Prognozowanie upadłości polskich przedsiębiorstw za pomocą azjatyckich modeli wielowymiarowej analizy dyskryminacyjnej

• Authors: Kopczyński Paweł

Title variants

EN

Bankruptcy risk assessment of Polish listed companies using Asian multiple discriminant analysis models

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel: Głównym celem artykułu jest zbadanie, czy wielowymiarowe modele analizy dyskryminacyjnej opracowane w Malezji dla celów prognozowania upadłości malezyjskich firm przemysłowych oraz przedsiębiorstw singapurskich mogą być przydatne w ocenie ryzyka upadłości polskich spółek giełdowych. Metodyka/podejście badawcze: Do testowania modeli dyskryminacyjnych wykorzystano sprawozdania finansowe 25 upadłych firm polskich oraz takiej samej liczby spółek będących w dobrej sytuacji finansowej. Przeanalizowano trafność klasyfikacji podmiotów gospodarczych do dwóch grup (potencjalni bankruci i firmy będące w stanie utrzymać się na rynku) na podstawie modeli opracowanych w celu prognozowania bankructwa firm malezyjskich i singapurskich. Globalne wartości wskaźnika Z-score dla każdego z modeli zostały obliczone na rok, dwa i trzy lata przed ogłoszeniem upadłości. Wyniki: Model opracowany dla celów prognozowania upadłości malezyjskich firm przemysłowych poprawnie klasyfikował polskie spółki giełdowe, które ogłosiły upadłość; jego wadą jest duży odsetek niepoprawnie zaklasyfikowanych firm kontynuujących działalność. Z kolei model opracowany dla Singapuru pozwalał trafnie (w roku poprzedzającym ogłoszenie upadłości było to 100%) oceniać ryzyko bankructwa upadłych firm. Odsetek prawidłowo sklasyfikowanych firm kontynuujących działalność był niższy (od 76 do 92%), ale i tak akceptowalny. Ograniczenia/implikacje badawcze: Postuluje się zbadanie przydatności modeli na podstawie danych finansowych polskich firm pochodzących z różnych sektorów gospodarki (osobno dla wybranych branż), a zwłaszcza z wykorzystaniem raportów finansowych firm przemysłowych. Oryginalność/wartość: W literaturze polskojęzycznej często opisywane są metody prognozowania upadłości opracowane w krajach o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego, takich jak: USA, Kanada, Niemcy, Wielka Brytania. Polscy uczeni również opracowali wiele narzędzi pozwalających przewidywać bankructwo. Niewiele uwagi poświęca się natomiast azjatyckim metodom prognozowania upadłości. Przeprowadzone badanie, którego wyniki zaprezentowano w artykule, pozwala poszerzyć wiedzę na ten temat oraz zbadać i ocenić użyteczność takich metod w warunkach polskich.

Purpose: The main purpose of this article is to evaluate whether multiple discriminant analysis models developed in Malaysia to forecast the bankruptcy of Malaysian industrial companies and Singaporean companies can be useful in assessing the risk of bankruptcy of Polish listed companies. Methodology/approach: To test the efficacy of these discriminant models, the financial statements of 25 bankrupt Polish companies and 25 viable companies were used. The accuracy of the classification of these enterprises into two groups (potential bankruptcy and companies able to survive on the market) was analyzed using the models developed to forecast the bankruptcy of Malaysian and Singaporean companies. Z-scores for each model were calculated for one year, two years, and three years prior to bankruptcy. Findings: The model developed to forecast the bankruptcy of Malaysian industrial companies correctly classified bankrupted Polish listed companies. However, it incorrectly classified a large percentage of non-bankrupt companies. The Singaporean model accurately (it was 100% when data from one year prior to bankruptcy was used) assessed the risk of bankruptcy of failed companies. The percentage of correctly classified companies still in business was lower, but still acceptable. Research limitations/implications: It is recommended to test the classification abilities of the models using the financial data of Polish companies from various sectors of the economy (separately for selected industries), and in particular, utilizing financial reports of industrial companies. Originality/value: The Polish-language literature often describes bankruptcy forecasting methods developed in highly developed countries, such as the USA, Canada, Germany and Great Britain. Polish scientists have also developed many bankruptcy forecasting tools. By contrast, little attention has been paid to Asian bankruptcy forecasting methods. The study, the results of which are presented in this article, broadens the knowledge on this subject and makes it possible to test and evaluate the usefulness of such methods for Polish companies.

