011), Konflikty o przestrzeń a stan demokracji miejskiej na wybranych przykładach w Poznaniu, [w:] Nowak M., Pluciński P. (red.), O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń, Kraków: Ha!art.
  • Mergler L. (2013a), Demokracja miejska wobec wyborów, „Miasta”, nr 3–4 (5–6).
  • Mergler L. (2013b), Ruchy miejskie – z liderami czy bez..., „Animacja Życia Publicznego. Zeszyty Centrum Badan Społeczności i Polityk Lokalnych”, nr 3 (10).
  • Mergler L. (2014), O ruchach miejskich, czyli dla kogo jest miasto?, [w:] Ł. Bukowiecki, M. Obarska, X. Stańczyk (red.), Miasto na żądanie. Aktywizm, polityki miejskie, doświadczenia, Warszawa: Wydawnictwa UW.
  • Mergler L., Pobłocki K. (2010), Nadchodząca rewolucja miejska, [artykuł usunięty ze strony stowarzyszenia „My Poznaniacy”, archiwum autora].
  • Mergler L., Pobłocki K., Wudarski M. (2013), Anty-bezradnik przestrzenny: prawo do miasta w działaniu, Warszawa: Fundacja Res Publica.
  • Miessen M. (2013), Koszmar partycypacji, Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
  • Minkoff D.C., McCarthy J.D. (2008), Nowe kierunki badań procesów organizacyjnych w ruchach społecznych, [w:] K. Gorlach, P.H. Mooney (red.), Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  • Nowak M., Nowosielski M. (red.) (2006), Czy społeczny bezruch? O społeczeństwie obywatelskim i aktywności we współczesnej Polsce, Poznań: Instytut Zachodni.
  • Offe C. (2004), Rok 1968. Cztery hipotezy o historycznych następstwach ruchu studenckiego, „Krytyka Polityczna”, nr 6.
  • Offe C. (2005), Nowe ruchy społeczne – przekraczanie granic polityki instytucjonalnej, [w:] Sztompka P., Kucia M. (red.) Socjologia. Lektury, Kraków: Znak, ss. 218–224.
  • Paleczny T. (2010), Nowe ruchy społeczne, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • Pawłowska K. (2001), Idea swojskości miasta, Kraków: Politechnika Krakowska.
  • Pickvance C. (2003), From Urban Social Movements to Urban Movements: A Review and Introduction to a Sympo-sium on Urban Movements, “International Journal of Urban and Regional Research”, vol 27.1.
  • Piotrowski G. (2012), Skłoty, „Miasta”, nr 1.
  • Piven F.F., Cloward R. (1979), Poor People’s Movements. Why they succeed, how they fail, New York: Vintage.
  • Pluciński P. (2013), Miejskie (r)ewolucje. Radykalizm retoryki a praktyka reformy, „Praktyka Teoretyczna”, nr 3.
  • Pobłocki K. (2013), Magma Ruchów Miejskich, „Animacja Życia Publicznego. Zeszyty Centrum Badan Społeczności i Polityk Lokalnych”, nr 3(10).
  • Pobłocki K. (2014), Nowa dekada, nowe miasto?, [w:] Ł. Bukowiecki, M. Obarska, X. Stańczyk (red.), Miasto na żądanie. Aktywizm, polityki miejskie, doświadczenia, Warszawa: Wydawnictwa UW.
  • Pruijt H. (2003), Is the Institutionalization of Urban Movements Inevitable? A Comparison of the Opportunities for Sustained Squatting in New York City and Amsterdam, “International Journal of Urban and Regional Research”, vol. 27, 1, pp. 133–157.
  • Prykowski Ł. (2013), Łódź obywatelska, „Miasta”, nr 1 (2).
  • Purcell M. (2008), Recapturing Democracy. Neoliberalization and the Struggle for Alternative Urban Futures., New York and London: Routledge.
  • Röhrborn G. (2013), Od partycypacji do polityzacji, „Miasta”, nr 3–4 (5–6).
  • Ruch Społeczeństwa Alternatywnego 1983-1991 (2009), Poznań: Oficyna Bractwa Trojka.
  • Rucht D., Neidhardt F. (2002), Towards a ‘Movement Society’? On the possibilities of institutionalizing social movements, “Social Movement Studies”, vol. 1, No. 1.
  • Smith N. (2010), Uneven development: nature, capital and the production of space, London: Verso.
  • Soja E.W. (2010), Seeking Spatial Justice, Minneapolis and London: University of Minnesota Press.
  • Stańczyk X. (2014), Konserwa u bram, [w:] Ł. Bukowiecki, M. Obarska, X. Stańczyk (red.), Miasto na żądanie. Aktywizm, polityki miejskie, doświadczenia, Warszawa: Wydawnictwa UW.
  • Swyngedouw E. (1997), Neither Global nor Local: “Glocalization” and the Politics of Scale, [in:] Cox K. (red.), Spaces of Globalization, New York: Guilford Press, pp. 137–66.
  • Szymański M. (2014), Rozwijajmy miasta z głową, [w:] Ł. Bukowiecki, M. Obarska, X. Stańczyk (red.), Miasto na żądanie. Aktywizm, polityki miejskie, doświadczenia, Warszawa: Wydawnictwa UW.
  • Tittenbrun J. (1995), Ekonomiczny sens prywatyzacji. Spór o wyższość własności prywatnej nad publiczną, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
  • UNESCO (2006), International Public Debates: Urban Policies and the Right to the City, Paris: UNESCO.
  • Urbański J. (2005), Odzyskać miasto. Samowolne osadnictwo, skłoting, anarchitektura, Poznań.
  • Urbański J. (2011), Co to są problemy miejskie? Po Kongresie Ruchów Miejskich, http://www.rozbrat.org/publicystyka/aktywizm/2517-co-to-sa-problemy-miejskie-po-kongresie-ruchow-miejskich.
  • Urbański J. (2012), W kwestii mieszkaniowej raz jeszcze, „Miasta”, nr 1.
  • Wallerstein I. (2007), Analiza systemów-światów. Wprowadzenie, Warszawa: Dialog.
  • Wallerstein I. (2011), The Modern World-System IV. Centrist Liberalism Triumphant, 1789–1914, Berkeley – Los Angeles – London: University of California Press.
  • Warszawskie Stowarzyszenie Lokatorów (2008/2009), Wywiad z działaczami, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 8.
  • Żakowska M. (2013), Ruchy miejskie a tradycja ruchów społecznych, „Animacja Życia Publicznego. Zeszyty Centrum Badan Społeczności i Polityk Lokalnych”, nr 3 (10).
  • Żuk P. (2001), Społeczeństwo w działaniu: feministki, ekolodzy, skłotersi. Socjologiczna analiza nowych ruchów społecznych w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-622e516d-d79d-485e-aed3-930a4c5db851
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.