Kształtowanie się miejskiej sieci osadniczej województwa łódzkiego

• Authors: Jażdżewska Iwona , Lechowski Łukasz

Title variants

EN

The formation of the urban settlement network of the Łódź Voivodeship

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia proces kształtowania się miejskiej sieci osadniczej województwa łódzkiego w ujęciu geograficzno-historycznym oraz geostatystycznym. Badania wykorzystywały zarówno proste statystyki, jak i analizę przestrzenną, m.in. dendrytu wrocławskiego, metod centrograficznych oraz funkcji gęstości (kernel function). Dane opracowano tak, aby można było zastosować metody i narzędzia GIS. W artykule zaprezentowano analizę ilościową, przestrzenną i dynamiczną zmian miejskiej sieci osadniczej województwa łódzkiego. Do tego celu wykorzystano informacje o miastach leżących w gra-nicach współczesnego województwa łódzkiego, takie jak: czas lokacji tych miast, ich liczbę, położenie geograficzne oraz liczbę mieszkańców. Uzyskane wyniki dały podstawę do wskazania roli, jaką pełni w tej sieci główne miasto, czyli Łódź – stolica województwa i inne miasta wchodzące w skład aglomeracji łódzkiej, oraz umożliwiły prezentację procesów zachodzących w strukturze miast i ich rozmieszczeniu.

EN

The article presents the process by which the urban settlement network of Łódź Voivodeship was shaped in geo-graphical, historical and geostatistical terms. For this reason the descriptive statistics and spatial analysis were used in the research, including Wroclaw dendrite, centrographic methods and density function (kernel function). Data were processed in order to apply them using GIS methods and tools. The paper presents a quantitative, spatial and dynamic analysis of changes in the urban settlement network of the Łódź Voivodeship. To this end, information about cities within the borders of the modern Łódź Voivodeship was used, such as: the date of granting of city rights, and the number, geographical location and number of inhabitants of cities. The obtained results provided the basis for indicating the role played in this network by the main city, i.e. Łódź (the capital of the voivodeship) and other cities included in the Łódź agglomeration, and enabled the presentation of processes taking place in the structure of the cities and their distribution.

Keywords

PL

miary centrograficzne; dendryt wrocławski; kernel function; GIS; geostatystyka

EN

urban settlement network; centrographic measures; Wroclaw dendrite; Kernel function; GIS; geostatistics

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2019
• Volume: 109
• Pages: 59-74

