Podmiotowość i tożsamość jako źródła obywatelskości

• Authors: Brodziak Łukasz

Title variants

EN

Subjectivity and Identity as Sources of Citizenship

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł stanowi próbę ukazania, co leży u źródła genezy obywatelskości. Ta zaś przedstawiona zostaje jako postulowany i bardzo propagowany zbiór cech, zmierzający do aktywności i zaangażowania na rzecz czynienia wspólnego dobra. Może ona być wyrażona poprzez partycypację, udział w sprawowaniu władzy, a także sprawstwo o bezpośrednim skutku prawnym. Według autora tak rozumiana aktywność bierze swoje początki w dwóch cechach. Są to podmiotowość oraz tożsamość. Nie są to cechy nabyte czy też nadane. Pochodzą one z wewnętrznej natury człowieka. Ta przyrodzona natura jest czymś całkowicie indywidualnym. Jest również idealną bazą do kształtowania dobrych cech obywatelskich. Ochrona tej wewnętrznej natury, zwanej przez prawodawcę polskiego również godnością, powinna być przedmiotem ochrony aparatu państwa. Artykuł ten ukazuje wieloaspektowe powiązania między wewnętrzną naturą, jej pochodnymi, a także obywatelskością indywidualną i zbiorową, a wreszcie prawodawstwem. Konstrukcja ta ukazuje filozoficzną i antropologiczną genezę cnót obywatelskich.

EN

This article aims to show what constitutes a source of citizenship. Citizenship is defined as a set of postulated and highly promoted set of features describing pro-active behaviour and work for the common good. Citizenship can be expressed in various ways: participation, or taking part in the governing process; as well as actions with direct legal consequences. The author shows that the above can have two sources, namely subjectivity and identity. Such features are neither acquired nor given: they originate from within human nature, which is different in case of each and every individual. It is also a perfect basis for shaping desirable civic characteristics in individuals. The protection of this nature, referred to in Polish legislation also as “dignity”, is embedded in the Polish legal system (Article 30 of the Constitution of Poland). This article analyses a number of connections between human nature, its derivatives, as well as both individual and collective citizenship and, finally, legislation. In the process, the article outlines the philosophical and anthropological sources of civic virtues.

Keywords

PL

obywatelskość; podmiotowość; tożsamość; demokracja; partycypacja

EN

citizenship; subjectivity; identity; democracy; participation

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2016
• Volume: 13
• Pages: 245-264

