„Nie sądzić” i „Wielki strach” – dwa małe ważne filmy

• Authors: Sikora Sławomir

Title variants

EN

“Nie sądzić” and “Wielki strach”: Two Short but Important Films

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W polskiej literaturze dotyczącej pamięci termin „niepamięć” (nie należy utożsamiać go z zapomnieniem) zajmuje w ostatnich latach ważne miejsce. Wydaje się, że dyskusje naukowe dotyczące kwestii doświadczeń wojennych i powojennych zostały zdominowane przez język psychoanalizy, warto jednak sięgnąć również po języki wernakularne. Autor rozważa kwestie pamięci i niepamięci w odniesieniu do niezwykle traumatycznych doświadczeń powojennych, które stały się podstawą dwóch krótkich filmów Nie sądzić (reż. Pawlina Carlucci Sforza i Magdalena Lubańska, 2017) oraz Wielki strach (reż. Pawlina Carlucci Sforza, 2020). Filmy te przedstawiają ten problem z różnych perspektyw – pierwszy w sposób pośredni, drugi wprost. Ludzie powracający po wojnie z przymusowych robót w Niemczech byli okradani i mordowani przez bandytów w lesie w okolicy Przeworska. Traumatyczne wspomnienia o tych wydarzeniach były skrywane przez ponad siedemdziesiąt lat.

EN

Recently, the term “non-memory” (which should not be equated with oblivion) has gained importance in the Polish discourse on memory. It seems that scholarly discussions analysing the issues of World War II and post-war experiences have been dominated by the language of psychoanalysis; however, it is worth taking into consideration also vernacular languages. The author discusses the issues of memory and non-memory in relation to the extremely traumatic post-war experiences depicted in the two short films Nie sądzić (Not to Judge, dir. Pawlina Carlucci Sforza and Magdalena Lubańska, 2017) and Wielki strach (The Fear, dir. Pawlina Carlucci Sforza, 2020). They deal with this issue from different perspectives: the first in a more indirect way, the second – directly. People returning from forced labour in Germany after World War II were plundered and murdered by a local gang in a forest near Przeworsk. Traumatic knowledge about these events had been hidden for over seventy years.

Keywords

PL

antropologia; Pawlina Carlucci Sforza; Magdalena Lubańska; język wernakularny; Dębrzyna; pamięć; niepamięć

EN

anthropology; Pawlina Carlucci Sforza; Magdalena Lubańska; vernacular language; Dębrzyna; memory; non-memory

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2020
• Issue: 112 Polski dokument, polska animacja
• Pages: 216-226

Contributors

author

Sikora Sławomir

• Uniwersytet Warszawski

References

• Abu-Lughod, L. (1991). Writing Against Culture. W: R. G. Fox (red.), Recapturing Anthropology: Working in the Present. Santa Fe: School of American Research Press, ss. 137-162.
• Assmann, A. (2010). Re-framing Memory. Between Individual and Collective Forms of Constructing the Past. W: K. Tilmans, F. van Vree, J. Winter (red.), Performing the Past: Memory, History, and Identity in Modern Europe. Amsterdam: Amsterdam University Press, ss. 35-50.
• Chlebda, W. (2019). Wokół pojęć pamięć i забвение. Slavia Orientalis, (68) 4, ss. 681-698. DOI 10.24425/slo.2019.131156
• Connerton, P. (2014). Siedem rodzajów zapomnienia. W: K. Kończal (red.), (Kon)teksty pamięci. Antologia. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, ss. 343-357.
• Halbwachs, M. (1969). Społeczne ramy pamięci (tłum. M. Król). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Hirszowicz, M., Neyman, E. (2001). Społeczne ramy niepamięci. Kultura i Społeczeństwo, 45 (3-4), ss. 23-48.
• Kwiatkowski, P. T. (2009). Społeczne tworzenie zbiorowej niepamięci. W: L. M. Nijakowski (red.), Etniczność, pamięć, asymilacja. Wokół problemów zachowania tożsamości mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, ss. 90-128.
• Lubańska, M. (w druku). Perspektywa postsekularna w badaniach nie-miejsc pamięci. Przypadek powojennych mordów w podkarpackim lesie Dębrzyna. W: R. Sendyka, A. Janus, K. Jarzyńska, K. Siewior (red.), Nie-miejsca pamięci (2). Nekrotopologie. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
• Marcus, G. (2003) Użyteczność kategorii uczestnictwa w zmieniających się kontekstach antropologicznych badań terenowych (tłum. J. Jaxa-Rożen). W: D. Wolska, M. Brocki (red.), Clifford Geertz – lokalna lektura. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, ss. 155-182.
• Nycz, R. (2017). Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
• Rapport, N., Overing, J. (2000). Social and Cultural Anthropology: The Key Concepts. London-New York: Routledge.
• Rosaldo, R. (1986). From the Door of His Tent: The Fieldworker and the Inquisitor. W: J. Clifford, G. E. Marcus (red.), Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography, Berkeley: University of California Press, ss. 77-97.
• Sendyka, R. (2014) Miejsca, które straszą (afekty i nie-miejsca pamięci). Teksty Drugie, (1), ss. 84-102.
• Sendyka, R. (2016). Niepamięć albo o sytuowaniu wiedzy o formach pamiętania. Teksty Drugie, (6), ss. 250-267. DOI: 10.18318/td.2016.6.14
• Stomma, L. (1979). Determinanty polskiej kultury ludowej XIX wieku. Polska Sztuka Ludowa, 33 (3), ss. 131-142.