Contributors

author

Jażdżewska Iwona

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Geografii Miast i Turyzmu

author

Lechowski Łukasz

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Geografii Miast i Turyzmu

References

• Bandurka M. 1995. Zmiany administracyjne i terytorialne ziem województwa łódzkiego w XIX i XX wieku. Łódź: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Urząd Wojewódzki w Łodzi, Archiwum Państwowe w Łodzi.
• Baranowski B. 1979. Województwo piotrkowskie. Monografia regionalna. Zarys dziejów, obraz współczesny, perspektywy rozwoju. Uniwersytet Łódzki, Łódź-Piotrków Trybunalski.
• Dylik J.1948. Rozwój osadnictwa w okolicach Łodzi. ŁTN, Łódź.
• Dylik J. 1971. Województwo ze stolicą bez antenatów. Szlakami Nauki 15, ŁTN, Łódź.
• Ebdon D. 1985. Statistics in Geography. Oxford, Basil Blackwell.
• Figlus T. 2014. Znaczenie czynników prawno-politycznych w procesie kształtowania wiejskiej sieci osadniczej dawnego województwa łęczyckiego i sieradzkiego w okresie przedrozbiorowym. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica SocioOeconomica 17: 203-234.
• Hayford J.F. 1902. What is the Center of An Area, or the Center of a Population? Publications of the American Statistical Association 8: 47-58. URL: http://www.jstor.org/stable/2276137.
• Jażdżewska I. 1999. Przemiany miejskiej sieci osadniczej woj. łódzkiego w XX wieku. W: J. Jakób-czyk-Gryszkiewicz, K. Kłysik (red.) Nauki geograficzne a edukacja społeczeństwa 2. Region łódzki. PTG, Łódź: 80-89.
• Jażdżewska I. 2002. Zróżnicowanie cech społeczno-ekonomicznych aglomeracji łódzkiej w 2000 r. W: I. Jażdżewska (red.) Współczesne formy osadnictwa miejskiego i ich przemiany. XV Konwersatorium Wiedzy o Mieście. ŁTN, Łódź: 99-107.
• Jażdżewska I. 2006. Zmiana położenia środka ciężkości miast i ludności miejskiej w Polsce w XX wieku. Przegląd Geograficzny 78: 561-574.
• Jażdżewska I. 2017. Changes in population density of the urban population in southern Poland in the period 1950-2011 against the background of political and economic transformation. Miscellanea Geographica 21(3): 103-113. https://doi. org/10.1515/mgrsd-2017-0017
• Jażdżewska I. 2018. The use of centrographic measures in analysing the dispersion of historic factories, villas and palaces in Łódź (Poland). Folia Geographica 1(1): 50-61.
• Kostrubiec B. 1971. Analiza matematyczna zbioru osiedli województwa opolskiego. W: S. Golachowski (red.) Struktury i procesy osadnicze. Instytut Śląski w Opolu, Opole–Wrocław: 9-66.
• Koter M. 1974. Środowisko przyrodnicze obszaru obecnej Łodzi jako podłoże rozwoju osadnictwa w okresie przedprzemysłowym. Materiały i Studia. Rada Naukowa przy Prezydencie Miasta Łodzi.
• Koter M. 1999. Historyczne uwarunkowania powstania i rozwoju regionu łódzkiego. Ziemia łódzka. Marrow S.A. Łódź: 9-28.
• Kulesza M. 1994. Ślady wczesnomiejskich osad targowych w planach niektórych miast wschodniej Wielkopolski. W: M. Koter, J. Tkocz (red.) Zagadnienia geografii historycznej osadnictwa w Polsce. Materiały konferencyjne, Toruń-Łódź: 89-103.
• Kulesza M., Koter M. 1998. Kształtowanie się sieci miast na obszarze Polski Środkowej. W: A. Werwicki (red.) Transformacja społeczno-ekonomiczna Polski. Wyd. UŁ, Łódź: 17-37.
• Liszewski S. 1989. Przemiany osadnictwa w regionie miejskim Łodzi. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 152: 123-138.
• Liszewski S. 2010. Kształtowanie miejskiej sieci osadniczej regionu metropolitalnego. Przykład metropolii Łódzkiej. W: S. Ciok, P. Migoń (red.) Przekształcenia struktur regionalnych. Aspekty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze. Uni-wersytet Wrocławski: 47-69.
• Longley P.A., Goodchild M.F., Magiure D.J., Rhind D.W. 2008. GIS. Teoria i praktyka. PWN, Warszawa.
• Rosin R. 1959. Studia z dziejów miast dawnych województw łęczyckiego i sieradzkiego (XII-XVI w.). Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Naukowych Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 14(1).
• Rosin R. 1971. Miasta regionu łódzkiego. Próba periodyzacji dziejów. Region Łódzki. Studia i Materiały 1.
• Rosin R. 1980. Historia regionu w okresie przedrozbiorowym. W: W. Piotrowski (red.) Województwo sieradzkie. Zarys dziejów, obraz współczesny, perspektywy rozwoju. Wyd. UŁ, Łódź-Sie-radz: 86-96.
• Silverman B.V. 1981. Using Kernel Density Estimates to Investigate Multimodality. Journal of the Royal Statistical Society, Series B (Methodological) 43(1): 97-99.
• Sobczyński M., Głowacka W. 2000. Układ lokalizacyjny miast województwa łódzkiego a christallerowski model sieci osadniczej. W: W. Mi-chalski, M. Sobczyński (red.) Potencjał rozwojowy sieci miast regionu łódzkiego. Studia Regionalne 27, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych: 13-42.