Keywords

PL

metody prognozowania upadłości; spółki giełdowe; bankructwo; modele; wielowymiarowej analizy dyskryminacyjnej; analiza finansowa, wskaźniki finansowe

EN

methods of corporate failure prediction; listed companies; bankruptcy; multiple; discriminant analysis models; financial analysis; financial ratios

• Publisher: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP), Zarząd Główny, Rada Naukowa
• Journal: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Year: 2022
• Issue: 46(2)
• Pages: 69-96

Contributors

author

Kopczyński Paweł

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Zarządzania Finansami Przedsiębiorstwa

References

• Brewer J.P. (1837), Geschichte Der Französischen Gerichts-Verfassung, Vom Ursprung Der Fränkischen Monarchie Bis Zu Unseren Zeiten, Aus Den Quellen Und Besten Schriftstellern Dargestellt, Zweiter teil, J.H.C. Schreiner, Düsseldorf.
• Fejér-Király G. (2015), Bankruptcy Prediction: A Survey on Evolution, Critiques, and Solutions, „Acta Universitatis Sapientiae, Economics and Business”, 3 (1), s. 93–108, https://doi.org/10.1515/auseb-2015-0006.
• Gruszczyński M. (2005), Zalety i słabości modeli bankructwa, [w:] Kusociński K., MączyńskaE. (red.), Zagrożenie upadłością, Materiały i Prace Instytutu Funkcjonowania Gospodarki Narodowej, Szkoła Główna Handlowa, t. XCIII, Warszawa, s. 185–187.
• Heck J. (2021), Krisen des fallimento: Eine historisch-rechtsvergleichende Studie zu den Entwicklungsstufendes italienischen Insolvenzrechts ausgehend vom 19. Jahrhundert, Studien zum ausländischen und internationalen Privatrecht 466, Mohr Siebeck, Tübingen.
• Hołda A., Strojny K. (2019), Determinanty upadłości przedsiębiorców w Polsce – systematyka i badanie komparatywne opinii kadry zarządzającej i syndyków, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, 101 (157), s. 9–34, 10.5604/01.3001.0013.0753.
• Iwanowicz T. (2017), Ocena założenia o kontynuacji działalności przedsiębiorstwa z punktu widzenia biegłych rewidentów, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, 95 (151), s. 9–29, DOI: 10.5604/01.3001.0010.6564.
• Jaeger E. (1931), Kommentar zur Konkursordnung und den Einführungsgesetzen, Erster band: KO §§ 1–46, Walter de Gruyter & Co., Berlin–Leipzig.
• Kluge F., Götze A. (1953), Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, Walter de Gruyter & Co., Berlin.
• Kopczyński P. (2016a), Metody prognozowania upadłości wykorzystywane w praktyce przez polskie przedsiębiorstwa – wyniki badań ankietowych, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, 89 (145), s. 95–132, DOI: 10.5604/16414381.1218244.
• Kopczyński P. (2016b), Prognozowanie upadłości spółek giełdowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kopczyński P. (2016c), Zastosowanie metod prognozowania upadłości opracowanych w krajach rozwijających się dla celów prognozowania upadłości polskich przedsiębiorstw, „Studia Ekonomiczne Regionu Łódzkiego”, XXII, s. 221–239.
• Kopczyński P. (2017), Założenie kontynuacji działalności przez jednostkę a realna ocena ryzyka braku takiej zdolności, „Rachunkowość”, 9, s. 15–25.
• Kopczyński P. (2020), Analiza dyskryminacyjna jako kluczowe narzędzie efektywnego zarządzania finansami przedsiębiorstwa, [w:] Czapla T., Walińska E. (red.), Współczesne problemy zarządzania przedsiębiorstwem – perspektywa kluczowych obszarów jego dokonań, t. 2: Zarządzanie organizacją, zarządzanie ludźmi, zarządzanie finansami, marketing, logistyka, Wydawnictwo SIZ, Łódź, s. 87–99.