Contributors

author

Brodziak Łukasz

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• ARYSTOTELES, Dzieła Wszystkie. Tom 5, przeł. Daniela Gromska, Leopold Regner i Witold Wróblewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• ARYSTOTELES, Etyka Nikomachejska, w: ARYSTOTELES, Dzieła Wszystkie….
• BANASZAK Bogusław, „Konstytucyjna regulacja praw i wolności jednostki w okresie transformacji ustrojowej w Polsce”, w: GDULEWICZ, ORŁOWSKI i PATYRA (red.), 25 lat transformacji ustrojowej…, s. 181-194.
• BANKOWICZ Marek, Demokracja. Zasady, procedury, instytucje, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
• BODIO Tadeusz i JAKUBOWSKI Wojciech (red.), Konstytucja RP. Oczekiwania i nadzieje, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 1997.
• BRODZIAK Łukasz, „Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jako element partycypacji obywatelskiej w kontekście kondycji polskiej samorządności lokalnej na poziomie gmin”, Studia Prawa Publicznego 2016, nr 3(15), s. 131-162.
• BUKOWSKA Xymena i WNUK-LIPIŃSKI Edmund, „Obywatelskość à la polonaise — czyli jakimi obywatelami są Polacy?”, Nauka 2009, nr 1, s. 23-46.
• CASTELLS Manuel, Siła tożsamości, przeł. Sebastian Szymański, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• DAHL Robert, Demokracja i jej krytycy, przeł. Stefan Amsterdamski, Wydawnictwo ALETHEIA, Warszawa 2012.
• DAHL Robert i STINEBRICKNER Bruce, Współczesna analiza polityczna, przeł. Paweł Kaźmierczak, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2007.
• DOMAŃSKI Henryk, OSTROWSKA Antonina i RYCHARD Andrzej (red.), Niepokoje polskie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2004.
• DUDKIEWICZ Magdalena, Technokraci dobroczynności, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa 2009.
• DZIUBKA Kazimierz, Obywatelskość jako virtù podmiotu demokracji, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2008.
• FRIESKE Kazimierz i PAWŁOWSKA Kinga, „Jeśli partycypacja — …to z taką panną jak ty”, w: PRZYBYLSKA i GIZA (red.), Partycypacja obywatelska…, s. 12-26.
• GDULEWICZ Ewa, ORŁOWSKI Wojciech i PATYRA Sławomir (red.), 25 lat transformacji ustrojowej w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2015.
• GLIŃSKI Piotr, „Bariery samoorganizacji obywatelskiej”, w: DOMAŃSKI, OSTROWSKA i RYCHARD (red.), Niepokoje polskie…, s. 227-257.
• HABERMAS Juergen, Uwzględniając innego, przeł. Adam Romaniuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• KACZMAREK Robert i MIESZKOWSKA Bożena, Tożsamość. Bo chcę wiedzieć, co ze mną będzie, Oficyna Naukowa, Warszawa 2014.
• KAUFMANN Jean-Claude, Kiedy Ja jest innym. Dlaczego i jak coś się w nas zmienia, przeł. Alina Kapciak, Oficyna Naukowa, Warszawa 2013.
• KEPLINGER Alicja (red.), Bierność społeczna, ENETEIA, Warszawa 2008.
• KOBYLAREK Aleksander, „Bierny obywatel”, w: KEPLINGER (red.), Bierność społeczna…, s. 269-279.
• KOJDER Andrzej, Godność i siła prawa, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.
• KOJDER Andrzej, Myśli Leona Petrażyckiego, Oficyna Naukowa, Warszawa 2009.
• KOSSELECK Reinhart, Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego, przeł. Jarosław Marecki i Wojciech Kunicki, Oficyna Naukowa, Warszawa 2009.
• KOWALSKA Małgorzata, „Dialektyka podmiotu”, w: MIGASIŃSKI (red.), Podmiotowość i tożsamość…, s. 32-40.
• MALINOWSKA Izabela, „Prawa i wolności obywateli oraz innych podmiotów w projekcie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”, w: BODIO i JAKUBOWSKI (red.), Konstytucja RP…, s. 165-168.
• MIGASIŃSKI Jacek (red.) Podmiotowość i tożsamość, Wydawnictwo Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001.
• MISZTAL Wojciech i KOŚCIAŃSKI Artur (red.), Rozdroża praktyki i idei społeczeństwa obywatelskiego, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2011.
• MISZTAL Wojciech i KOŚCIAŃSKI Artur (red.), Społeczeństwo obywatelskie. Między ideą a praktyką, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2008.
• MISZTAL Wojciech i KOŚCIAŃSKI Artur, „Wprowadzenie: Idea — praktyka: społeczeństwo obywatelskie na rozdrożach?”, w: MISZTAL i KOŚCIAŃSKI (red.), Rozdroża praktyki…, s. 5-16.
• OSSOWSKA Maria, Wzór demokraty, Instytut Wydawniczy Daimonion, Lublin 1992.
• PIETRZYK-REEVES Dorota, Idea Społeczeństwa Obywatelskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012.
• Politologia. Przewodnik encyklopedyczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• PÓŁTAWSKI Andrzej, Po co filozofować?, Oficyna Naukowa, Warszawa 2011.
• PRZYBYLSKA Anna i GIZA Anna (red.), Partycypacja obywatelska. Od teorii do praktyki społecznej, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2014.
• ROBERTSON David, Słownik polityki, przeł. Małgorzata Dera, Miłosz Młynarz, Grzegorz Polak i Rafał Wonicki, Sic!, Warszawa 2009.
• SOTWIN Wiesława, Podmiotowość w sferze politycznej, czyli pragmatyzm-pryncypializm, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2003.
• SZYMCZAK Wioletta, „Zaufanie społeczne i kondycja społeczeństwa obywatelskiego w Polsce”, w: MISZTAL i KOŚCIAŃSKI (red.), Społeczeństwo obywatelskie…, s. 151-169.
• TAYLOR Charles, Źródła podmiotowości, przeł. Marcin Gruszczyński, Olga Latek, Adam Lipszyc, Agnieszka Michalak, Agnieszka Rostkowska, Marcin Rychter i Łukasz Sommer, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• ZWARTHOED Danielle, Zrozumieć biedę. John Rawls — Amartya Sen, przeł. Agnieszka Karpowicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2012.
• Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 roku - Konstytucja RP (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 roku o obywatelstwie polskim (Dz.U. z 2015, poz. 753).