Listy z obozów koncentracyjnych, aresztów śledczych i więzień jako źródło historyczne

Title variants

EN

Letters from concentration camps, detention centers and prisons as a historical source

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest prezentacja listów wysyłanych przez osadzonych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych, więzieniach i aresztach w czasie II wojny światowej. Wśród autorów listów znaleźli się: ks. Emil Szramek – proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny (parafii Mariackiej) w Katowicach, ks. Józef Czempiel – proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Hajdukach Wielkich (dzisiaj Chorzów), ks. Jan Macha – wikariusz z parafii św. Józefa w Rudzie i Joachim Gürtler – alumn z Rudy. W artykule omówiono formę listów, ich treść z uwzględnieniem uwarunkowań, w jakich one powstawały.

EN

The aim of the article is to present letters sent by prisoners of Nazi concentration camps, prisons and jails during World War II. Among the authors of the letters were: Father Emil Szramek – parish priest of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary (St. Mary’s Parish) in Katowice, Father Józef Czempiel – parish priest of the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Hajduki Wielkie (today Chorzów), Father Jan Macha – vicar from St. Joseph’s Parish in Ruda and Joachim Gürtler – alumn from Ruda. The article discusses the form of the letters and their content, taking into account the conditions in which they were created.

Keywords

PL

list, korespondencja z obozów; korespondencja z aresztów; II wojna światowa; Emil Szramek; Józef Czempiel; Jan Macha; Joachim Gürtler

EN

letter; camp correspondence; prison correspondence; World War II; Emil Szramek; Józef Czempiel; Jan Macha; Joachim Gürtler

• Publisher: Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach
• Journal: Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy
• Year: 2019
• Issue: 1(55)
• Pages: 43-54

Contributors

References

• Źródła
• Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach (AAKat). ZW JGB, Listy Joachima Gürtlera z katowickiego więzienia.
• Opracowania
• Banaś, K., Dziurok, A. (oprac.). (2003). Represje wobec duchowieństwa górnośląskiego w latach 1939-1956 w dokumentach. Katowice: Instytut Pamięci Narodowej.
• Bednarski, D. (red.). (2014). Żyłem krótko, lecz cel swój osiągnąłem. Ks. Jan Macha (1914-1942). Katowice: Wydawnictwo Emmanuel.
• Blachnicki, F. (2003). Wyroki Bożej Opatrzności. Listy z czasów wojny. Kraków: Wydawnictwo Światło-Życie.
• Bloch, M. (2009). Pochwała historii, czyli o zawodzie historyka. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Bober, B. (2010). Życie i działalność społeczna Joachima Gürtlera (1918-1942). Katowice: Praca magisterska napisana pod kierunkiem ks. prof. Jerzego Myszora na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
• Bober, B. (2014). Joachim Gürtler (1918-1942). W: D. Bednarski (red.), Wiek XX – czas męczenników. W 100. rocznicę urodzin ks. Jana Machy (s. 93–128). Katowice: Księgarnia św. Jacka.
• Buksiński, T. (1992). Interpretacja źródeł historycznych pisanych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Domańska, R. (1981). A droga ich wiodła przez Pawiak. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Hojka, Z., Kurek, J., Piontek, A. (oprac.). (2017). „Powiedz im, że o nich nie zapomniałem...“. Błogosławiony Józef Czempiel (1883-1942). Wybór źródeł. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
• Jacewicz, W., Woś, J. (red.). (1978). Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945 (z. 3). Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Kosiński, J. (1999). Niemieckie obozy koncentracyjne i ich filie. Warszawa: „Kontrast”.
• Malvezzi, P., Pirelli, G. (red.), Mann, T. (przedm.). (1962). Letzte Briefe zum Tode Verurteilter aus dem europäischen Widerstand 1939-1945. Monachium: Deutscher Taschenbuch Verlag.
• Mielnicka, B. (2006), Listy z Auschwitz. Archiwariusz Zamojski, 81–84.
• Musioł, T. (1971). Dachau 1933-1945. Opole: Wydawnictwo „Śląsk”.
• Myszor, J. (1992-1993). Listy ks. Józefa Czempiela z obozów koncentracyjnych Mauthausen-Gusen i Dachau (1940-1942). Edycja tekstów i komentarz. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 25-26, 355–376.
• Myszor, J. (1997). Sługa Boży ks. Emil Szramek – proces beatyfikacyjny Męczenników II wojny światowej. Nowe pytania i odpowiedzi. Edycja tekstów źródłowych. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 30, 249–271.
• Myszor, J. (1998). Emil Szramek – Droga do Polski. W: Patron Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach Ks. Emil Szramek : prace konkursowe (s. 109–117). Katowice: Katolickie Liceum Ogólnokształcące.
• Myszor, J. (1999). Historia diecezji katowickiej. Katowice: Kuria Metropolitalna.
• Myszor, J. (red.). (2013). Błogosławiony Emil Szramek – Męczennik. Katowice: Wydawnictwo Emmanuel.
• Omiljanowicz, A. (1963). Listy spod gilotyny. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• Suchanek, M. (2015). „Wiem, że żywy stąd nie wyjdę”. Listy pożegnalne skazanych na śmierć z więzień i obozów koncentracyjnych. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 48(1), 219–232.
• Świebocki, H. (red.). (2005). Ludzie dobrej woli. Księga Pamięci mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej niosących pomoc więźniom KL Auschwitz. Oświęcim: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem.
• Thoma, E., Weiler, E. (red.). (1971). Die Geistlichen in Dachau sowie in anderen Konzentrationslagern und in Gefängnissen. Mödling: Missionsdruckerei St. Gabriel.
• Urbankowski, B., (2018). Głosy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Wolność słowa w kryminale. (2013). Pobrane 12 czerwca 2019, z: https://tygodnik.tvp.pl/10486648/wolnosc-slowa-w-kryminale
• Wysocki, W. J. (2012). Rotmistrz Witold Pilecki 1901-1948. Warszawa: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej: Oficyna Wydawnicza „Rytm”.