• Korol T. (2005), Wykorzystanie sieci jednokierunkowej wielowarstwowej oraz sieci rekurencyjnej w prognozowaniu upadłości przedsiębiorstw, [w:] Kusociński K., Mączyńska E. (red.), Zagrożenie upadłością, Materiały i Prace Instytutu Funkcjonowania Gospodarki Narodowej, Szkoła Główna Handlowa, t. XCIII, Warszawa, s. 169–181.
• Historische Wörter und Redensarten, Magazin für die Literatur des Auslandes, Red. J. Lehmann, 15, Mittwoch, den 15. April 1863, 32. Jahrgang, s. 169–180.
• Lubocha-Kruglik J. (2012), Komunikacyjne i pragmatyczne aspekty przekładu tekstów prawnych i prawniczych (na materiale języka polskiego i rosyjskiego), „Lingwistyka Stosowana/ Applied Linguistics/Angewandte Linguistikˮ, 5, s. 41–48.
• Malinowska U. (2005), Niematerialne mierniki zagrożenia upadłością, [w:] Kusociński K., Mączyńska E. (red.), Zagrożenie upadłością, Materiały i Prace Instytutu Funkcjonowania Gospodarki Narodowej, Szkoła Główna Handlowa, t. XCIII, Warszawa, s. 91–92.
• Mączyńska E. (2009), Bankructwa przedsiębiorstw jako niedostosowanie do przyszłości (analiza w kontekście funkcjonowania sądów gospodarczych), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług”, 549 (39), s. 271–279.
• Pawełek B., Baryła M., Pociecha J. (2020), Study of the classification accuracy measures for predicting corporate bankruptcy taking into account changes in the economic environment, „Argumenta Oeconomicaˮ, 1 (44), s. 5–17, DOI: doi:10.15611/aoe.2020.1.01.
• Pociecha J. (2010), Metodologiczne problemy prognozowania bankructwa, [w:] Jajuga K., Walesiak M. (red.), Taksonomia 17, Klasyfikacja i analiza danych – teoria i zastosowania, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiuˮ, 107, s. 54–61.
• Pociecha J. (2013), Wybrane metody klasyfikacyjne oraz ich efektywność w prognozowaniu upadłości firm, [w:] Wywiał J. (red.), Metody wnioskowania statystycznego w badaniach ekonomicznych, „Studia Ekonomiczne. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicachˮ, 152, s. 119–139.
• Prusak B. (2005), Budowa i ocena modeli prognozowania zagrożenia finansowego przedsiębiorstw, [w:] Kusociński K., Mączyńska E. (red.), Zagrożenie upadłością, Materiały i Prace Instytutu Funkcjonowania Gospodarki Narodowej, Szkoła Główna Handlowa, t. XCIII, Warszawa, s. 102–123.
• Strauß G., Kämper-Jensen H., Nortmeyer I., Schnerrer R., Vietze O. (1997), Deutsches Fremdwörterbuch, Begonnen von Hans Schulz, fortgeführt von Otto Basler, Band 3: Baby — Cutter, Walter de Gruyter & Co., Berlin–New York.
• Voltaire, (2012), Philosophical Dictionary (reprint), selected and translated by H.I. Woolf, Courier Corporation/Dover Publications, Mineola–New York.
• Zulkarnain M.S., Hasbullah A. (2009), Financial Ratios, Discriminant Analysis and the Prediction of Corporate Distress, „Journal of Money, Investment and Banking”, 11, s. 5–15, http://www.eurojournals.com/jmib_11_01.pdf.
• Zulkarnain M.S., Mohamad Ali A.H., Annuar M.N. (2006), Forecasting Financial Problems in Emerging Capital Markets, „European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences” 5, http://www.eurojournals.com/ejefas5.pdf.
• Zulkarnain M.S., Mohamed Ali A.H., Annuar M.N., Zainal Abidin M. (2001), Forecasting corporate failure in Malaysian industrial sector firms, „Asian Academy of Management Journal”, 6 (1), s. 15–30, http://web.usm.my/aamj/6.1.2001/6-1-2.pdf.
• Ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, Dz. U. 2006, nr 158, poz. 1121 (tekst ujednolicony), https://isap.sejm.gov.pl/ isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20061581121 (dostęp 10.03.2022).
• Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, Dz.U. 1997, nr 121, poz. 769 (tekst ogłoszony), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19971210769 (dostęp 10.03.2022).
• ALUMAST: Postanowienie Sądu o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu (2009), https://www.bankier.pl/, 08.10.2009, https://www.bankier.pl/wiadomosc/ALUMAST-Postanowienie-Sadu-o-ogloszeniu-upadlosci-z-mozliwoscia-zawarcia-ukladu-2045900.html (dostęp 18.09.2014).
• ELEKTROEX: Ogłoszenie upadłości (2006), https://www.bankier.pl/, 25.10.2006, https://www.bankier.pl/wiadomosc/ELEKTROEX-Ogloszenie-upadlosci-1501487.html (dostęp 18.09.2014).
• ELKOP S.A.: postanowienia sądu w sprawie o ogłoszenie upadłości spółki (2004), https://www.bankier.pl/, 30.07.2004, https://www.bankier.pl/wiadomosc/ELKOP-SA-postanowienia-sadu-w-sprawie-o-ogloszenie-upadlosci-spolki-1184704.html (dostęp 18.09.2014).
• ELMONTWAR: Zakończenie postępowania upadłościowego (2006), https://www.bankier.pl/, 13.07.2006, https://www.bankier.pl/wiadomosc/ELMONTWAR-Zakonczenie-postepowania-upadlosciowego-1458637.html (dostęp 18.09.2014).
• ESPEBEPE S.A.: postanowienie Sądu o ogłoszeniu upadłości (2002), https://www.bankier.pl/, 14.05.2002, https://www.bankier.pl/wiadomosc/ESPEBEPE-SA-postanowienie-Sadu-o-ogloszeniu-upadlosci-332053.html (dostęp 18.09.2014).
• Finance: Singapore Exchange Ltd., Nikkei Asia, FactSet Research Systems Inc. 2020, https://asia.nikkei.com/Companies/Singapore-Exchange-Ltd (dostęp 15.11.2020).
• HOWELL Spółka Akcyjna: BI/DN/R 30/2004, dot.: Ogłoszenie upadłości emitenta – termin uprawomocnienia się postanowienia (2004), https://www.bankier.pl/, 12.10.2004, https://www.bankier.pl/wiadomosc/HOWELL-Spolka-Akcyjna-BI-DN-R-30-2004-dot-Ogloszenie-upadlosci-emitenta-termin-uprawomocnienia-sie-postanowienia-1210219.html (dostęp 18.09.2014).
• IDEON (IDE): Ogłoszenie upadłości naprawczej – raport 13 (2004), https://biznes.interia.pl/, 27.04.2004, https://biznes.interia.pl/gieldy/raporty-espi/news-ogloszenie-upadlosci-naprawczej,nId,3 478439 (dostęp 18.09.2019).
• IGROUP: Otwarcie postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku (2010), https://www.bankier.pl/, 18.10.2010, https://www.bankier.pl/wiadomosc/IGROUP-Otwarcie-postepowania-upadlosciowego-obejmujacego-likwidacje-majatku-2228898.html (dostęp 18.09.2014).
• IRENA: Ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego (2010), https://www.bankier.pl/, 22.10.2010, https://www.bankier.pl/wiadomosc/IRENA-Ogloszenie-upadlosci-obejmujacej-likwidacje -majatku-upadlego-2231538.html (dostęp 18.09.2014).
• GRUPA KOLASTYNA S.A.: Ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu (2010), https://www.bankier.pl/, 16.04.2010, https://www.bankier.pl/wiadomosc/GRUPA-KOLASTYNA-S-A-Ogloszenie-upadlosci-zmozliwoscia-zawarcia-ukladu-2125643.html (dostęp 18.09.2014).
• Jagiełło R. (2013), Analiza dyskryminacyjna i regresja logistyczna w procesie oceny zdolnościkredytowej przedsiębiorstw, „Materiały i Studia”, nr 286, Narodowy Bank Polski, Departament Edukacji i Wydawnictw, https://www.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/ms286.pdf (dostęp 19.02.2022).
• Koniec Mostostalu Gdańsk (2003), https://www.money.pl/, 14.04.2003, https://www.money.pl/gielda/wiadomosci/artykul/koniec;mostostalu;gdansk,119,0,23415.html (dostęp 18.09.2014).
• KRAK-BROKERS S.A.: ogłoszenie upadłości spółki (2002), https://www.bankier.pl/, 8.07.2002, https://www.bankier.pl/wiadomosc/KRAK-BROKERS-SA-ogloszenie-upadlosci-spolki-386142.html (dostęp 18.09.2014).
• KROSNO: Ogłoszenie upadłości Krośnieńskich Hut Szkła „KROSNO” S.A. (2009), https://www.bankier.pl/, 27.03.2009, https://www.bankier.pl/wiadomosc/KROSNO-Ogloszenie-upadlosci-Krosnienskich-Hut-Szkla-KROSNO-SA-1929870.html (dostęp 18.09.2014).
• LETA (LTA): Ogłoszenie upadłości – raport 44 (2002), https://biznes.interia.pl/, 09.08.2002, https://biznes.interia.pl/gieldy/raporty-espi/news-ogloszenie-upadlosci,nId,3441701(dostęp 18.09.2019).
• POLREST S.A.: Ogłoszenie upadłości Emitenta (2010), https://www.bankier.pl/, 17.12.2010, https://www.bankier.pl/wiadomosc/POLREST-S-A-Ogloszenie-upadlosci-Emitenta-2260208.html (dostęp 18.09.2014).
• Postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Pozycja 10383 (2009), Monitor Sądowy i Gospodarczy, https://www.imsig.pl/, nr 154/2009 (3257), 10.08.2009, https://www.imsig.pl/pozycja/2009/154/10383,ZAK%c5%81ADY_NAPRAWCZE_TABORU_KOLEJOWEGO_W_%c5%81APACH_SP%c3%93%c5%81KA_AKCYJNA_W_UPAD%c5%81O%c5%9aCI_LIKWIDACYJNEJ (dostęp 22.04.2015).
• Postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Pozycja 10939 (2009), Monitor Sądowy i Gospodarczy, https://www.imsig.pl/, nr 165/2009 (3268), 25.08.2009, https://www.imsig.pl/pozycja/2009/165/10939,%22MONNARI_TRADE%22_SP%c3%93%c5%81KA_AKCYJNA_W_UPAD%c5%81O%c5%9aCI_LIKWIDACYJNEJ (dostęp 22.04.2015).
• Postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Pozycja 12837 (2009), Monitor Sądowy i Gospodarczy, https://www.imsig.pl/, nr 202/2009 (3305), 15.10.2009, https://www.imsig.pl/pozycja/2009/202/12837,%22PRONOX_TECHNOLOGY%22_SP%c3%93%c5%81KA_AKCYJNA (dostęp 22.04.2015).
• Postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Pozycja 13996 (2005), Monitor Sądowy i Gospodarczy, https://www.imsig.pl/, nr 236/2005 (2328), 6.12.2005, https://www.imsig.pl/pozycja/2005/236/13996,WIELKOPOLSKIE_FABRYKI_MEBLI_SP%c3%93%c5%81KA_AKCYJNA (dostęp 22.04.2015).
• Postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Pozycja 2835 (2009), Monitor Sądowy i Gospodarczy, https://www.imsig.pl/, nr 47/2009 (3150), 9.03.2009, http://www.imsig.pl/pozycja/2009/47/2835,SP%C3%93%C5%81KA_AKCYJNA_ODLEWNIE_POLSKIE_W_UPAD%C5%81O%C5%9ACI (dostęp 22.04.2015).
• Postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Pozycja 8809 (2010), Monitor Sądowy i Gospodarczy, https://www.imsig.pl/, nr 134/2010 (3492), 13.07.2010, https://www.imsig.pl/pozycja/2010/134/8809,ZAK%C5%81ADY_LNIARSKIE_%22ORZE%C5%81%22_SP%C3%93%C5%81KA_AKCYJNA (dostęp 22.04.2015).
• Postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Pozycja 9941 (2010), Monitor Sądowy i Gospodarczy, https://www.imsig.pl/, nr 152/2010 (3510), 6.08.2010, https://www.imsig.pl/pozycja/2010/152/9941,SWARZ%c4%98DZ_MEBLE_SP%c3%93%c5%81KA_AKCYJNA_W_LIKWIDACJI (dostęp 22.04.2015).
• Tonsil 9/2004 Postanowienie Sądu w sprawie o ogłoszenie upadłości TONSIL S.A. (2004), https://www.bankier.pl/, 13.04.2004, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Tonsil-9-2004-Postanowienie-Sadu-w-sprawie-o-ogloszenie-upadlosci-TONSIL-S-A-1097351.html (dostęp 18.09.2014).
• Umorzenie postępowania upadłościowego (2011), https://www.elektrim.pl/, 10.01.2011, https://www.elektrim.pl/postepowanie-upadlosciowe/ (dostęp 18.09.2019).
• Upadek Ocean Company S.A. (2002), https://www.money.pl/, 8.08.2002, https://www.money.pl/gielda/wiadomosci/artykul/upadek;ocean;company;sa,221,0,22493.html (dostęp 18.09.2014).
• Zulkarnain M.S., Karbhari Y. (2004), Bankruptcy Prediction During the IMF Crisis: Evidence from Malaysian Listed Industrial Companies, Social Science Research Network (SSRN), http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=596183 (dostęp 1.11.2009).